Podsumowanie działań MKiDN na rzecz kultury w 2020 r. w związku z epidemią COVID-19
Niezwłocznie po ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego i ograniczeń w działalności instytucji kultury MKiDN przystąpiło do pracy nad rozwiązaniami rekompensującymi straty związane z zawieszeniem działalności w tym sektorze. Dzięki temu polscy artyści mogli liczyć na wielowymiarowe wsparcie ze strony państwa polskiego.
Całkowita wartość działań pomocowych rządu dla kultury w 2020 roku szacowana jest na ok. 6 miliardów zł.
Tarcze Antykryzysowe
Dzięki staraniom MKiDN kultura mogła liczyć na wielomilionową pomoc dla przedsiębiorstw z branży kultury, NGO-sów, osób samozatrudnionych i na umowach cywilno-prawnych w ramach sześciu Tarcz Antykryzysowych:
- Tarcza Antykryzysowa 1.0: Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw
- Tarcza Antykryzysowa 2.0: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
- Tarcza Antykryzysowa 3.0: Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
- Tarcza Antykryzysowa 4.0: Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19
- Tarcza Antykryzysowa 5.0: Ustawa z dnia 17 września 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw
- Tarcza Antykryzysowa 6.0: Ustawa z dnia 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw
Wśród dostępnych rozwiązań były m.in. świadczenia postojowe dla osób na umowach cywilnoprawnych, dofinansowanie kosztów wynagrodzeń, zwolnienia z ZUS, pożyczki obrotowe i pożyczki niskooprocentowane dla przedsiębiorców.
Ostatnia, szósta Tarcza Antykryzysowa z grudnia 2020 r. wprowadza możliwość uzyskania świadczenia postojowego i zwolnienia ze składek ZUS dla freelancerów oraz przepisy znacznie rozszerzające dostępność przedsiębiorców z sektora kultury do narzędzi wparcia finansowego.
Od stycznia 2021 r. dostępne będą również rozwiązania w ramach Tarczy Finansowej 2.0.
Ponadto Tarcze Antykryzysowe umożliwiły wprowadzenie kilku szczególnych rozwiązań dedykowanych kulturze:
- Program „Kultura w sieci”
„Kultura w sieci” był specjalnie utworzonym programem dotacyjnym Narodowego Centrum Kultury o wartości 80 mln zł, uruchomionym z inicjatywy wicepremiera, prof. Piotra Glińskiego, ze środków MKiDN w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej. 20 mln zostało przeznaczonych na stypendia dla twórców i artystów, 60 mln zł - na dotacje na projekty instytucjonalne. Łącznie wsparcie w ramach projektu uzyskało 3405 projektów – 1182 instytucjonalne i 2223 indywidualne.
- Specjalne wsparcie dla branży filmowej
W ramach 1. i 3. Tarczy Antykryzysowej wprowadzono specjalne rozwiązania dla branży filmowej: umożliwiono uznawanie premier filmowych organizowanych na platformach VOD oraz wprowadzono składki od operatorów VOD na rzecz wsparcia funduszu polskiej kinetografii.
Ponadto, zgodnie z projektem ustawy zatwierdzonej przez Radę Ministrów w grudniu 2020 r. (tzw. Tarcza Antykryzysowa 7.0), branża kinematograficzna otrzyma 120 mln zł wsparcia z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Wsparcie będzie dotyczyć m.in. produkcji filmowej, promocji i stypendiów. Środkami będzie dysponował Polski Instytut Sztuki Filmowej.
- Wsparcie dla opiekunów Pomników Historii oraz miejsc światowego dziedzictwa
Umożliwiono ubieganie się o dofinansowanie wynagrodzeń osób zatrudnionych przez podmiot zarządzający Pomnikiem Historii lub miejscem światowego dziedzictwa ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
- Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników instytucji kultury
Dla instytucji kultury – zarówno państwowych, współprowadzonych z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jak i samorządowych uruchomiono wsparcie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia epidemii.
- Wsparcie NGO
Organizacje pozarządowe, w tym te działające w obszarze kultury, mogły skorzystać z rozwiązań pomocowych dedykowanych przedsiębiorcom.
- Vouchery
Wprowadzono vouchery, na które mogły być wymieniane zobowiązania instytucji kultury, które nie mogły być dotrzymane, np. niewykorzystane bilety na wydarzenia kulturalne.
