W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Strona informacyjna - Pomoc dla powodzian
Przejdź do strony

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

Paszportyzacja Polskiej Żywności

Projekt Paszportyzacja polskiej żywności

Projekt Paszportyzacja polskiej żywności przewiduje budowę systemu IT gwarantującego efektywne monitorowanie i identyfikowanie informacji o produktach rolno-spożywczych w łańcuchu dostaw, tj. „od pola do stołu”. W przypadku ewentualnego wdrożenia, system ten udostępni szerokie spektrum informacji o produkcie żywnościowym, przede wszystkim dzięki innowacyjnym funkcjonalnościom, a także integracji z obecnie działającymi bazami referencyjnymi. Tym samym polski sektor rolno-spożywczy może zyskać narzędzie, w którym znajdą się wiarygodne, rzetelne i niepodrabialne informacje o produkcie żywnościowym.

Pilotażowy System IT

 Przyczyny zapotrzebowania na projekt

Prace zmierzające do wdrożenia projektu zostały zainicjowane na wniosek uczestników łańcucha dostaw, w tym zrzeszonych w organizacjach branżowych z rynku wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka. Wskazywali oni, że w obecnym otoczeniu rynkowym występuje szereg problemów, które wpływają hamująco/ograniczająco na rozwój sektora rolno-spożywczego, w tym m.in.:

  • spadające zaufanie do przejrzystości łańcucha dostawi i produktu finalnego,
  • wysokie koszty i nieskuteczność systemów opartych na papierowych i tradycyjnych rozwiązaniach IT – szczególnie dla małych producentów,
  • rosnąca liczba podmiotów zaangażowanych w łańcuch dostaw oraz przypadki zanieczyszczeńi skażenia żywności,
  • rosnące zapotrzebowanie na szybko i łatwo dostępne informacje o produkcie żywnościowym, w tym pochodzenie, przetwarzanie i drodze od producenta do konsumenta,
  • rosnąca liczba konkurencyjnych certyfikatów, związane z tym ryzyko nadużyć oraz wysoka podatność na oszustwa, korupcję i błędy.

Wdrożenie projektu może przynieść szereg korzyści, w tym między innymi:

  • wzrost pozytywnego wizerunku produkowanej w Polsce żywności,
  • wsparcie zrównoważonego rozwoju branży rolno-spożywczej w zakresie możliwości eksportowych poprzez umocnienie wizerunku polskich marek na arenie międzynarodowej,
  • ograniczenie kosztów działań inspekcyjnych oraz ograniczenie wycofywania partii towarów z łańcucha dostaw,
  • ograniczenie przypadków fałszowania żywności,
  • spersonalizowana oferta produktowa dla konsumenta 4.0,
  • optymalizacja procesów zarządzania produkcją, m.in. poprzez możliwość dokonywania rejestracji zdarzeń (w stadzie, na polu), analizę rentowności produkcji oraz prowadzenie ewidencji zabiegów (pielęgnacyjnych, weterynaryjnych, nawożeń, itp.),
  • wzrost cen za surowce/produkty wytworzone w gospodarstwie poprzez osiągnięcie korzystnej pozycji negocjacyjnej i pozycji konkurencyjnej podmiotu w łańcuchu dostaw umożliwiającemu w prosty sposób identyfikowanie produktu,
  • wzrost efektywności procesu raportowania informacji o produkcji w gospodarstwie rolnym – oszczędność czasu przy wypełnianiu dokumentacji w niekompatybilnych bazach danych.
Interesariusze projektu

W projekcie udział biorą organizacje branżowe z rynku ziemniaka, wołowiny i wieprzowiny, tj.:

  • Polska Federacja Ziemniaka,
  • Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego,
  • Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego,
  • Związek Hodowców Polskiego Bydła Czerwonego,
  • Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka,
  • Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego.

