Polska w Nigerii

1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Republika Federalna Nigerii to państwo w Afryce Zachodniej między Beninem od zachodu, Kamerunem od wschodu oraz Nigrem od północy; posiada też krótką granicę z Czadem. Jest położone nad Zatoką Gwinejską. Południe kraju to płaska i w niektórych miejscach bagnista nizina, centralna część kraju to pagórkowate wzniesienia i płaskowyże, północ to jałowe niziny.

 Jest to najbardziej ludny kraj w Afryce – ponad 200 mln mieszkańców. Nigerię zamieszkuje ok. 250 grup etnicznych, z wielką różnorodnością języków, zwyczajów i religii. Dominującą grupą etniczną są Hausa-Fulani, mieszkający na północy i w centrum kraju.

Powierzchnia Nigerii wynosi 923,768 km². Kraj jest podzielony na 36 stanów i jedno terytorium (Federal Capital Territory – FCT ze stolicą Abudżą), które z kolei podzielone są na 774 rejony samorządowe (Local Government Areas - LGAs).

Językiem urzędowym jest angielski, ale w powszechnym użyciu jest „Pidgin English” oraz języki grup etnicznych  Hausa, Joruba i Igbo (Ibo).

2. Warunki klimatyczne

W części południowej dominuje klimat równikowy – gorący i wilgotny, który przechodzi w części północnej początkowo w podrównikowy wilgotny, a następnie w podrównikowy suchy. Wraz ze zmianą klimatu zmienia się świat roślin i zwierząt. Roślinność w Nigerii można podzielić na strefy, zgodnie z warunkami klimatycznymi, od bardzo wilgotnych na południu (sąsiedztwo Oceanu Atlantyckiego), do wybitnie suchych na północy (silny wpływ Sahary). Najdalej na południe występują tereny leśne (wilgotne lasy równikowe), na wybrzeżu – lasy namorzynowe. Bardziej na północ pojawia się roślinność sawanny. Północna część kraju to jałowa kraina. Pora deszczowa od czerwca do września.

3. Główne bogactwa naturalne

Bogactwa naturalne: Ropa naftowa, gaz ziemny, cyna, rudy żelaza, węgiel, wapień, niob, ołów, cynk, asfalt, boksyty, itp.

Produkty rolne: Kakao, orzeszki ziemne, olej palmowy, kukurydza, ryż, sorgo, proso, maniok (tapioka), bydło, owce, kozy, świnie.

Produkty przemysłowe: Ropa naftowa, węgiel, cyna, wyroby gumowe, drewno; skóry, tekstylia, cement oraz inne materiały budowlane, produkty spożywcze, obuwie, substancje chemiczne, nawozy, ceramika, stal.

4. System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: Naira (NGN); kurs wymiany: 460 NGN za 1 Euro (luty 2021 r.)

5. Religia

Wyznania religijne w Nigerii przeplatają się i terytorialnie, i w obrębie grup etnicznych, przy czym islam dominuje na północy, a chrześcijaństwo na południu kraju. Na północy kraju dominującymi grupami etnicznymi (2/3 kraju) są Hausa i Fulanie (głównie wyznania islamskiego). Inne główne grupy etniczne tej części kraju to Nupe, Tiw i Kanuri. Jorubowie dominują na południowym zachodzie. 60% z nich to chrześcijanie, 39% to muzułmanie, czasami głęboko wierzący, a nawet fanatyczni. Chrześcijańska grupa Ibo jest największą grupą etniczną na południowym wschodzie (obszar dawnej Biafry). Efikowie, Ibibio/Anaang i Ijaw stanowią kolejny segment tej mozaiki narodowościowo-kulturowej. Większość nigeryjskich muzułmanów to sunnici malikici, jednak od 4 do 10 milionów muzułmanów to szyici. Zamieszkują głównie północne stany Kano i Sokoto. Islam szyicki obecny jest w Nigerii od 1980 roku, gdy muzułmański duchowny Ibrahim Zakzaky zaczął nawracać sunnitów na szyizm. Od początku jego działalności szyici byli prześladowani przez sunnitów, zarówno związanych z terrorystyczną organizacją Boko Haram, jak również przez armię i urzędników państwowych.

6. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia – Nowy Rok

Okres Wielkanocy – Wielki Piątek jest dniem wolnym od pracy

1 maja – Święto Pracy

13-15 maja (święto ruchome) – Id el Fitr (zakończenie postu)

20-21 lipca (święto ruchome) – Id el Kabir

1 października – Dzień Niepodległości

19 października – Id el Maulud

24, 25 i 26 grudnia – Boże Narodzenie

7. Infrastruktura transportowa

Infrastruktura komunikacyjna w Nigerii jest w złym stanie. Jedyna linia kolejowa praktycznie nie funkcjonuje ze względu na zły stan techniczny torowisk i taboru oraz brak przygotowanej kadry zarządzającej i technicznej. Rzadka sieć dróg jest zniszczona i nieregularnie naprawiana. Zły stan dróg, fatalny stan techniczny pojazdów, wyłączne poleganie na transporcie kołowym przy przewozie towarów (w tym paliw płynnych), okresowe trudności z dostępnością paliwa powodują, że Nigeria ponosi olbrzymie straty gospodarcze, powodowane przez niewydolność systemu transportowego.

Stan dróg w samej stolicy jest dość dobry, miasto nie jest zatłoczone. Jeśli chodzi o transport publiczny, to w ścisłym centrum Abudży można poruszać się wyłącznie taksówkami. Autobusy, busiki czy taksówki motorowe są zabronione. Z kolei Lagos (największe miasto w Nigerii) jest bardzo zaludnione i nieustannie zakorkowane. Transport publiczny jest dostępny, ale jakość usług jest niska.

Głównym portem kontenerowym Nigerii jest port w Lagos , który każdego roku obsługuje około 5,75 mln ton ładunków. Port, który składa się z oddzielnych obiektów na wyspach Apapa i Tin Can, ma połączenie kolejowe z punktami w głębi lądu. Port Harcourt, port przeładunkowy położony 66 kilometrów od Zatoki Gwinejskiej wzdłuż rzeki Bonny w delcie Nigru, obsługuje około 815 000 ton ładunków rocznie i posiada również połączenie kolejowe. Oba porty są odpowiedzialne nie tylko za handel morski Nigerii, ale obsługują również kraje śródlądowe, takie jak Niger i Czad. Nowy port jest w budowie w Onne, około 25 kilometrów na południe od Port Harcourt. Względnie nowoczesne i wydajne terminale zarządzane przez międzynarodowe koncerny naftowe obsługują większość eksportu ropy i gazu.

Nigeria posiada 31 portów lotniczych i 26 lotnisk, obsługiwanych przez Federal Airports Authority Nigerii (FAAN), z których pięć to funkcjonalne lotniska międzynarodowe (Murtala Muhammed w Lagos, Nnamdi Azikiwe w Abudży, Mallam Aminu Kano w Kano, Akanu Ibiam w Enugu oraz Port Harcourt w Port Harcourt). Nigeria posiada również państwowe lotnisko zlokalizowane w stanie Akwa Ibom. Ponadto w całym kraju rozsiane są pasy startowe lub lotniska, zbudowane głównie przez nigeryjskie siły powietrzne i międzynarodowe koncerny naftowe.

8. Obowiązek wizowy

Obywatele polscy muszą uzyskać wizy na przejazd i pobyt w Ambasadzie Nigerii w Warszawie. Uzyskanie wizy bezpośrednio na lotnisku międzynarodowym w Abudży i Lagos („visa on arrival”) jest możliwe wyłącznie dla osób powyżej 18. roku życia i wjeżdżającym do Nigerii wyłącznie w celu biznesowym. Więcej o procedurze uzyskania „visa on arrival” na portalu Nigerian Immigration Service: https://portal.immigration.gov.ng/VisaArrivalProgram/freshVisaOnArrivalProgram
​​​​​

1. Ustrój polityczny

Zgodnie z konstytucją z 1999 roku Nigeria jest republiką federalną, z prezydentem jako głową państwa a zarazem szefem rządu, wybieranym w wyborach powszechnych na 4 lata. Stany posiadają dużą autonomię wewnętrzną. Do roku 1960 Nigeria pozostawała pod wpływami brytyjskimi. Po uzyskaniu niepodległości kraj musiał zmierzyć się z wojną domową oraz rządami wojskowych. Dopiero nowa konstytucja przyjęta w 1999 r. pozwoliła na pokojowe przejęcie władzy przez cywilny rząd, który podejmuje próby reformowania gospodarki opartej na wydobyciu ropy naftowej (sektor naftowy reprezentuje 95% zagranicznych zysków z wymiany handlowej oraz 80% dochodu budżetu).

Parlament dwuizbowy: Senat i Izba Reprezentantów. Prezydent mianuje ministrów federalnych. Minister federalny może kierować więcej niż jednym ministerstwem federalnym. Prezydent musi uwzględnić w rządzie co najmniej jednego przedstawiciela każdego z 36 stanów. Nominacje prezydenckie muszą być zatwierdzone przez Senat.

2. Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego Zgromadzenia Narodowego, wybieranego w wyborach powszechnych, o kadencji 4-letniej. Zgromadzenie składa się z Senatu (109 mandatów, 3 z każdego stanu, plus 1 z Abudży; członkowie są wybierani w głosowaniu powszechnym na okres czterech lat) oraz Izby Reprezentantów (360 miejsc; członkowie wybierani są w wyborach powszechnych na okres czterech lat).

3. Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, zatwierdzany przez Zgromadzenie Narodowe na wniosek prezydenta.

4. Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze należą przede wszystkim do kompetencji Ministerstwa Przemysłu, Handlu i Inwestycji. Niemniej jednak następujące ministerstwa: rolnictwa, energii, finansów, lotnictwa czy ministerstwo zasobów naftowych oraz ministerstwo ds. rozwoju kopalni i stali również są zaangażowane w sprawy gospodarcze kraju.

Pozostałe instytucje i organizacje wspierające współpracę gospodarczą i handel międzynarodowy to:

Nigerian Association of Chambers of Commerce, Industry, Mines and Agriculture (NACCIMA), Abuja Chamber of Commerce and Industry (ACCI), Nigerian Investment Promotion (NIPC), Corporate Affairs Commission (CAC), National Agency for Food and Drug Administration and Control (NAFDAC), Defence Industries Corporation of Nigeria (DICON), Bureau of Public Procurement, Nigerian Export Import Bank (NEXIM), Nigeria Export Processing Zones Authority (NEPZA), Standards Organization of Nigeria (SON).

5. Sądownictwo gospodarcze

Nigeria posiada skomplikowany system prawny, który jest kombinacją anglosaskiego prawa precedensowego, prawa islamskiego i tradycyjnych zwyczajów. Nigeryjskie sądy stosują przepisy oparte o brytyjskie prawo zwyczajowe, czasem w zmodyfikowanej formie zgodnie z miejscowymi tradycjami. Prawo handlowe oparte na brytyjskim jest stosowane w transakcjach biznesowych. W zdominowanych przez muzułmanów stanach (Zamfara, Kano, Katsina, Niger, Bauchi, Borno, Kaduna, Gombe, Sokoto, Jigawa, Yobe i Kebbi) przestrzegane jest jednak prawo szariatu. Najwyższe instancje sądowe w państwie to Sąd Najwyższy, którego sędziowie są mianowani przez prezydenta kraju, oraz Federalny Sąd Apelacyjny. Sądy działają bardzo powoli, brakuje pomieszczeń sądowych i podstawowego wyposażenia, sędziowie mają niskie wynagrodzenia i są podatni na korupcję.

