Nowa edycja istniejącego od 2018 r. programu „Mój Prąd”, którego głównym celem jest zwiększenie w Polsce produkcji energii elektrycznej z domowych mikroinstalacji  fotowoltaicznych, znacznie różni się od trzech poprzednich. Tym razem bardzo duży nacisk został położony na wzrost autokonsumpcji energii wytworzonej z własnych paneli PV poprzez jej magazynowanie oraz precyzyjne sterowanie produkcją i zużyciem. Nowością jest także wdrożony od 1 kwietnia br. nowy system rozliczeń dla prosumentów o nazwie net-billing, polegający na wartościowym rozliczeniu energii wyprodukowanej przez właściciela  mikroinstalacji fotowoltaicznej w oparciu o wartość energii ustaloną docelowo według ceny z Rynku Dnia Następnego (RDN). Propozycje zawarte w czwartej odsłonie programu „Mój Prąd” skierowane są właśnie do tych prosumentów, którzy z wyprodukowanej energii elektrycznej będą rozliczać się w nowym systemie net-billing.

Energia ze słońca – przyszłość efektywnej energetyki rozproszonej 

Promocja i upowszechnienie w Polsce fotowoltaiki, która jest technologią całkowicie bezemisyjną, ma wpłynąć na rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) w naszym kraju, poprawę jakości powietrza, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz osiągnięcie przez państwo celów klimatycznych i zbliżenie się do strategicznego celu, jakim jest niezależność energetyczna Polski. Temu celowi służyły dotychczasowe trzy nabory w prowadzonym przez NFOŚiGW programie priorytetowym „Mój Prąd”, którego łączny budżet wyniósł do tej pory ponad 1,8 mld zł. W ramach wspomnianych trzech edycji wpłynęło aż 444 tys. wniosków od osób indywidualnych chcących produkować prąd ze słońca.

Ogłoszony dzisiaj czwarty nabór nie tylko zwiększy udział fotowoltaiki w miksie energetycznym Polski, ale przede wszystkim przyczyni się do znacznie wyższego poziomu magazynowania energii elektrycznej z domowych paneli PV, a przez to – do większej i bardziej racjonalnej jej autokonsumpcji przez prosumentów. Nowy system rozliczeń net-billing to z kolei sprawiedliwe i korzystne dla prosumentów rozwiązanie finansowe, które stanowi właśnie zachętę do magazynowania i zużywania energii we własnych gospodarstwach domowych. Według ocen ekspertów, w 2021 r. już 1,5 proc. energii elektrycznej wyprodukowanej w Polsce pochodziło z fotowoltaiki. Teraz przyszedł czas na dalszy rozwój bezpiecznej energetyki prosumenckiej, opartej na modelu rynkowym. Kluczowy cel do osiągnięcia to inteligentne zarządzanie magazynowaniem i autokonsumpcją każdego wyprodukowanego ze słońca kilowata energii elektrycznej.

Kto i na co otrzyma dofinansowanie z NFOŚiGW?

Czwarty nabór wniosków w programie „Mój Prąd” będzie prowadzony w trybie ciągłym. Program w nowej odsłonie nadal adresowany jest do osób fizycznych mających zawartą umowę kompleksową lub umowy sprzedaży z Operatorem Sieci Dystrybucyjnej (OSD), ale obecnie – poza dofinansowaniem do mikroinstalacji fotowoltaicznej (paneli PV) – będzie można również uzyskać finansowe wsparcie na nowe komponenty. Dotacja z NFOŚiGW obejmie bowiem urządzenia do magazynowania energii elektrycznej oraz ciepła bezpośrednio u prosumenta, dzięki którym sieć elektroenergetyczna przestanie być „wirtualnym magazynem energii”. Dodatkowo będzie można uzyskać dofinansowanie do urządzeń umożliwiających racjonalne zarządzanie wytworzoną energią elektryczną. Kwalifikowane do dofinansowania mają być następujące koszty: zakup, transport i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych (panele z niezbędnym oprzyrządowaniem) oraz zakup, transport i montaż urządzeń służących magazynowaniu energii elektrycznej/ciepła i/lub zarządzania wytworzoną energią.

Główne założenie programu „Mój Prąd” w wersji 4.0 jest takie, aby prosumenci mogli być jak najbardziej samodzielni i niezależni w gospodarowaniu energią, którą sami wyprodukują w swoim domu z własnej instalacji fotowoltaicznej. Czwarta edycja ma zatem prowadzić do wzrostu konsumpcji energii elektrycznej przez jej wytwórców i jednocześnie tak racjonalizować cały proces produkcji, by zapewnić stabilność sieci elektroenergetycznej. Umożliwią to systemy pozwalające na krótkookresowe magazynowanie energii w cieple lub poprzez wykorzystanie procesów elektrochemicznych.

W ramach programu „Mój Prąd” w edycji czwartej będzie można otrzymać do 4 tys. zł jeśli inwestycja obejmie tylko instalację PV (jedynie panele, które są nieodzownym elementem wniosku). Jednak NFOŚiGW proponuje, aby wnioskodawcy decydowali się na dodatkowe elementy, tworzące bardziej efektywny zestaw domowej instalacji fotowoltaicznej, umożliwiający magazynowanie wytworzonej energii (w bateriach lub cieple) oraz jej możliwie dużą autokonsumpcję. Przy zainwestowaniu od razu w kilka elementów, dotacja do paneli wzrośnie do 5 tys. zł, a dofinansowanie do pozostałych, zintegrowanych urządzeń ma być następujące: magazyn ciepła (do 5 tys. zł), magazyn energii (do 7,5 tys. zł), system zarządzania energią (do 3 tys. zł). Łącznie dotacja z NFOŚiGW może zatem wynieść nawet 20,5 tys. zł, przy intensywności dofinansowania dla każdego z elementów do 50% kosztów kwalifikowanych.       