Z ich inicjatywy do realizacji projektu zostały włączone podmioty będące bezpośrednimi uczestnikami łańcucha dostaw żywności: począwszy od producentów rolnych, zakłady przetwórcze (rzeźnie, zakłady rozbioru, ubojowe, porcjowania, pakowanie) po firmy transportowe i magazynujące – ostatecznie 66 podmiotów: 43 z rynku wołowiny, 18 z rynku wieprzowiny i 5 z rynku ziemniaka.
W prace nad projektem zaangażowane są także podmioty administracji publicznej, w tym sprawujące nadzór nad realizacją zadań i procesów zapewniających bezpieczeństwo i jakość żywności na kluczowych etapach jej produkcji, tj.:

  • Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
  • Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
  • Główny Inspektorat Sanitarny,
  • Główny Inspektorat Transportu Drogowego,
  • Główny Inspektorat Weterynarii,
  • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Przeprowadzone w Etapie I Pilotażu badania i analizy wykazały konieczność zasilenia Pilotażowego Systemu IT danymi, które znajdują się w dyspozycji:

  • Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych,
  • Głównego Urzędu Miar,
  • Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej.

Projekt koordynuje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, przy merytorycznym wsparciu Centrum GovTech Polska, pod nadzorem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

 

Realizacja projektu przebiega w dwóch fazach:

FAZA I – Przeprowadzenie pilotażu na rynku wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka

Pilotaż miał na celu dokonanie praktycznego sprawdzenia możliwości zbudowania jednego, w pełni kompatybilnego systemu IT dla różnorodnych produktów żywnościowych. Końcowym rezultatem realizacji Pilotażu jest możliwość wygenerowania pełnego zakresu „paszportów” oraz udostępnienie uczestnikom rynku informacji potwierdzających autentyczność, jakość i bezpieczeństwo żywności.

Czas realizacji Pilotażu: grudzień 2021 – listopad 2023.

Budżet Pilotażu: 16,8 mln zł

Zleceniobiorcą Pilotażu jest Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy – na podstawie Decyzji Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2021 r., wydanej w oparciu o art. 10c Ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów. W dniu 16 grudnia 2021 r. pomiędzy KOWR a NASK-PIB została zawarta umowa, której przedmiotem jest uregulowanie zasad realizacji i finansowania Pilotażu.

 

Zakres prac w ramach Pilotażu
I. Etap I – Prace Badawcze – został zrealizowany w okresie grudzień 2021 – czerwiec 2022

Obejmował prace badawcze w ramach, których:

  1. przeprowadzono analizę obecnie funkcjonujących procesów przebiegających na poszczególnych etapach produkcji wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka,
  2. przeprowadzono analizę oczekiwań, potrzeb i korzyści wynikających z wdrożenia projektu dla Uczestników Pilotażu i administracji publicznej,
  3. zidentyfikowano i zamodelowano działania zachodzące na poszczególnych etapach łańcucha dostaw dla tych rynków,
  4. przeprowadzono analizę technologiczną i zidentyfikowano obecne źródła danych generowanych i przetwarzanych przez różne podmioty łańcucha dostaw,
  5. opracowano zakres danych, które powinny być gromadzone w „paszporcie” i w systemie informatycznym służącym śledzeniu zdarzeń produkcji rolnej.

W Etapie I wytworzono i dostarczono następujące Produkty:

  1. Raport z prac badawczych dla rynku ziemniaka,
  2. Raport z prac badawczych dla rynku wołowiny,
  3. Raport z prac badawczych dla rynku wieprzowiny,
  4. Raport podsumowujący prace badawcze Etapu I.

II. Etap II – Prace badawcze, rozwojowe, projektowe oraz implementacyjne – planowane zakończenie – listopad 2023 r.

Obejmował m.in. badania technologii przechowywania i przetwarzania dużych zbiorów danych na potrzeby „paszportu”, z wykorzystaniem Pilotażowego Systemu IT, będącego narzędziem wytworzonym wraz z niezbędnymi interfejsami, implementacją technologii zbierania danych od Uczestników Pilotażu, zasilania Danymi referencyjnymi i narzędziami do generowania „paszportów”.