W przypadku wystąpienia sporu o charakterze gospodarczym (np. inwestycyjnym) właściwym organem są sądy cywilne, które zajmują się sporami między inwestorami zagranicznymi a rządem nigeryjskim. Są one również właściwe dla spraw pomiędzy zagranicznymi inwestorami a firmami nigeryjskimi. Prawo nigeryjskie zezwala na egzekwowanie zagranicznych wyroków po przesłuchaniu przez sądy nigeryjskie.

• Sąd Najwyższy jest najwyższym sądem w kraju, posiadającym pierwotną jurysdykcję i apelacyjną w niektórych sprawach konstytucyjnych, cywilnych i karnych przewidzianych w Konstytucji.
• Sąd Apelacyjny rozpatruje odwołania od Krajowego Sądu Przemysłowego, federalnych i stanowych sądów wyższych, sądów apelacyjnych szariatu i zwyczajowych sądów apelacyjnych.
• Federalny Sąd Najwyższy ma jurysdykcję w sprawach dotyczących dochodów, admiralicji, bankowości, wymiany walut i innych kwestii walutowych, pieniężnych lub fiskalnych.
• Wysoki Sąd Stanowy jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania zarówno postępowań cywilnych, jak i karnych.
• Krajowy Sąd Pracy ma jurysdykcję w sprawach pracy i stosunków pracy.
• Szariat i zwyczajowe sądy apelacyjne sprawują jurysdykcję w postępowaniach cywilnych obejmujących odpowiednio prawo szariatu i prawo zwyczajowe.
• Sądy pokoju, sądy rejonowe, sądy rejonowe i sądy zwyczajowe mają pierwotną jurysdykcję w sprawach cywilnych i karnych.

1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Nigeria, z populacją ponad 200 mln i powierzchnią 923,768 km kw., jest największą gospodarką w Afryce zachodniej i drugą największą na kontynencie. Podstawą gospodarki Nigerii jest sektor pierwotny, czyli rolnictwo i wydobycie surowców (ropy). Najważniejszą rolę w gospodarce odgrywa wydobycie ropy naftowej, eksport ropy jest głównym źródłem dochodu narodowego Nigerii. Poza ropą Nigeria posiada mało wyeksploatowane i spore zasoby surowców mineralnych jak węgiel, boksyty, złoto, miedź, ruda żelaza, wapień, ołów i cynk.

Gospodarka Nigerii ma charakter dualistyczny, to znaczy formalny system gospodarczy współistnieje z nieformalnym systemem gospodarczym. System formalny jest bardziej rozwinięty, wydajny i produktywny dzięki zastosowaniu nowoczesnej techniki produkcyjnej. System nieformalny jest tradycyjny, stosunkowo nieefektywny i produkuje na własne potrzeby, ale nadal rośnie i odgrywa ważną rolę w generowaniu dochodów poprzez tworzenie miejsc pracy i produkcję. Strukturalny dualizm jest powszechny w sektorach finansowych, przemysłowych i rolniczych. Nieformalny system finansowy charakteryzuje się łatwością wchodzenia i wychodzenia, co umożliwia im mobilizowanie depozytów na małą skalę przy niewielkim lub braku zorganizowanego prowadzenia ewidencji, jest również zdominowany przez transakcje gotówkowe z pożyczkami o wysokim oprocentowaniu, a pożyczki te mogą być nawet na osobiste uznanie. Działalność sektora nieformalnego sprawia, że ​​duża część gotówki może znajdować się poza formalnymi instytucjami finansowymi. Struktura sektora przemysłowego jest również dualistyczna, charakteryzująca się dużą liczbą nieformalnych małych przedsiębiorstw i kilkoma formalnymi, nowoczesnymi firmami. Istnieją wskaźniki, że mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią około 70% zatrudnienia i 10% do 15% produkcji przemysłowej w Nigerii. Mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa działają głównie na obszarach wiejskich i zajmują się produkcją dóbr konsumpcyjnych, takich jak żywność, meble i inne usługi osobiste. Średnie przedsiębiorstwa są bardziej rozwinięte i wykorzystują wyższe technologie niż mikro i małe przedsiębiorstwa. Dominują w branży farmaceutycznej, tekstylnej, obuwniczej i odzieżowej. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii duże przedsiębiorstwa zajmują się produkcją na dużą skalę i masową. Mają też międzynarodowe powiązania, które pomagają im angażować się w eksport ich produktów. Nigeryjski sektor przemysłowy pokazuje, że duże przedsiębiorstwa stanowią zaledwie 2,5%, podczas gdy średnie i małe przedsiębiorstwa stanowią odpowiednio 32% i 65,5%.

Od niedawna rozwijają się nowe sektory biznesu, które są ukierunkowane na upraszczanie stylu życia i oferują różnorodną gamę produktów oraz usług. Między innymi są to: handel elektroniczny, rozwój infrastruktury budowlanej, pakowanie napojów owocowych, cukiernie, usługi telekomunikacyjne, sektor drobiarski.

2. Główne sektory gospodarki

Sektor petrochemiczny

Nigeria jest jednym z państw o największych złożach ropy naftowej (10. miejsce na świecie w udokumentowanych złożach ropy). Rezerwy ropy naftowej w Nigerii wynoszą ok. 37,2 mld baryłek. Sektor petrochemiczny jest odpowiedzialny za ok. 40% PKB. Nigeria jest członkiem OPEC od 1971 r.

