Dzięki finansowemu wsparciu ze środków własnych NFOŚiGW w ramach programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, odwierty zostaną wykonane w Otwocku, Żyrardowie, Wołominie i Piastowie (woj. mazowieckie), Gnieźnie i gminie Wągrowiec (woj. wielkopolskie), Inowrocławiu i Gąsawie, (woj. kujawsko-pomorskie), Łowiczu (woj. łódzkie), Jasienicy (woj. śląskie), Smykowie (woj. świętokrzyskie), Dębnie (woj. zachodniopomorskie) oraz Oławie, Trzebnicy i Głuszycy (woj. dolnośląskie). 

– Rozwój i modernizacja energetyki w Polsce to być albo nie być nie tylko krajowej gospodarki, ale również bezpiecznej codzienności każdego z nas – podkreślił minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka. – W założeniach wskazanych w „Polityce energetycznej Polski do 2040 roku” kluczowa jest rola państwa, które z jednej strony legislacyjnie i finansowo wspiera zwiększenie odnawialnych źródeł energii (OZE) w miksie energetycznym, a z drugiej strony umiejętnie stymuluje konkretne inicjatywy. Jedną z nich, budowaną w szerokiej koalicji z samorządami, jest program „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” – zaznaczył szef resortu. 

Komentując znaczenie działań wspieranych przez NFOŚiGW, minister Michał Kurtyka zauważył, że krajowy potencjał geotermalny jest duży i powinien być jak najszybciej oraz w pełni wykorzystany, zwłaszcza biorąc pod uwagę polskie starania na rzecz czystego powietrza oraz nasze zobowiązania klimatyczne wobec Wspólnoty Europejskiej. 

– Mamy już działające w Polsce, wzorcowe przedsięwzięcia tego typu. Teraz czas na kolejne kroki, które pozwolą nam sięgać po czyste, ekologiczne, stabilne źródła energii drzemiące pod ziemią. Gratuluję wszystkim piętnastu samorządom umiejętności sięgania po ten potencjał i liczę na to, że zostanie on zamieniony w policzalne wartości pozyskiwanego ciepła i energii elektrycznej – podsumował minister Kurtyka. 

Uroczyste podpisanie umów na dotacje z 10 samorządami odbyło się 12 sierpnia br. w Otwocku. W wydarzeniu uczestniczyli: minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka, wiceministrowie klimatu i środowiska Ireneusz Zyska i Piotr Dziadzio, prezes NFOŚiGW Maciej Chorowski, wiceprezesi NFOŚiGW Dominik Bąk i Artur Michalski oraz przedstawiciele samorządów otrzymujących dofinansowanie. Uczestnicy uroczystości zgodnie podkreślali, że korzyści z podjętych inwestycji geotermalnych, rozumianych jako zbiór długofalowych działań, wykraczają poza doraźne efekty dla beneficjentów i innych lokalnych grup społecznych, bowiem mają znaczenie ogólnokrajowe. 

– Długodystansowo produkowana energia musi być wydajna i niskoemisyjna, a jednocześnie możliwie najtańsza – stwierdził wiceminister klimatu i środowiska Ireneusz Zyska. – Powinniśmy do jej produkcji wykorzystywać czyste, dostępne źródła, a geotermia zdecydowanie do takich należy. To naturalne ciepło i tania moc elektryczna. Co ważne, to energia bardziej przewidywalna, stabilniejsza niż słońce czy wiatr i dostępna w trybie ciągłym. Musimy umiejętnie inwestować w jej potencjał w naszym kraju, a w kolejnym kroku skutecznie go wykorzystywać. Takiemu właśnie podejściu będą służyć projekty, które dzisiaj formalnie zyskują finansowanie – dodał wiceszef resortu. 

Jak podkreślił wiceminister klimatu i środowiska Piotr Dziadzio efektem geotermalnych przedsięwzięć w 15 miejscowościach będzie stworzenie na bazie udostępnionych wód podziemnych warunków dla rozwoju bazy energetycznej, ciepłowniczej, terapeutycznej, sportowej i rekreacyjno-wypoczynkowej.

- Ciepło i energia elektryczna pozyskiwane z wnętrza ziemi mogą służyć ciepłowniom i elektrociepłowniom nie tylko w ogrzewaniu budynków publicznych i prywatnych, ale także w ogrodnictwie, np. w szklarniach. Ponadto wykorzystywane będą w turystyce i rekreacji, a nawet w lecznictwie i rehabilitacji. Tak szerokie zastosowanie zasobów geotermalnych będzie miało pozytywny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy poszczególnych gmin i całego kraju – mówił wiceminister Dziadzio. Wskazał także,  że w Polsce istnieją warunki sprzyjające rozwojowi geotermii. – Dysponujemy odpowiednią wiedzą w zakresie potencjału geotermalnego oraz mamy dobrych specjalistów-inżynierów, którzy w wymiarze praktycznym i naukowym mogą wspierać rozwój geotermii. Mamy też szereg dobrych opracowań naukowych. Naszym atutem jest zarazem wysoki poziom wiedzy specjalistycznej i zaangażowania środowisk akademickich, które współpracują z zagranicą i analizują osiągnięcia w dziedzinie geotermii, na przykład kapitalny dorobek Islandii – powiedział wiceminister Piotr Dziadzio. 

Jak podkreślał prezes NFOŚiGW Maciej Chorowski w tle są oczekiwania oraz plany unijne i międzynarodowe, a także krajowe działania zmierzające do jak najlepszego wykorzystania OZE w funkcjonowaniu polskiej energetyki, w tym szczególnie ciepłownictwa. – Projekty wskazane do finansowania łączą ze sobą komponent naukowy, badawczy z cechami utylitarnymi, które mogą przełożyć się na konkretne korzyści gospodarcze. Dobrze przygotowane, stabilne finansowanie przeznaczone dla konkretnych inicjatyw pozwoli nam włączać je w ambitne plany transformacji ciepłownictwa i szerzej rozumianej energetyki. Wsparcie oferowane w programach priorytetowych NFOŚiGW, m.in. takich jak „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, z którego finansujemy 15 omawianych dziś inwestycji, to sposób na szeregowanie strategicznych projektów w sekwencji od kosztu do zyskownej inwestycji. Ten zysk rozumiemy zarówno w znaczeniu dosłownym – finansowym, jak i naukowym, ekologicznym, czy zdrowotnym – zaznaczył prezes Maciej Chorowski. 

Jednym z dofinansowanych projektów jest przedsięwzięcie pn. „Rozpoznanie i udokumentowanie zasobów wód termalnych w miejscowości Otwock”. Potrwa ono do końca września 2023 r. Celem planowanych robót będzie poszukiwanie i rozpoznanie wód termalnych w utworach jury dolnej poprzez wykonanie pionowego otworu Otwock GT-1 o głębokości 1645 m (+/-10 %). Odwiert pozwoli na rozpoznanie występowania i wykształcenia utworów wodonośnych, określenie parametrów hydrogeologicznych i perspektywicznych horyzontów wodonośnych oraz mineralizacji, wydajności, a także temperatury wody. Projektowane parametry wody to: temperatura 40°C oraz mineralizacja 50-70 g/dm3. Wydajność otwockiego złoża wód termalnych  prognozuje się na 130- 160 m3/h. Otwór w Otwocku zostanie wykonany metodą obrotową z zastosowaniem urządzenia wiertniczego. 

Drugim, ważnym etapem prac będzie wykonanie dokumentacji hydrogeologicznej po zakończeniu wiercenia otworu oraz przeprowadzeniu wszystkich badań wskazanych w projekcie robót geologicznych. W dokumentacji zostanie opisana budowa geologiczna badanego rejonu oraz znajdzie się w niej analiza warunków hydrogeologicznych. Prace prowadzone pod nadzorem geologicznym zostaną wykonane zgodnie z projektem robót dla rozpoznania i udokumentowania zasobów wód termalnych w Otwocku, który zatwierdził marszałek województwa mazowieckiego decyzją z dnia 26 października 2018 r. Także końcowa dokumentacja z przeprowadzonych prac będzie podlegała zatwierdzeniu przez marszałka. 

Otwór Otwock GT-1 po spełnieniu swojej roli badawczej najprawdopodobniej zostanie zaadaptowany jako otwór eksploatacyjny wód termalnych. Będzie źródłem ciepła dla projektowanej ciepłowni geotermalnej, współpracującej z miejską siecią ciepłowniczą. Efekt ten jest możliwy do osiągnięcia, gdyż na terenie niżu polskiego już wcześniej wykonywane były otwory ujmujące wody termalne z otworów jury dolnej, co pozwoliło potwierdzić i udokumentować zasoby. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wody termalne ujęte za pomocą otworu Otwock GT-1 będą miały również właściwości lecznicze i będzie się je dało z powodzeniem wykorzystywać do celów balneologicznych.

Podobny charakter i zakres mają mieć inwestycje planowane w pozostałych 14 miejscowościach w całym kraju, którym wsparcia finansowego udziela NFOŚiGW.

– Mamy solidne zasoby geotermalne w różnych obszarach Polski oraz partnerów w samorządach, którzy chcą z tych zasobów skorzystać, poszukując źródeł pozyskiwania zupełnie czystszej i tańszej energii – przyznał podpisujący umowy ze strony NFOŚiGW wiceprezes Dominik Bąk. 

– Wyjściowo nakłady na geotermię są wysokie, ale jest to najlepsze źródło OZE. Choć na wstępnym etapie projekty wiążą się z uruchomieniem specjalistycznych, drogich technologii, zawsze przy pewnym stopniu niepewności, ale to działania perspektywiczne. Jesteśmy na to przygotowani i wychodzimy naprzeciw samorządowcom z doradztwem i finansowaniem, co potwierdza dzisiejsza uroczystość – podsumował wiceprezes Artur Michalski, nadzorujący w NFOŚiGW m.in. program służący wykorzystaniu energii geotermalnej. 

Przeprowadzenie wspomnianych 15 inwestycji geotermalnych w różnych rejonach Polski będzie ważnym etapem na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej, czyli redukcji emisji do atmosfery gazów cieplarnianych zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, a także kolejnym krokiem w staraniach o poprawę jakości powietrza w naszym kraju. Realizacja wszystkich 15 przedsięwzięć stanowić będzie ważny element wdrażania kluczowych programów prośrodowiskowych oraz  efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych i prowadzenia badań w zakresie geologii.