Polska w Kenii

Rys historyczny

W marcu 1963 r. w Nowym Jorku doszło do rozmów ówczesnego Stałego Przedstawiciela PRL przy ONZ, Bohdana Lewandowskiego, z premierem Ugandy Miltonem Obote. Ich efektem było porozumienie o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych, które oficjalnie nawiązano 8 kwietnia 1963 r. W maju tego samego roku pierwszym akredytowanym w Kampali przedstawicielem Polski został Janusz Lewandowski, chargé d'affaires PRL, zamieszkujący na stałe w Tanganice.

Obecnie w Kampali akredytowany jest ambasador RP w Kenii z siedzibą w Nairobi (amb. Mirosław Gojdź), natomiast Polska podlega pod obszar akredytacji ambasadora Ugandy z Berlina (obecnie od 2023 r. amb. Stephen Mubiru). W 1998 r. otwarto konsulat honorowy RP w Kampali, którym kieruje p. Ephraim R. Kamuntu (były wieloletni parlamentarzysta, były minister sprawiedliwości i spraw konstytucyjnych, minister wody i środowiska oraz turystyki, przyrody i zabytków), który od czerwca 2021 r. piastuje stanowisko specjalnego doradcy prezydenta ds. ekonomicznych i wdrażania manifestu politycznego partii rządzącej NRM. W 2018 r. został on odznaczony odznaką „Bene Merito”.

Współpraca polityczna w okresie III RP

Relacje polsko-ugandyjskie układają się poprawnie. W 1995 r. Kampalę odwiedził wiceminister SZ Stanisław Szymański, zabiegając o poparcie Ugandy w wyborach na niestałego członka RB ONZ.

W 2018 r. doszło do wizyty w Ugandzie Minister Beaty Kempy, odpowiedzialnej za pomoc humanitarną. Min Kempa odwiedziła m.in. obóz dla uchodźców Bidi-Bidi i spotkała się ze swym ugandyjskim odpowiednikiem Min Hilary Onekiem. W 2023 r. w MSZ odbyły się wizyty ambasadora Ugandy z siedzibą w Berlinie oraz ugandyjskiej delegacji pod kierownictwem wiceministrów SZ i Finansów. Jesienią 2023 r. Uganda otworzyła również One Stop Center ds. Handlu, Inwestycji Gospodarczych i Turystycznych w Warszawie. W 2023 r. kierownik Wydziału Polityczno-Ekonomicznego, Konsularnego i Polonii Ambasady RP w Narobi Joanna Szymańska odbyła wizytę w Ugandzie, podczas której odbyła rozmowy z Szefem Protokołu w MSZ oraz Dyrektorem Ds. Regionalnych, Międzynarodowych i Gospodarczych MSZ nt. wzmocnienia relacji polityczno-ekonomicznych. W marcu 2024 r.  amb. Mirosław Gojdź złożył kopię listów uwierzytelniających na ręce ministra SZ Ugandy - Orya Henrego Okello. Podczas rozmów omówiono możliwości współpracy, szczególnie w sektorze wydobywczym oraz uzgodniono, że zostanie zainicjowany program partnerstwa pomiędzy wybranymi miastami Ugandy i Polski w celu wspierania współpracy rozwojowej i wymiany najlepszych praktyk. Również w tym samym miesiącu ambasador Ugandy złożył oryginały listów akredytacyjnych na ręce Prezydenta A. Dudy. Od kwietnia 2024 r. ma miejsce proces ustanowienia konsula honorowego w Warszawie (oczekuje na listy komisyjne i Exeqcuatur). 

Od 2004 r., Polska świadczy pomoc rozwojową na rzecz Ugandy, głównie w formie tzw. małych grantów realizowanych przez Ambasadę RP w Nairobi, a także za pośrednictwem polskich misjonarzy. Do 2020 r. Uganda znajdowała się na liście państw priorytetowych Polskiej Pomocy, co pozwoliło Ambasadzie RP w Kenii na realizację 3 Małych Grantów: w Kakooge, Koja i Bulubie. Dwa ostatnie, realizowane w miejscach historycznie ważnych dla Polski, powiązane zostało ze wspólną historią RP i Afryki Wschodniej (pobyt Sybiraków i działalność dr Wandy Błeńskiej). Postać polskiej lekarki przypomniana została także dzięki zakończonemu w grudniu 2020 r. projektowi Fundacji InnovAid w Matugga (budowa szpitala noszącego imię dr Błeńskiej – Wanda Matugga Health Centre) sfinansowanego ze środków Polskiej Pomocy.

Kwestie polonijne

W Ugandzie zamieszkuje niewielka liczebnie Polonia (ok. 20 - 30 osób). Głównie są to to polscy księża pracujący na misjach w Ugandzie; w grupie polonijnej znajdują się także małżonki absolwentów polskich uczelni. W marcu 2021 r. miała miejsce ceremonia wręczenia odznaki Bene Merito nadanej przez Ministra Spraw Zagranicznych o. Wojciechowi Ulmanowi, przełożonemu polskiej misji franciszkańskiej w Ugandzie i proboszczowi sanktuarium im. męczenników ugandyjskich w Munyonyo, w uznaniu jego zasług dla wzmacniania pozycji Polski na arenie międzynarodowej.

W Ugandzie wciąż żywa jest pamięć o polskich uchodźcach Sybirakach przebywających w kraju w latach 1942-1950. W 1942 r. przybyli do Koja polscy uchodźcy  z Syberii, którzy opuścili ZSRR z armią gen. Andersa. Ambasada RP w Nairobi sprawuje opiekę nad cmentarzem – jedyną pozostałością po zamkniętym w 1952 r. obozie. W 2016 r. Ambasada zrealizowała w Kojy projekt w ramach systemu małych grantów, polegający na budowie oddziału szpitalnego miejscowego ośrodka zdrowia: Koja Sybiraki Health Centre oraz sfinansowano budowę i wyposażenie nowego, centralnego skrzydła ośrodka. W lipcu 2017 r. przebywała w Ugandzie deputowana do Parlamentu Europejskiego Anna Fotyga, która uczestniczyła w Great Lakes Trade Summit oraz m.in. złożyła wizytę w Centrum Zdrowia im. Sybiraków oraz na cmentarzu polskich uchodźców w Koja.

W listopadzie 2017 r. miała miejsce uroczystość z okazji 75-lecia przybycia do Ugandy polskich uchodźców – Sybiraków. Polskiej delegacji, złożonej m.in. z byłych mieszkańców osiedla Koja, przewodniczył senator Maciej Łuczak. W uroczystości uczestniczyli w niej przedstawiciele władz centralnych oraz lokalnych.  Centrum Zdrowia w Koja nadano imię Polskich Sybiraków. Podczas pobytu w Ugandzie, senator Łuczak spotkał się m. in. z wiceministrem finansów Keithem Muhakanizi.

W ramach wizyty Ambasada RP w Nairobi Muzeum Narodowym w Kampali zorganizowała konferencję dot. kwestii uchodźców, a także wystawę na temat Sybiraków.