Kraj posiada również znaczne złoża gazu ziemnego, szacowane na około 160 bilionów metrów sześciennych. Wielkość złóż lokuje Nigerię wśród 10 najzasobniejszych krajów świata. Ze względu na brak wystarczającej infrastruktury do zagospodarowania złóż gazu, blisko 40% jest spalane. Strategia rozwoju sektora gazowego Nigerii przewiduje zwiększoną aktywność na rzecz większego udziału eksploatacji złóż tego surowca w dochodach państwa. Sektor ten wymaga znacznych nakładów inwestycyjnych w jego rozbudowę, zarówno w sferze eksploatacji, jak i przetwarzania skroplonego gazu ziemnego (LNG). Rozwój sektora gazowego wymagać będzie dodatkowych nakładów na promocję krajową, aby zwiększyć wykorzystanie gazu ziemnego jako tańszego substytutu innych, droższych surowców energetycznych.

Sektor elektroenergetyczny

Kolejne rządy nigeryjskie konsekwentnie wskazują na zwiększenie dostaw energii do gospodarstw domowych i na potrzeby przemysłu jako swój priorytet. Aż 2/3 Nigeryjczyków nie ma dostępu do elektryczności, 25 z 36 stanów cierpi na permanentny kryzys energetyczny. Ostatnio podjęte działania prywatyzacji posiadanych aktywów energetycznych przez wielkie nigeryjskie grupy kapitałowe mogą oznaczać pewną zmianę podejścia i realne możliwości rozwoju tego sektora w Nigerii. Wydaje się, że polscy przedsiębiorcy mają realne szanse na realizację dostaw technologii do projektów produkcji energii odnawialnej rzędu kilkunastu MW.

Sektor rolniczy

Podobnie jak inne sektory gospodarki, rolnictwo było przez wiele lat zaniedbane na rzecz sektora naftowego. Jednakże spadające ceny ropy, a także problemy w delcie Nigru, spowodowały otwarcie się władz na inne sektory gospodarki, w tym na rolnictwo. Jest ono zdominowane przez tradycyjne formy uprawy, głównie działające w skali mikro. Rolnictwo, jako druga, najważniejsza gałąź nigeryjskiej gospodarki jest źródłem utrzymania dla ponad 60% ludności tego kraju. Nigeria posiada doskonałe warunki klimatyczne, które umożliwiają zastąpienie importu rolnego własną produkcją. Stan rolnictwa i jego słaby stopień uprzemysłowienia w najbliższych latach nie pozwoli dojść do stanu samowystarczalności żywnościowej. Chociaż sektor rolny pozostaje dominującym pracodawcą, to do zwiększenia produkcji i tym samym zwiększenia udziału sektora w PKB kraju niezbędne jest przeprowadzenie poważnych inwestycji. Warto nadmienić, że rolnictwo było do lat 70-tych głównym źródłem dochodów eksportowych, a Nigeria była wtedy światowym liderem w orzechach ziemnych, kakao i oleju palmowego oraz znaczącym producentem kokosów, owoców cytrusowych, kukurydzy, kaszy perłowej, tapioki, ziemniaków i trzciny cukrowej. Obecna produkcja rolna stanowi niewielki procent tego potencjału. Mieszkańcy wsi powszechnie stosują prymitywne formy gospodarowania, jak koczowniczy chów zwierząt i wypalanie sawanny pod uprawy.

 W obliczu rosnących cen żywności oraz wysokich kwot przeznaczanych na import żywności (w styczniu 2021 wydano 160 mln USD) rząd federalny wprowadził szereg inicjatyw i zachęt, mających na celu ożywienie tego sektora gospodarki i wykorzystanie jego potencjału. Oferta rządowa obejmuje zachęty finansowe (dla firm przetwórstwa spożywczego), dotacje (na zakup maszyn rolniczych i nawozów), oraz 0% stawka celna na import maszyn rolniczych, zniesienie restrykcji ograniczającej wielkość udziału inwestora zagranicznego (do 100% udziału w przedsiębiorstwie), brak kontroli walutowych, wolny przepływ kapitału, zysków i dywidend, konstytucyjne gwarancje przeciwko nacjonalizacji/wywłaszczeniu, wakacje podatkowe na pionierskie inwestycje w sektorze rolniczym. Hodowla i rybołówstwo posiadają także duży potencjał rozwoju.

3. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

4. Handel zagraniczny

Całkowity handel zagraniczny Nigerii wyniósł 9,1 bln naira, co stanowi wzrost o 8,9% w porównaniu z III kwartałem 2020 r., ale spadek o 9,9% w porównaniu z IV kw. 2019 r. Całkowity handel składał się z 5,9 bln naira całkowitego importu (65% całkowitego obrotów) i 3,2 bln naira w eksporcie ogółem (35% handlu ogółem), pozostawiając ujemny bilans handlowy w wysokości 2,7 bln naira.

Za cały rok 2020 wartość handlu ogółem wyniosła 32,4 bln naira, co oznacza spadek o 10,9% w stosunku do 2019 r. Import wyniósł 19,9 bln naira, a eksport 12,5 bln naira. Podczas gdy import wzrósł o 17,3%, eksport spadł o 34,8% w 2019 r., pozostawiając deficyt handlowy w wysokości 7,4 bln naira.

• Ropa naftowa spadła z 81,0% do 78,9% całkowitego eksportu.
• Eksport ropy naftowej wzrósł z 7,2% do 7,6% całkowitego eksportu
• Azja była preferowanym kierunkiem eksportu do Nigerii, stanowiąc 36,3% eksportu. Europa zajęła drugie miejsce z 33,5% całkowitego eksportu.
• Azja była głównym partnerem importowym Nigerii, z udziałem 48,1% całkowitego importu, w porównaniu z Europą, która zajęła drugie miejsce z 36,5%. (liczba ta obejmuje Wielką Brytanię i inne kraje europejskie spoza UE).
• Wielka Brytania odpowiadała za 6,5% całkowitego handlu Nigerii z Europą w 2020 r. Można to porównać z Holandią, Hiszpanią, Francją, Włochami i Niemcami, które stanowiły 14,4%, 14,2%, 8,2%, 7,6% i 6,4 % odpowiednio.
  ​​​
  5. Inwestycje zagraniczne

Nigeria jest trzecią gospodarką w Afryce, po Egipcie i Etiopii, pod względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Kraj ten jest jednym z najbardziej perspektywicznych biegunów wzrostu w Afryce i przyciąga licznych inwestorów z sektora węglowodorów, energetyki czy budownictwa. Według Światowego Raportu Inwestycyjnego UNCTAD 2020 przepływy BIZ do Nigerii wyniosły łącznie 3,3 mld USD w 2019 r., co stanowi 48,5% spadek w porównaniu z rokiem poprzednim (6,4 mld USD w 2018 r.). Całkowity poziom BIZ oszacowano na 98,6 mld USD w 2019 r. Niektóre z głównych krajów inwestujących w Nigerii to Stany Zjednoczone, Chiny, Wielka Brytania, Holandia i Francja.

Nigeria zamierza zdywersyfikować swoją gospodarkę, odchodząc od koncentracji na ropie naftowej i budując konkurencyjny sektor wytwórczy, co powinno ułatwić integrację z globalnymi łańcuchami wartości i zwiększyć produktywność. Niedawne połączenie handlu, przemysłu i inwestycji w ramach Federalnego Ministerstwa Przemysłu, Handlu i Inwestycji odzwierciedla zamiar Nigerii, aby efektywnie koordynować te trzy kluczowe obszary w celu poprawy otoczenia handlowego i inwestycyjnego. Niektóre z głównych atutów kraju to częściowo sprywatyzowana gospodarka, korzystny system podatkowy, znaczne zasoby naturalne i niskie koszty pracy. Z drugiej strony powszechna korupcja, niestabilność polityczna, brak przejrzystości i niska jakość infrastruktury ograniczają potencjał BIZ w kraju. Intensywna biurokracja ogranicza również inwestycje zagraniczne.

W opublikowanym przez Bank Światowy raporcie Doing Business Report z 2020 r. Nigeria zajęła 131. miejsce na świecie pod względem łatwości prowadzenia działalności. Stanowi to skok w stosunku do edycji z 2019 r., kiedy kraj zajmował 146. miejsce. Nigeria poprawiła się w wielu podkategoriach rankingów: zakładanie działalności gospodarczej, zajmowanie się pozwoleniami na budowę, pozyskiwanie energii elektrycznej, rejestracja nieruchomości, handel transgraniczny i egzekwowanie umów. Nigeria przyciąga duże wpływy ze strony amerykańskich firm, w tym gigantów, takich jak Uber i Facebook, a także Emergent Payments i Meltwater Group. Chiny również dużo inwestują w tym kraju, głównie w przemyśle tekstylnym, samochodowym i lotniczym.

6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Nigeria jest członkiem Wspólnoty Gospodarczej Państwa Afryki Zachodniej (Economic Community of West African States, ECOWAS) oraz Światowej Organizacji Handlu (WTO). W lipcu 2019 roku, po wielu wahaniach, Nigeria podpisała Umowę o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu (AfCFTA), która ma zunifikować, rozszerzyć i pogłębić istniejące wcześniej porozumienia gospodarcze na kontynencie afrykańskim.

7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Umowa o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement, EPA) została podpisana przez wszystkie państwa członkowskie UE w grudniu 2014 r. Do tej pory podpisało ją również 15 z 16 krajów Afryki Zachodniej. Jednak EPA musi zostać podpisana przez wszystkie kraje Afryki Zachodniej, aby otworzyć drogę do tymczasowego stosowania. Nigeria jest jedynym pozostałym krajem Afryki Zachodniej, który musi podpisać umowę. Jest to największa gospodarka regionu i jej poparcie dla EPA ma kluczowe znaczenie. Administracja prezydenta Buhariego sprzeciwiła się porozumieniu rzekomo w celu ochrony krajowego przemysłu i stworzenia lokalnych miejsc pracy dla młodych ludzi. Ponowna elekcja Buhariego w lutym 2019 roku sygnalizuje, że prawdopodobnie nie będzie szybkiej ratyfikacji porozumienia. Nigeria ma długą tradycję polityki protekcjonistycznej, z wątpliwymi wynikami, jak pokazują jej obecne problemy gospodarcze. Ta polityka może się jednak zmieniać.

1. Gospodarcze umowy dwustronne

• Umowa o utworzeniu Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej, Naukowej, Technicznej i Kulturalnej między Rządem PRL a Federalnym Rządem Wojskowym Federalnej Republiki Nigerii, podpisana 16 czerwca 1976 roku;
• Umowa między Rządem PRL a Federalnym Rządem Wojskowym Federalnej Republiki Nigerii o współpracy kulturalnej i naukowej, podpisana 16 czerwca 1976 roku;
• Umowa między Rządem RP a Rządem Federacyjnej Republiki Nigerii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i sprzedaży majątku, podpisana 12 lutego 1999 r.;
• Deklaracja o wzajemnej współpracy Ministra Gospodarki RP i Ministra Handlu i Inwestycji Federalnej Republiki Nigerii, która stanowi podstawę do odbywania okresowych konsultacji gospodarczych, podpisana w kwietniu 2013 r.

2. Dwustronna wymiana handlowa

Główny eksport z Polski do Nigerii to: produkty mineralne (23,9 mln euro), maszyny i urządzenia, metale nieszlachetne, produkty przemysłu chemicznego.

Główny import z Nigerii do Polski to: produkty mineralne – ropa (563 mln euro), drewno i artykuły z drewna, produkty pochodzenia roślinnego (sezam, tytoń, kakao).

Zgodnie z danymi za rok 2020, wartość wzajemnych obrotów między krajami wyniosła 676,0 mln USD (spadek w porównaniu z 2019 r. o 13,8%), w tym eksport z Polski do Nigerii wyniósł 103,0 mln USD (spadek w porównaniu z rokiem wcześniejszym o 17,9%), oraz import 573,0 mln USD. W efekcie dwustronna wymiana towarowa zakończyła się w 2020 r. ujemnym dla Polski saldem na poziomie 470,0 mln USD. W strukturze polskiego eksportu do Nigerii w 2020 r. największymi grupami towarowymi były: urządzenia mechaniczne i elektryczne – 21,4 mln USD; artykułu pochodzenia roślinnego – 14,8 mln USD; wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych – 14,6 mln USD; zwierzęta żywe – 10,5 mln USD; gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe, alkoholowe – 8,8 mln USD; produkty przemysłu chemicznego – 8,2 mln USD. Natomiast w strukturze polskiego importu z Nigerii w omawianym okresie największymi grupami towarowymi były: ropa naftowa i kondensaty gazu naturalnego – 553,3 mln USD; nasiona bawełny, maku, sezamu – 4,1 mln USD. węgiel drzewny – 4,1 mln USD.

3. Wzajemne inwestycje

Brak danych.

1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Działalność na rynku nigeryjskim jest obarczone wysokim ryzykiem. Nigeria znaczną część swoich dochodów uzyskuje z kontrolowanego przez państwo wydobycia ropy naftowej. Realizacja zamówień rządowych jest najbardziej interesującą i lukratywną formą działalności gospodarczej. Sektor prywatny jest właściwie całkowicie uzależniony od państwa i przepływu środków z budżetu na inwestycje i zamówienia. Taki system powoduje poważne problemy: uzależnienie od uznaniowych decyzji administracyjnych, nieprzejrzyste procedury i sprzyja korupcji. Kolejnym problemem jest opieszałe i niewydolne sądownictwo, opóźniające bądź uniemożliwiające wręcz uzyskanie rozstrzygnięć sporów i prawomocnych wyroków. W związku z postępującą zapaścią systemu edukacyjnego trudno o wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą (technicy wszelkich specjalności). Niewykwalifikowana siła robocza jest natomiast łatwa i tania do pozyskania. Wyższa kadra zarządzająca jest dobrze wykształcona, zazwyczaj na uczelniach zagranicznych (głównie w Wielkiej Brytanii). Przy kalkulacji kosztów inwestycji należy uwzględnić wysokie koszty ochrony. W Nigerii powszechne są napady bandyckie oraz zdarzają się, ostatnio coraz rzadziej, porwania obcokrajowców. Ponadto, problemy z zaopatrzeniem w energię powodują dodatkowe zwiększenie kosztów produkcji ze względu na konieczność zapewnienia zapasowego zasilania (generatory napędzane dieslem). Najważniejszym warunkiem odniesienia sukcesu w Nigerii jest posiadanie wiarygodnego i dobrze pozycjonowanego biznesowo i politycznie partnera miejscowego. Należy zachować szczególną ostrożność w kontaktach z przypadkowo poznanymi „pośrednikami” obiecującymi bardzo lukratywne kontrakty i powołującymi się na doskonałe kontakty na najwyższych szczeblach władz nigeryjskich. System bankowy w Nigerii jest dobrze rozwinięty i po ostatnich reformach przeprowadzonych przez Bank Centralny pozostaje stabilny.

Pomimo powyższych utrudnień w rozpoczęciu i prowadzeniu działalności gospodarczej w Nigerii jest to rynek, na którym marże możliwe do osiągnięcia znacznie przewyższają te z rynków stabilnych i mniej ryzykownych.

Szanse dla polskich produktów i usług w branżach, takich jak: żywność, kosmetyki i leki, meble, odzież i biżuteria, maszyny i technologia przemysłowa, energia, materiały budowlane, sprzęt medyczny, części samochodowe, IT, sektor energetyczny, sektor morski i szkolnictwa morskiego, sektor obronny.

Bariery wejścia na rynek nigeryjski to:

• niskowykwalifikowana siła robocza;
• wysokie koszty energii;
• procedury odpraw celnych i porty;
• wskaźniki korupcji CPI (146. pozycja na 180 państw);
• procedury rejestracyjne NAFDAC i SON;
• obostrzenia na import niektórych produktów.

Specyficzne cechy rynku nigeryjskiego:

• największy rynek w Afryce;
• młody rynek;
• aktualne spowolnienie gospodarcze;
• stosunkowo tania siła robocza;
• demokratyczne wybory;
• dywersyfikacja gospodarki;
• ogromne możliwości dla odważnych inwestorów.
  
