Historia i tradycja

Zmiany w systemie ochrony przeciwpożarowej

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych na skutek zmian ustrojowych, politycznych i gospodarczych w Polsce, a także wzrostu różnego rodzaju zagrożeń stało się konieczne dokonanie radykalnych zmian w systemie ochrony przeciwpożarowej. Już w roku 1988 rozpoczęto prace nad systemowymi rozwiązaniami prawno-organizacyjnymi, dotyczącymi szerokiego zakresu ratownictwa, w postaci projektów nowych ustaw. Poprzedzono je analizami problemowymi. Przy ich tworzeniu uczestniczyli przedstawiciele komend straży pożarnych, szkół pożarniczych, związków zawodowych, a także środowisk naukowych.

W kwietniu 1991 r. minister spraw wewnętrznych powołał Zespół do Zorganizowania Państwowej Straży Pożarnej, któremu przewodniczyli płk poż. inż. Feliks Dela oraz poseł na Sejm Henryk Michalak. Zespół ten, przy udziale środowiska pożarniczego, przygotował koncepcję nowej organizacji ochrony przeciwpożarowej. W wyniku tych działań opracowano i skierowano do Sejmu projekty dwóch ustaw: o ochronie przeciwpożarowej i o Państwowej Straży Pożarnej. 25 lutego 1992 r. przewodniczący Zespołu Feliks Dela został przez ministra spraw wewnętrznych powołany na stanowisko komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej.

Uchwała o powstaniu PSP

1 lipca 1992 r. PSP została zorganizowana. Rozpoczęło się jednocześnie wdrażanie przyjętych unormowań i realizacja licznych zadań z dziedziny ratownictwa. Kolejnym ważnym zadaniem była budowa krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG), który rozpoczął funkcjonowanie 1 stycznia 1995 r. W następnych latach system rozbudowywano przez włączanie do niego najbardziej mobilnych jednostek ochotniczych straży pożarnych. Na podstawie zawartych porozumień nawiązano intensywną współpracę z różnymi podmiotami uczestniczącymi w ratownictwie i ustalono relacje między nimi. W procesie tworzenia struktur organizacyjnych PSP dużą uwagę poświęcono wszechstronnej edukacji pożarniczej i poprawie warunków służby. Diametralnie zmieniło się wyposażenie techniczne, formy i metody działań kontrolno-rozpoznawczych.

Z dniem 1 stycznia 1999 r. weszła w życie reforma administracji publicznej. Wdrożenie reformy w PSP wymagało ogromnej pracy na wszystkich szczeblach organizacyjnych. Po prawie dwóch latach działalności w nowych warunkach, Państwowa Straż Pożarna oraz krajowy system ratowniczo-gaśniczy umocniły się. Społeczeństwo, wyrażając swą opinię w kolejnych sondażach, postrzega PSP jako formację ratowniczą najbardziej mobilną i najlepiej przygotowaną do prowadzenia działań ratowniczych.

W grudniu 1997 r. komendantem głównym Państwowej Straży Pożarnych został nadbrygadier Zbigniew Meres (stopień ten nadano mu 25 sierpnia 1997 r.). W maju 2000 r. został awansowany na stopień generała brygadiera. Urzeczywistniał on wizję nowoczesnej ochrony przeciwpożarowej, kontynuował jej budowę, uwspółcześniał formy i metody pracy, intensyfikował sprawność działania. W marcu 2000 r. komendant główny PSP został również szefem Obrony Cywilnej Kraju. Decyzja ta stworzyła dobre warunki integracji zadań w obrębie działania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Na szczeblu urzędów centralnych integracja stała się faktem. Został rozszerzony zakres działania Komendy Głównej PSP, w ramach której funkcjonuje Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. Zmiana ta przyczyniła się do usprawnienia zarządzania w sytuacjach kryzysowych, umożliwiła dostarczanie wszechstronnej informacji komendantowi głównemu PSP, szefowi Obrony Cywilnej Kraju, ministrowi spraw wewnętrznych i administracji oraz premierowi. Prowadzone są prace nad uruchomieniem krajowego systemu ratowniczego, obejmującego wszystkie podmioty przygotowane do likwidacji zagrożeń, w którym w czytelny sposób zostaną określone kompetencje i możliwości każdego podmiotu.

Państwowa Straż Pożarna przejawia bardzo żywą działalność na forum międzynarodowym. Z większością krajów sąsiadujących z Polską zostały podpisane umowy międzynarodowe o współpracy ratowniczej. Polskie pożarnictwo tradycyjnie uczestniczy w działalności CTIF, a od kilku lat w pracach Międzynarodowej Grupy Doradczej ds. Poszukiwań i Ratownictwa Afryka-Europa (INSARAG), działającej w ramach Biura Koordynacji Spraw Humanitarnych ONZ. Ratownicy PSP uczestniczyli wielokrotnie w międzynarodowych operacjach ratowniczych, np. w 1999 r. w Albanii i Turcji.

Obok zawodowej służby pożarniczej – Państwowej Straży Pożarnej – wielką aktywność przejawia w naszym kraju ruch strażactwa ochotniczego, liczący prawie 19 tysięcy ochotniczych jednostek straży pożarnych. Wiele z nich prezentuje wysoką sprawność operacyjną i na co dzień współdziała ściśle z PSP w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Jednostki te skupione są w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP.