Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej to dodatkowe pieniądze (poza wsparciem z programów regionalnych i innych krajowych) w wysokości 2,65 mld EUR na przyspieszenie rozwoju wschodnich województw. Program pomoże utrwalić warunki sprzyjające konkurencyjności gospodarki oraz wyższej jakości życia w Polsce Wschodniej.

Program FEPW został przyjęty przez KE 6 października 2022 r.

Kolejna już perspektywa finansowa stanowi kontynuację dwóch wcześniej realizowanych Programów Operacyjnych Polska Wschodnia 2007-2013 oraz 2014-2020 (PO PW). Stanowi on wyraz konsekwentnego podejścia do wsparcia najsłabiej rozwiniętej części kraju.

Program ten dedykowany jest wsparciu rozwoju 6 województw:

• lubelskiego
• podlaskiego
• podkarpackiego
• świętokrzyskiego
• warmińsko-mazurskiego
• mazowieckiego (bez Warszawy i 9-ciu otaczających ją powiatów).

Szczególne miejsce zajmują w nim również miasta średnie, tracące funkcje społeczno-gospodarcze.

Środki z programu będą wspierały inwestycje związane z rozwojem inteligentnych sieci energetycznych, przyczyniających się do rozwoju OZE, dostosowaniem miast do zmian klimatu, inwestycje w ochronę przyrody, czy podnoszeniem świadomości ekologicznej. Równie istotnymi będą też wzrost produktywności i innowacyjności przedsiębiorstw w warunkach gospodarki neutralnej klimatycznie, o obiegu zamkniętym, opartej na cyfryzacji, automatyzacji i robotyzacji działalności. Fundusze dla PW przyczynią się także do wzrostu dostępności kolejowej oraz drogowej makroregionu.

Fundusze z FEPW w ramach II Priorytetu Energia i klimat mają przyczynić się m.in. do sprawnego podłączania rozproszonych odnawialnych źródeł energii i zapewnienia wyższego wykorzystania zielonej energii. Zwiększanie powierzchni i dostępności terenów zielonych przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców. Obszary miejskie zyskają wyższą odporność na prognozowane zmiany klimatu. Realizacja nowych wyzwań przyczyni się też do poprawy stanu środowiska  przyrodniczego oraz wzmocnienia ochrony bioróżnorodności. Interwencja skierowana jest dodatkowo na wzrost świadomości społeczeństwa na temat celów i znaczenia ochrony przyrody, przy jednoczesnym wykorzystaniu procesów związanych z jej monitorowaniem i zarządzaniem.

Z efektów programu poza mieszkańcami Polski Wschodniej będą korzystać również przedsiębiorcy, inwestorzy oraz odwiedzający ją turyści.

Budżet programu

Łączna kwota budżetu przeznaczona na inwestycje i przedsięwzięcia wynosi 3,19 mld EUR. W tym z Funduszy Unii Europejskiej na realizację całego programu przewidziano kwotę ponad 2,65 mld EUR, czyli ok 12 mld PLN.

Program FEPW w całości finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR).

Podział środków UE dostępnych w ramach FEPW 2021-2027 pomiędzy poszczególne obszary interwencji przedstawia się następująco:

• przedsiębiorczość: 500  mln eur
• dystrybucja energii: 120 mln eur
• adaptacja miast do zmian klimatu: 255 mln eur
• bioróżnorodność: 55 mln eur
• niskoemisyjna mobilność miejska: 420 mln eur
•  koleje: 690 mln eur
• drogi wojewódzkie: 430 mln eur
• zrównoważona turystyka: 140,4 mln eur
• pomoc techniczna: 40 mln eur

Wyzwania dla Polski Wschodniej i cele programu

Ten dodatkowy instrument finansujący jest odpowiedzią na najistotniejsze wyzwania w rozwoju Polski Wschodniej w obszarach: gospodarczych, środowiskowych, transportowych, jak i społecznych.

Program ma na celu w szczególności:

• wzmacnianie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw;
• zwiększanie atrakcyjności miast i podniesienie jakości życia mieszkańców w dobie zmian klimatu;
• zwiększenie dostępności transportowej (kolejowej i drogowej) makroregionu;
• wzrost wykorzystania potencjału turystyki dla rozwoju społeczno-gospodarczego.

W ramach poszczególnych priorytetów realizowane będą działania skupione wokół 4 Celów Polityki:

• CP 1 – Przedsiębiorczość
• CP 2 – Energia
• CP 3 – Infrastruktura drogowa
• CP 4 – Turystyka

PRIORYTETY PROGRAMU

Program zakłada realizację sześciu priorytetów, w ramach których realizowane będą poszczególne cele:

1. Przedsiębiorczość i innowacje (CP 1)
2. Energia i klimat (CP 2)
3. Zrównoważona mobilność miejska (CP 2)
4. Spójna sieć transportowa (CP 3)
5. Zrównoważona turystyka (CP 4)
6. Pomoc Techniczna

Okres kwalifikowalności wydatków w nowej perspektywie FEPW zamknięty jest ramami: od 01.01.2021 do 31.12.2029 r.

Jakie działania wdrażamy?

Istotną częścią FEPW są działania komplementarne dla realizacji polityki energetycznej oraz klimatycznej i środowiskowej naszego kraju. Znalazły one odzwierciedlenie w ramach drugiego Celu Polityki, którym jest ‘CP 2 -Energia’.

W powyższych obszarach program adresuje wyzwania związane m.in. z:

• zwiększonym zapotrzebowaniem na energię;
• negatywnymi skutkami zmian klimatycznych w miastach;
• dużym udziałem obszarów prawnie chronionych (w tym NATURA 2000);
• niewykorzystanym potencjałem turystycznym i przyrodniczym.

Dostępna alokacja ze środków UE w ramach II Priorytetu Energia i klimat wynosi                 430 mln EUR.

Wsparcie w ramach II Priorytetu FEPW będzie także komplementarne lub uzupełniające w stosunku do interwencji planowanych w ramach Funduszy Europejskich na Infrastrukturę Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS).

Kto może być beneficjentem?

W ramach II Priorytetu programu FEPW o wsparcie finansowe mogą wnioskować:

• operatorzy systemów dystrybucji energii,
• miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze (20-100 tys. mieszkańców) oraz miejscowości uzdrowiskowe,
• jednostki samorządu terytorialnego,
• jednostki naukowe,
• parki narodowe,
• zarządzający gospodarką leśną,
• zarządzający gospodarką wodną,
• organizacje pozarządowe.

Instytucje zaangażowane we wdrażanie II Priorytetu programu FEPW

Instytucjami odpowiedzialnymi za realizację programu FEPW 2021-2027, Priorytet II są:

1. Instytucja Zarządzająca FEPW 2021-2027 - Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Departament Programów Ponadregionalnych;
2. Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Departament Funduszy Europejskich;
3. Instytucja Wdrażająca - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Materiały

Treść programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 można znaleźć w zakładce Zapoznaj się z prawem i obowiązującymi dokumentami.

Dokumentem rozwijającym i uszczegóławiającym zapisy programu FEPW jest Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 (SZOP) – link do SZOP można znaleźć w zakładce Zapoznaj się z prawem i obowiązującymi dokumentami.

Więcej o programie FEPW można przeczytać tutaj.