W ramach Etapu II zrealizowano prace polegające m.in. na:

  1. przetestowaniu określonych funkcjonalności i innowacyjnych rozwiązań u Uczestników Pilotażu,
  2. sprawdzeniu możliwości integracji projektowanego systemu IT z danymi referencyjnymi,
  3. badaniu oczekiwanych funkcjonalności i preferencji w zakresie interfejsów użytkownika (badania użyteczności), umożliwiających uczestnikom łańcucha dostaw wprowadzanie potrzebnych danych, w tym pobieranie danych z wykorzystywanych przez nich systemów,
  4. utworzeniu projektów „paszportów” dla wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka,
  5. przygotowaniu rekomendacji w zakresie docelowego systemu IT.

Etap II obejmował opracowanie i dostarczenie następujących Produktów:

  1. Wstępna koncepcja Pilotażowego Systemu IT zawierająca mi.in:
    • analizę wymagań funkcjonalnych i pozafunkcjonalnych pod kątem realizacji celów Pilotażu,
    • wymagania dotyczące bezpieczeństwa danych,
    • wymagania dotyczące wydajności oraz skalowalności Pilotażowego Systemu IT,
    • wymagania dotyczące dostępności Pilotażowego Systemu IT,
    • model architektury Pilotażowego Systemu IT,
    • opracowanie metod zapewnienia autentyczności produktów,
    • projekt Paszportu dla każdego rynku.
  2. Raport Końcowy zawierający m.in:
    • Dokumentację techniczną zawierającą:
      • opis architektury Pilotażowego Systemu IT,
      • opis zastosowanych rozwiązań technicznych,
      • opis (specyfikację) interfejsów programistycznych,
      • wygenerowane „paszportów” dla każdego rynku.
    • Wyniki analizy: organizacyjnej, technicznej, prawnej, ekonomicznej, psychologiczno-społecznej oraz wnioski dotyczące konstrukcji Docelowego Systemu IT (lessons learned). 

 

Zakres „paszportów”

W „paszportach” będą zawarte informacje dotyczące historii produkcji wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka. Dzięki tym informacjom odbiorca będzie miał dostęp do transparentnych i niepodważalnych informacji o produkcie żywnościowym.

Zawartość „paszportu” dla wołowiny:

  1. Dane producenta (hodowcy): nazwa i adres producenta, numer producenta, numer siedziby stada, adres siedziby stada.
  2. Warunki produkcji: system gospodarowania, cykl produkcji, rodzaj chowu, system utrzymania, systemy zadawania paszy, system żywienia, informacja o stosowaniu lub braku stosowania komponentów paszowych genetycznie modyfikowanych.
  3. Zwierzę: numer identyfikacyjny, data urodzenia, kraj urodzenia, kraj i region chowu, płeć, typ użytkowy, rasa, informacja czy zwierzę było kastrowane, profil DNA, historia przemieszczeń.
  4. Leczenie: informacja o dacie aplikacji antybiotyków, nazwie substancji czynnej oraz okresie karencji.
  5. Transport zwierząt: data i godzina załadunku i rozładunku, nazwa przewoźnika, numer rejestracyjny ciągnika i przyczepy/naczepy, czas transportu i długość trasy.
  6. Ubój: nazwa i adres zakładu, numer rzeźni, data i godzina uboju, numer partii ubojowej, metoda uboju, wyniki kontroli poubojowej.
  7. Wyniki oceny tuszy: wydajność rzeźna, kategoria, klasa, otłuszczenie, barwa mięsa i tłuszczu, marmurkowatość, skostnienie, wejście do chłodni, temperatura wejścia do chłodni, wydanie z chłodni, temperatura wyjścia z chłodni.
  8. Transport elementów tuszy: data i godzina załadunku i rozładunku, czas transportu, nazwa przewoźnika, nr rejestracyjny pojazdu, temperatura mięsa przy załadunku, temperatura na naczepie, temperatura mięsa przy rozładunku.
  9. Zakład (rozbioru/przetwórstwa): nazwa i adres, numer zakładu rozbiorowego, data i godzina załadunku i rozładunku, czas transportu, nazwa przewoźnika, numer rejestracyjny pojazdu, temperatura mięsa przy załadunku, temperatura w naczepie, temperatura mięsa przy rozładunku.
  10. Jakość mięsa: marmurkowatość, barwa mięsa, przydatność kulinarna, pH mięsa, kondycjonowanie.
  11. Efekt środowiskowy: ślad węglowy.
  12. Certyfikaty: informacja o znaku jakości.

