Zapewnienie komfortu życia w przestrzeni miejskiej stanowi wyzwanie dotykające większość z nas, zwłaszcza w sytuacji, kiedy miasta coraz częściej borykają się z takimi zjawiskami jak miejska wyspa ciepła, podtopienia i powodzie błyskawiczne czy utrata bioróżnorodności. Zjawiska te są konsekwencjami zarówno działania człowieka, jak i nasilających się zmian klimatu, jednak występują z różnym natężeniem i częstotliwością, pociągają też za sobą rozmaite skutki – każde miasto jest przecież inne.

Jednym z działań, które pozwoli na określenie skali potrzeb związanych z koniecznością realizacji odpowiednich działań łagodzących skutki zmian klimatu, może być stosowanie przez miasta wskaźników przyrodniczo-klimatycznych. Pozwoli to zarówno na rozpoznanie, w jakim stopniu miasta angażują się w działania przyrodniczo-klimatyczne, jak i pomoże w planowaniu i projektowaniu nowych przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska, w tym adaptacji do zmian klimatu. Stosowanie nowoczesnych wskaźników przyrodniczo-klimatycznych jest dzisiaj podstawą projektowania przez administrację szczebla lokalnego polityk publicznych z zakresu zrównoważonego rozwoju miast.

W Przewodniku znajduje się opis, jak krok po kroku, korzystając wyłącznie z bezpłatnych danych, można obliczyć wartości wskaźników przyrodniczo-klimatycznych w 4 kategoriach:

1. Zieleń i retencja miejska

• Zasoby terenów zieleni w powierzchni miasta,
• Powierzchnia lasów i zadrzewień >1 ha przypadająca na 1 mieszkańca; dostępność terenów zieleni,
• Udział terenów zieleni w obszarze antropogenicznym miasta,
• Wskaźnik potencjału retencyjnego miasta.

2. Powierzchnie nieprzepuszczalne (zabetonowane)

• Udział powierzchni nieprzepuszczalnych w obszarze zurbanizowanym miasta,
• Powierzchnie nieprzepuszczalne w mieście przypadające na 1 mieszkańca.

3. Miejska wyspa ciepła

• Udział powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (LCL SUHI) w powierzchni miasta lub w obszarze antropogenicznym miasta w sezonie letnim; odsetek mieszkańców miasta, którzy mieszkają w zasięgu LCL SUHI,
• Udział powierzchniowej wyspy chłodu (SCI) w powierzchni miasta w sezonie letnim,
• Udział powierzchni UHIER w danym przedziale intensywności w powierzchni miasta, w sezonie letnim.

4. Bioróżnorodność

• Udział obszarów o potencjalnie wysokiej bioróżnorodności w powierzchni miasta.

Ze względu na różny charakter i złożoność wskaźników, co wpływa na stopień trudności prowadzenia obliczeń, opracowano dodatkowy dokument, stanowiący załącznik do niniejszego Przewodnika - Poradnik techniczny.

Ma on na celu wyjaśnienie i zobrazowanie czynności technicznych, zwłaszcza związanych z pozyskaniem i przetwarzaniem danych przestrzennych używanych w systemie informacji geograficznej (GIS) i z użyciem narzędzi GIS.

Oddając ten Przewodnik w Państwa ręce, liczymy, że wyliczone wartości poszczególnych wskaźników będą pomoce w podejmowaniu decyzji o charakterze strategicznym, planistycznym i inwestycyjnym w Państwa mieście. Dodatkowo wyliczenie przez poszczególne miasta wartości dla jednakowych wskaźników przyrodniczo-klimatycznych ułatwi wymianę doświadczeń i czerpanie z dobrych praktyk innych miast, umożliwi bowiem porównanie wpływu wdrożenia konkretnych działań.

Mamy nadzieję, że zaprezentowane w Przewodniku wskaźniki będą istotnym wsparciem w tworzeniu coraz lepszej przestrzeni życia dla mieszkańców Państwa miast.

Wszelkie pytania i sugestie dotyczące Przewodnika prosimy kierować na maila: miasta@klimat.gov.pl