W 2023 r. wartość eksportu z Polski do Ugandy wyniosła 19,5 mln USD (w 2022 r. – 22,5 mln euro), importowaliśmy natomiast towary za łączną kwotę 17,7 mln USD (w 2022 r. – 9,6 mln euro). Powyższe klasyfikuje ją na 130. miejscu w rankingu głównych rynków eksportowych i 139. miejscu głównych rynków importowych naszego kraju. W 2022 r. z Ugandy importowaliśmy głównie kawę (73,6%), ryby, herbatę i tytoń, a eksportowaliśmy używaną odzież (52,4%), papier (19,9%), maszyny i produkty pochodzenia roślinnego. Chociaż wolumen wymiany handlowej między Polską i Ugandą stale wzrasta, przeszkodami dla jego rozwoju są pozataryfowe bariery w handlu, wysoki poziom korupcji, słabo rozwinięta infrastruktura, rozbudowana biurokracja oraz koszty prowadzenia działalności. Bank Światowy klasyfikuje Ugandę na dopiero 116. miejscu na świecie pod względem łatwości prowadzenia biznesu. Najbardziej perspektywicznymi sektorami gospodarki Ugandy są: rolnictwo, turystyka oraz sektor wydobywczy. Ugandyjskie rolnictwo daje zatrudnienie ok. 70% populacji, jednak pomimo sprzyjającego klimatu, jest ono bardzo mało niewydajne. Uganda posiada duże potrzeby w takich obszarach jak produkcja nawozów oraz przetwórstwo przechowywanie i pakowanie żywności. Uganda jest bogata w zasoby naturalne (m.in. kobalt, złoto, miedź, ruda żelaza, wolfram, cyna, diamenty, sól i wermikulit), co czyni ją jednym z najatrakcyjniejszych kierunków inwestycyjnych w Afryce Wschodniej. Posiada także złoża ropy naftowej szacowane na 1,4 mld baryłek, których eksploatacja planowana jest na 2025 r.

W Koja i Nyabyeya, na terenie okręgu konsularnego placówki w Nairobi, znajdują się dwa cmentarze polskich Sybiraków, deportowanych przez Związek Radziecki z Kresów Wschodnich na Syberię w latach 1940-41, a następnie, po utworzeniu Armii gen. Władysława Andersa, przybyłych do Afryki Wschodniej. W Nyabyeya oprócz cmentarza mieści się ponadto kościół zbudowany przez polskich Sybiraków, zachowały się tam także domki, które kiedyś wchodziły w skład obozu polonijnego, a obecnie zostały przejęte przez miejscową ludność. Placówka opiekuje się miejscami pamięci w Ugandzie, w Koja tradycyjnie realizujemy ponadto projekty z zakresu współpracy rozwojowej – wspieramy ekspansję wybudowanego z inicjatywy polskich uchodźców i otwartego w listopadzie 2017 r. Centrum Zdrowia w Koja, noszącego imię Polskich Sybiraków. W Ugandzie regularnie organizujemy spotkania okolicznościowe i wydarzenia kulturalne. W listopadzie 2024 roku  w dn. 12.11, dzień po uroczystych obchodach Święta Niepodległości, w Kampali odbyło się pierwsze Polsko-Ugandyjskie Seminarium Ekonomiczne zorganizowane przez Ambasadę RP w Nairobi we współpracy z Konsulatem Honorowym RP w Kampali oraz Zagranicznym Biurem Handlowym PAIH w Nairobi. W wydarzeniu wzięli udział delegaci kilkunastu polskich firm reprezentujących m.in. sektory: rolniczy, spożywczy, energetyczny, IT, transportowy, a także kilkudziesięciu przedstawicieli ugandyjskiego biznesu i administracji.

W 2018 r. została nawiązana współpraca między Wyższą Szkołą Społeczno- Przyrodniczą im. Wincentego Pola w Lublinie a International Health Sciences University w Kampali, w dziedzinie kształcenia w zawodach paramedycznych, w ramach programu UE Erasmus+. Przewiduje on wizyty studyjne kadry akademickiej oraz wymianę studentów, na zasadzie świadczeń stypendialnych. W 2017 r. pracownicy naukowi Uniwersytetu Makerere w Kampali uczestniczyli w światowej konferencji bibliotekarzy we Wrocławiu. Rośnie zainteresowanie studiami w Polsce wśród obywateli Ugandy, co roku kilkanaście osób podejmuje studia w naszym kraju, na zasadzie odpłatności. W Ugandzie nie studiuje aktualnie żaden obywatel polski.

Uznawalność kształcenia