Nowy system rozliczeń dla prosumentów

Co istotne, czwarta edycja programu „Mój Prąd” jest przeznaczona dla osób fizycznych, których mikroinstalacja fotowoltaiczna zostanie podłączona do nowego systemu rozliczeń net-billing, a także dla prosumentów w dotychczasowym systemie opustów (tzw. net metering) – jednak pod warunkiem przejścia na nowy system rozliczeń, potwierdzonego przez OSD. Jak zostało wyżej wspomniane, jest to nowoczesne rozwiązanie oparte na wartościowym rozliczeniu energii wyprodukowanej przez prosumenta w oparciu o wartość energii ustaloną docelowo według ceny z Rynku Dnia Następnego (RDN). Osoby, które od 1 kwietnia br. staną się prosumentami, nie będą już rozliczały się w ramach bilansowania ilościowego z wyprodukowanej energii, tak jak to było dotychczas, lecz będą ją sprzedawać. Pieniądze uzyskane ze zbycia nadwyżek energii elektrycznej trafiać będą do tzw. depozytu prosumenckiego. Z niego będzie można płacić za energię pobieraną z sieci w czasie, kiedy okresowo domowa mikroinstalacja fotowoltaiczna będzie jej produkować za mało.

Dodatkowo finasowaniem zostaną objęci wnioskodawcy, którzy z własnej inicjatywy postanowią z już funkcjonującą fotowoltaiką przejść na system rozliczania net-billing. Nowy system ma motywować do zwiększania konsumpcji energii wyprodukowanej przez prosumenta i magazynowania jej nadwyżek. Wprowadzenie net-billingu, który jest wynikiem i jest zgodny z prawnymi uregulowaniami Unii Europejskiej, nie tylko zapewni dalszy rozwój energetyki obywatelskiej w Polsce i poprawi bezpieczeństwo pracy sieci elektroenergetycznych, ale – co najważniejsze – ugruntuje proces samowystarczalności energetycznej polskich gospodarstw domowych.

Nie zmieni się sytuacja osób, które nadal chcą użytkować domową fotowoltaikę na starych zasadach rozliczeniowych. Dotychczasowi prosumenci, jak również ci, którzy stali się nimi do 31 marca br.  (złożyli kompletne i poprawne zgłoszenie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej o przyłączenie mikroinstalacji do sieci,) będą się rozliczać za pomocą tzw. net-meteringu, który wykorzystuje system opustów. W tym rozwiązaniu za jedną jednostkę energii wprowadzoną do sieci prosument może pobrać za darmo 0,8. Przy większych instalacjach ten stosunek wynosi 1 do 0,7. Ze starego systemu będzie można korzystać jeszcze  przez najbliższe 15 lat.

Tak jak w poprzednich edycjach programu „Mój Prąd”, nadal możliwe pozostanie połączenie dofinasowania z ulgą termomodernizacyjną, o ile koszty przedstawione do rozliczenia zostaną pomniejszone o kwotę przyznanej dotacji z NFOŚiGW. Wysokość ulgi będzie zależała od zakresu rzeczowego inwestycji. W przypadku wcześniejszego skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej, prosument powinien doliczyć dofinansowanie do podstawy opodatkowania za 2022 r. w zeznaniu podatkowym składanym w przyszłym roku.

Budżet na realizację czwartej edycji programu „Mój Prąd” ma wynieść 350 mln zł. Po pierwszej fazie wdrożeniowej nastąpi jednak weryfikacja oczekiwań rynku – po to, aby reagować proporcjonalnie do potrzeb i dostępnej alokacji środków. Nabór będzie prowadzony od dzisiaj (15 kwietnia) do wyczerpania przygotowanej puli pieniędzy lecz nie dłużej  niż do 22.12.2022 r. Okres kwalifikowalności kosztów liczony ma być od 1 lutego 2020 r. O dofinansowanie nowych, dodatkowych komponentów (magazynów energii/ciepła i systemów zarządzania energią) będą mogli ubiegać się również dotychczasowi beneficjenci, którzy skorzystali z dotacji we wcześniejszych odsłonach programu.

Program „Mój Prąd” na lata 2021-2023 (Część 1) będzie finansowany ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (Działanie 11.1). Pieniądze pochodzą z instrumentu REACT-UE (Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy – dodatkowe środki dla programów polityki spójności na przeciwdziałanie skutkom kryzysu wywołanego pandemią Covid-19). Założenie jest takie, aby „Mój Prąd” (jako unikatowy i jeden z największych w Europie programów finansowania energetyki prosumenckiej) był stale rozwijany i na bieżąco dostosowywany do zmieniających potrzeb i warunków rynkowych. Celem jest zapewnienie dostępu do programu możliwie jak największej grupie odbiorów. To bowiem stanie się bodźcem dla rozwoju krajowej branży mikroinstalacji fotowoltaicznych i przyczyni się do spełnienia przez Polskę międzynarodowych zobowiązań w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej.

Dokumentację dotyczącą czwartej edycji programu znaleźć można na stronie.