Zawartość „paszportu” dla wieprzowiny:

  1. Hodowla: numer zwierzęcia, nazwa i adres producenta, dane teleadresowe, numer producenta, numer siedziby stada, rasa, data przybycia.
  2. Chów: nazwa i adres producenta, dane teleadresowe, numer producenta, numer siedziby stada, rodzaj produkcji, wielkość i wyróżnik chowu, data urodzenia (miotu), kraj urodzenia prosiąt, kraj chowu, rasa, kastracja, rodzaj, ślad węglowy, data przybycia.
  3. Lista posiadaczy i pośredników świń traktowani w systemie, jako kolejni producenci trzody chlewnej – dane jak dla etapu chowu).
  4. Wyniki badań i leczenie: data, rozpoznanie, nazwa produktu leczniczego.
  5. Transport zwierząt do rzeźni: data i godzina załadunku oraz rozładunku, czas transportu, długość trasy, nazwa przewoźnika, numer rejestracyjny pojazdu, stan techniczny pojazdu, certyfikat jakości, średnia masa zwierząt.
  6. Rzeźnia: nazwa i adres, dane teleadresowe, weterynaryjny numer rzeźni, wyniki kontroli przedubojowej, data i godzina uboju, numer uboju, data i godzina uboju, numer ubojowy, numer partii ubojowej, certyfikat jakości.
  7. Wyniki oceny tuszy: urządzenie do klasyfikacji, klasa/procentowa zawartość mięsa, pH1, wychładzanie tuszy: przyjęcie półtusz do chłodni, chłodnia szokowa, wydanie z chłodni, pH2.
  8. Transport półtusz: nazwa przewoźnika, numer rejestracyjny pojazdu, temperatura mięsa przy załadunku i przy rozładunku, data i godzina.
  9. Zakład rozbioru: nazwa, adres, dane teleadresowe, numer weterynaryjny rzeźni, data, godzina przyjęcia półtusz, data i godzina rozbioru, numer partii produkcyjnej, barwa mięsa, marmurkowatość, certyfikat jakości.
  10. Transport mięsa: nazwa przewoźnika, numer rejestracyjny pojazdu, temperatura mięsa przy załadunku i rozładunku, data i godzina.
  11. Konfekcjonowanie: nazwa, adres, dane teleadresowe, numer weterynaryjny zakładu, data i godzina przyjęcia mięsa, produkt, data przydatności do spożycia, certyfikat.

Zawartość „paszportu” dla ziemniaka:

  1. Dane ziemniaka: odmiana, kierunek użytkowania, kraj pochodzenia, nr podmiotu profesjonalnego.
  2. Dane gospodarstwa: producent/nazwa, adres, nr producenta w ARIMR, nr działek ewidencyjnych, powierzchnia uprawy.
  3. Technologia produkcji, w tym m.in.: przedplon, data zbioru, pH gleby, paszport sadzeniaka, nr partii sadzeniaka, termin sadzenia, nawadnianie, termin zbioru, dane podmiotu magazynującego, sposób przechowywania, warunki przechowywania.
  4. Transport: data opuszczenia przechowalni, dane przewoźnika, nr rejestracyjny środka transportu.
  5. Pakowanie: data pakowania, dane podmiotu pakującego.
  6. Wyniki kontroli zdrowotności: data badania plonu, choroby i szkodniki kwarantannowe.
  7. Ocena jakości: data badania i wynik, zawartość azotanów, pozostałości środków ochrony roślin, zawartość metali ciężkich, smak, wielkość bulw, głębokość oczek, kształt bulw, barwa miąższu, typ, barwa skórki.
  8. Certyfikaty: nazwa certyfikatu, numer, przez kogo wydany.