Wsparcie MKIDN
Dodatkowe dotacje dla instytucji kultury
Minister udzielił dodatkowych dotacji tzw. „covidowych” na działalność adaptacyjną instytucji kultury w związku ze zmniejszaniem negatywnych skutków ekonomicznych i społecznych wywołanych przez COViD-19 – w sumie 140 mln zł.
Zwiększony budżet pomocy socjalnej
Wielokrotne zwiększona została pomoc socjalna MKiDN. Przyznanych zostało ponad 11 tys. zapomóg socjalnych po 1800 zł, a łączny budżet na zapomogi został podniesiony z planowanych 500 tys. zł, a następnie 3 mln zł – do blisko 20 mln zł. 4 listopada 2020 r. weszły w życie przepisy pozwalające na przeznaczenie kolejnych 25 mln zł na pomoc socjalną. Nabór wniosków prowadzony jest w trybie ciągłym, łączna wartość budżetu przeznaczonego na pomoc socjalną wynosi 45 mln zł.
Zwiększona pula stypendiów Ministra
W minionym roku, w związku ze szczególną sytuacją pandemii, zwiększona została pula stypendiów Ministra z 1,5 do 6,5 mln zł. Przyznano blisko 350 stypendiów.
Programy Ministra
Programy Ministra to coroczne dofinansowanie zadań z zakresu kultury o charakterze projektowym. W programach na 2020 rok zwiększono środki o 55 mln zł, do 390 mln zł. Ponadto decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Programach MKiDN 2020 wprowadzono zmiany ułatwiające realizację projektów w trakcie obowiązywania stanu epidemii. Zwiększenie środków oraz zmiany w regulaminach umożliwiły dofinansowanie z programów ministra 3 649 zadań.
Programy MKIDN 2021 - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Zwiększony budżet programu „Produkcja filmowa”
Budżet programu „Produkcja filmowa” został zwiększony o kwotę ok. 40 mln zł ze środków MKiDN. Program jest realizowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.
Tarcza dla literatów
MKiDN sfinansowało z budżetu „Tarczę dla literatów”. Organizatorem programu jest Instytut Literatury. Na wsparcie autorów, poprzez zakup licencji do publikowanych wcześniej lub premierowych tekstów: wierszy i opowiadań, ale też szkiców krytycznych i tłumaczeń, przeznaczono 2,3 mln zł.
Tarcza dla literatów – wsparcie i promocja polskich pisarzy | Instytut Literatury
Wykładnia o wynagrodzeniu za pracę „zastępczą”
Wykładnia MKiDN art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej umożliwiła dyrektorom instytucji kultury wypłacania dodatkowego wynagrodzenia dla artystów za pracę „zastępczą” realizowaną poza siedzibą instytucji.
https://www.gov.pl/web/kultura/dodatkowe-wynagrodzenie-w-sytuacji-zawieszenia-dzialalnosci-instytucji-kultury
Wystąpienie do UE o zerową stawkę VAT na książki
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zainicjował wystąpienie do UE o zerową stawkę VAT na książki, gazety, czasopisma, mapy i nuty oraz publikacje elektroniczne.
https://www.gov.pl/web/kultura/polska-wystapi-do-komisji-europejskiej-o-obnizenie-stawki-vat-na-ksiazki
Fundusz Wsparcia Kultury
Fundusz to odpowiedź MKiDN na apel środowiska o potrzebie udzielenia bezpośredniej pomocy dla samorządowych instytucji kultury, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców prowadzących działalność w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca. Zasadą Funduszu jest rekompensata utraconych – z powodu epidemii – przychodów w okresie od 12 marca do 31 grudnia 2020 roku. Łaczny budżet programu wyniósł 400 mln zł.
Przewodnik po narzędziach wsparcia dla kultury
Informacje na temat wsparcia rządowego i ministerialnego były upowszechniane w specjalnej zakładce na stronie internetowej MKiDN pn. „Przewodnik po narzędziach wsparcia dla kultury”. Za pośrednictwem tej strony MKiDN informowało również o programach wsparcia przygotowanych przez organizacje branżowe i środowiskowe, banki i fundacje, uczelnie artystyczne, NGO, UE oraz samorządy.
OGÓLNA INFORMACJA - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl (www.gov.pl)