  ​​​​​2. Dostęp do rynku pracy

W Nigerii istnieje kilka ram prawnych regulujących zakładanie firm. Niedawno zatwierdzona ustawa o spółkach i sprawach pokrewnych (Companies and Allied Matters Act) z 2020 r. wprowadziła różne innowacje, które ułatwiają założenie firmy. Procedura jest bezproblemowa, przetwarzana online i zajmuje kilka dni. Niemniej jednak istnieją dodatkowe wymagania dla obcokrajowca lub zagranicznej firmy zamierzającej rozpocząć działalność w Nigerii. Każda firma wymagająca uznania prawnego w Nigerii musi pomyślnie wykonać następujące czynności, aby założyć podmiot prawny w Nigerii:

• Rejestracja w Corporate Affairs Commission (CAC)

Jest to agencja rządowa upoważniona do rejestrowania firm w Nigerii. Prawo nigeryjskie oferuje szeroki zakres form rejestracji działalności, w tym nazwę firmy, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Dla osób fizycznych, zarówno lokalnych, jak i obcokrajowców rozpoczynających działalność w Nigerii, najbardziej odpowiednią formą rejestracji jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która tworzy oddzielny podmiot prawny, który ponosi odpowiedzialność za spółkę, a odpowiedzialność członków jest ograniczona do liczby udziałów niezapłaconych przez nich. Na mocy Companies and Allied Matters Act 2020 zniesiono obowiązkowy wymóg zatrudniania sekretarza firmy. Mała firma nie musi też obowiązkowo zatrudniać audytora. Prywatną spółkę może założyć tylko jedna osoba. Oprócz tego cudzoziemiec musi również przestrzegać przepisów innych aktów prawnych, aby założyć firmę w Nigerii.

• Rejestracja w Nigerian Investment Promotion Commission (NIPC)

National Investment Promotion Commission reguluje inwestycje zagraniczne w Nigerii. Każda firma z udziałem zagranicznym po zarejestrowaniu się w CAC przystąpiła do rejestracji w NIPC przed rozpoczęciem działalności. Dokumentami wymaganymi w tym celu są dokumenty uzyskane przy rejestracji w CAC. Rejestracja w NIPC uprawnia również takiego zagranicznego inwestora do kilku korzyści, takich jak status pioniera, który umożliwia firmie uczestniczącej w pionierskiej działalności uzyskanie określonych zachęt podatkowych.

• Rejestracja w Federalnym Urzędzie Skarbowym (FIRS)

FIRS kontroluje i zarządza podatkami federalnymi w Nigerii. Rejestracja ta jest obowiązkowa i jest uważane za przestępstwo, gdy firma nie odprowadzi odpowiedniego podatku do FIRS. Każda firma musi zarejestrować się i otworzyć dokumentację podatkową w najbliższym biurze FIRS na adres siedziby firmy. Ponadto rejestracja podatkowa i zaświadczenie o odprawie podatkowej są wymagane w przypadku ubiegania się o jakiekolwiek licencje na prowadzenie działalności w jakiejkolwiek działalności lub sektorach, które są specjalnie regulowane. Jest to również obowiązkowe dla firmy zamierzającej uzyskać kontrakty rządowe.

• Uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności, limitu ekspatów i zezwolenia na pracę

Dotyczy to firm, które w całości należą do cudzoziemców, ale nie dotyczy tych, w których właścicielami są cudzoziemcy oraz obywatele Nigerii. Zezwolenie uzyskiwane jest w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Umożliwia ono zagranicznej firmie rozpoczęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w Nigerii. Limit ekspatów jest przyznawany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych każdej firmie w Nigerii, która zamierza zatrudniać cudzoziemców. Należy pamiętać jednak, że zezwolenie to nie jest zezwoleniem na pracę cudzoziemca, o które należy wystąpić oddzielnie, aby umożliwić cudzoziemcowi pobyt i pracę w Nigerii. Combined Expatriate Residence and Aliens Card (CERPAC) służy jako pozwolenie na pracę i jest wydawane przez kontrolera generalnego nigeryjskiej służby imigracyjnej lub kontrolera służb imigracyjnych w różnych stanach.

• Ustawowe licencje i zezwolenia

Wymóg ten jest w dużej mierze zależny od rodzaju działalności, w którą jednostka zamierza się zaangażować. Na przykład, jeśli firma chce handlować produktami farmaceutycznymi, należy uzyskać zezwolenie od Krajowej Agencji ds. Konsumpcji Żywności i Leków (NAFDAC). Z kolei w przypadku firmy zajmującej się telekomunikacją wymagana jest licencja od Nigerian Communications Commission.

Warto również zauważyć, że nie każdy cudzoziemiec, który zarejestrował firmę w Nigerii, może zostać sygnatariuszem nigeryjskiego banku. Może nim być tylko osoba, która uzyskała zezwolenie na pracę w Nigerii lub zatrudnia lokalnego obywatela, który może być do tego upoważniony.

3. Nabywanie i wynajem nieruchomości

Inwestycje w nieruchomości są jednym z wiodących obszarów inwestycji, które przyczyniły się do rozwoju gospodarki finansowej w Nigerii. Jednak z uwagi na dość powszechne nieuczciwe praktyki, jak grabież ziemi, łamanie umów przez sprzedawców nieruchomości, sprzedaż gruntów nabytych przez rząd, kupującym nieruchomości i inwestorom radzi się, aby zawsze korzystać z usług dobrych prawników do spraw nieruchomości.

Rynek nieruchomości jest regulowany przez ustawy federalne, takie jak między innymi ustawa o użytkowaniu gruntów (Land Use Act) z 1978 r. i ustawa o użytkowaniu gruntów w poszczególnych stanach (Land Use Law). Ustawa o użytkowaniu gruntów z 1978 r. jest główną ustawą uchwaloną w celu uregulowania własności nieruchomości w Nigerii. Zgodnie z ustawą kompetencje do kontrolowania i dysponowania wszystkimi gruntami znajdującymi się na obszarze geograficznym państwa przysługują gubernatorowi stanu. Gubernator jest odpowiedzialny za przyznanie osobom fizycznym i osobom prawnym prawa własności do posiadania i użytkowania gruntu przez określony czas, a takie przyznanie jest potwierdzone wydaniem świadectwa użytkowania lub zgody gubernatora.