Struktura Systemu Paszportyzacji

 

W zakładce umieszczono Produkty pilotażu projektu:

  1. Raport z prac badawczych dla rynku ziemniaka,
  2. Raport z prac badawczych dla rynku wieprzowiny,
  3. Raport z prac badawczych dla rynku wołowiny,
  4. Raport podsumowujący prace Etapu I,
  5. Raport Końcowy.
Wyniki z Pilotażu
  1. Pilotaż okazał się niezwykle cennym doświadczeniem dla projektu Paszportyzacji polskiej żywności, w tym dla sformułowania rekomendacji dotyczących budowy Docelowego Systemu IT;
  2. Pilotaż, oparty na Pilotażowym systemie IT, potwierdził, że projekt jest innowacyjny i unikalny. W podobnym zakresie nie ma odpowiedników w skali całej Unii Europejskiej;
  3. Pilotaż pokazał ogromne braki w integracji systemów administracji w obszarze rolnictwa. Potwierdził, że wiele z nich to niefunkcjonalne i niekompatybilne systemy IT;
  4. W ramach pilotażu zidentyfikowano rynki kluczowe z punktu widzenia znaczenia gospodarczego.

Oznacza to, że jest nie tylko możliwa, ale wręcz konieczna budowa jednego Docelowego Systemu IT dla różnych produktów żywnościowych/różnych rynków.

Podsumowując, pilotażowy projekt Paszportyzacji polskiej żywności i jego efekty potwierdzają, że przedsięwzięcie polegające na budowie i wdrożeniu Docelowego Systemu IT jako jednego wspólnego systemu IT dla wielu rynków i produktów, jest wykonalne, celowe i opłacalne.

Pilotaż potwierdził również, że przy zastosowaniu narzędzia jakim jest pilotażowy system IT, istnieje możliwość wygenerowania pełnego zakresu „paszportu” dla mięsa wołowego, wieprzowego oraz ziemniaków. Tym samym zyskano pewność, że udostępnienie uczestnikom rynku informacji potwierdzających autentyczność, jakość i bezpieczeństwo żywności jest wykonalne.

Wygenerowany „paszport” dla produktów żywnościowych objętych pilotażem stanowi połączenie danych z procesu produkcji, praktyk stosowanych przez producentów rolnych oraz danych będących w gestii administracji publicznej sprawującej nadzór nad bezpieczeństwem i jakością żywności.

FAZA II - Wdrożenie Docelowego Systemu IT monitorującego proces produkcji żywności w Polsce

Docelowy projekt stanowić będzie olbrzymi impuls do cyfryzacji oraz szeroko pojętej innowacyjności. Będzie on także inspiracją do wdrożenia i stosowania na szeroką skalę bardzo korzystnych, nowoczesnych rozwiązań, których w rolnictwie bardzo szybko przybywa dzięki upowszechnieniu najnowszych technologii. W przyszłości „paszportyzacja” może wykreować nowe standardy w zakresie certyfikacji żywności, a polskim firmom może zapewnić status liderów w ich kreowaniu i wdrażaniu.

Rozpoczęcie FAZY II projektu, polegającej na podjęciu prac zmierzających do zbudowania i wdrożenia Docelowego Systemu IT "paszportyzującego" polską żywność, będzie uzależnione od decyzji organu sprawującego nadzór nad KOWR.

Kontakt: Joanna Sych-Winiarek, Departament Innowacji KOWR, tel. 514 071 457, adres e-mail: joanna.sych-winiarek@kowr.gov.pl.

{"register":{"columns":[]}}