Zgodnie z postanowieniami ustawy bezprawne staje się przekazanie jakichkolwiek udziałów w gruntach bez uprzedniego uzyskania zgody gubernatora stanu, w którym grunt jest położony.

Zasadniczo zgodnie z prawem Nigerii obcokrajowcy nie mogą inwestować bezpośrednio w nieruchomości w Nigerii. Ograniczenia nałożone przez prawo mają na celu ograniczenie lub kontrolę zagranicznej monopolizacji własności ziemi w Nigerii. Jednakże, zgodnie z przepisami dotyczącymi nabywania gruntów na mocy prawa obcego, obowiązującymi w stanach federacji, cudzoziemcy mogą mieć prawo do nabywania nieruchomości od obywatela Nigerii w Nigerii, ale takie nabycie wymaga uprzedniej zgody gubernatora stanu. Cudzoziemcy mogą również inwestować w nieruchomości, kupując grunty za pośrednictwem osoby prawnej zarejestrowanej w Nigerii. Dlatego cudzoziemcy, którzy chcą zainwestować w nieruchomości w Nigerii, muszą najpierw uzyskać i uzyskać uprzednią zgodę gubernatora stanu.

4. System zamówień publicznych

Zagraniczne firmy, niezależnie od tego, czy są zarejestrowane w Nigerii, czy nie, mogą składać oferty na projekty rządowe w zamówieniach rządowych. Czasem ich udział w procedurze zamówień publicznych może podlegać wymogom posiadania lokalnego komponentu, np. partnerstwo z lokalną firmą lub włączenie jej do konsorcjum oraz inne warunki wstępne, które mogą się różnić w zależności od oferty. Przetargi rządowe są publikowane w lokalnych gazetach, a czasami w zagranicznych dziennikach i magazynach. Reforma zamówień publicznych w Nigerii nastąpiła po przeprowadzonej w 1999 r. przez Bank Światowy ankiecie oceny systemu zamówień publicznych w krajach, gdzie istniał wyraźny związek między słabymi procedurami zamówień publicznych a korupcją. Raport z oceny ujawnił, że średnio 10 miliardów USD było traconych rocznie z powodu oszukańczych praktyk przy udzielaniu i wykonywaniu zamówień publicznych, m.in. poprzez inflację kosztów kontraktów, brak planów zamówień, słabą priorytetyzację projektów, nieprawidłowe budżetowanie, brak konkurencji i opłacalności oraz inne rodzaje manipulacji. Rząd federalny ustanowił w 2001 r. Jednostkę Monitorowania Budżetu i Inteligentnych Cen (Budget Monitoring and Price Intelligent Unit, BMPIU, znanego jako Due Process) w celu zminimalizowania jawnych nadużyć zasad, procesów i standardów przy udzielaniu i realizacji zamówień sektora publicznego w Nigerii. Następnie trwały pracę nad ustawą o zamówieniach publicznych, którą w 2007 roku podpisał prezydent. Na mocy tej ustawy zostało utworzone Biuro Zamówień Publicznych (Bureau of Public Procurement), którego głównym celem jest:

• harmonizacja istniejących polityk i praktyk rządowych w zakresie zamówień publicznych w celu zapewnienia rzetelności, rozliczalności i przejrzystości procesu udzielania zamówień;
• ustanowienie standardów cenowych i wzorców;
• zapewnienie stosowania uczciwych, konkurencyjnych, przejrzystych standardów i praktyk korzystnych cenowo przy nabywaniu i zbywaniu aktywów publicznych;
• osiągniecie przejrzystości, konkurencyjności, efektywności kosztowej i profesjonalizmu w systemie zamówień publicznych.

Więcej informacji na temat wymaganych dokumentów, procedury rejestracji jest dostępne na stronie Biura: https://www.bpp.gov.ng/

Należy pamiętać, że bardzo dobra znajomość języka angielskiego jest niezbędnym wymogiem w kontaktach biznesowych w Nigerii. Przy kontaktach z partnerami wyznania islamskiego należy wziąć pod uwagę różnice w zachowaniu i kulturze (np. kwestia spożywania alkoholu, okresu postu, niepodawanie ręki kobietom na przywitanie). Podejście do punktualności jest dość luźne, tryb prowadzenia negocjacji jest znacznie wolniejszy niż w Europie. Istotnym elementem nawiązywania współpracy jest kontakt osobisty. Budowanie relacji handlowych zdalnie jest bardzo utrudnione. Należy być cierpliwym i konsekwentnym w nawiązywaniu współpracy. W Nigerii większość relacji biznesowych oparta jest bardzo dobrym kontakcie osobistym i wieloletniej znajomości.

• Nigerian Investment Promotion Commission - https://nipc.gov.ng/
• Nigerian Export Promotion Council - https://nepc.gov.ng/
• Standards Organization of Nigeria - https://son.gov.ng/
• National Agency for Food and Drugs Administration and Control - https://www.nafdac.gov.ng/
• Nigeria Export Processing Zones Authority - https://www.nepza.gov.ng/
• Federal Inland Revenue Service - https://www.firs.gov.ng/
• Nigeria Immigration Service - https://immigration.gov.ng/
• Nigeria Customs Service - https://customs.gov.ng/
• Bureau of Public Procurement: https://www.bpp.gov.ng/
• Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH w Lagos: Pani Justyna Sitarska – Kierownik Biura, kom.: +234 907 403 1791, email: justyna.sitarska@paih.gov.pl