Polska w Nigerii

1.1 Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Republika Liberii leży w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Sierra Leone (wzdłuż rzek Mano i Moro), z Gwineą i Wybrzeżem Kości Słoniowej. Zajmuje obszar 111,369 km². Podzielona jest na 15 prowincji. Ludność liczy ok. 4,2 mln osób. Stolicą kraju jest Monrowia (ok. 1,3 mln mieszkańców). Główne grupy etniczne to: Kpelle (20%), Bassa (13%), Grebo (10%), Gio (8%). Struktura wyznaniowa społeczeństwa liberyjskiego jest następująca: chrześcijanie (86,5%), muzułmanie (12,2%), pozostała część to animiści. Językiem oficjalnym jest angielski, ponadto w użyciu pozostaje ponad 20 języków lokalnych.

Liberia jest najstarszą republiką na kontynencie afrykańskim, założoną przez potomków dawnych niewolników przybyłych tu ze Stanów Zjednoczonych w 1847 r. Kraj powstał na terenach wykupionych przez Towarzystwo Kolonizacyjne w Waszyngtonie. Mimo proklamowania niezależności Liberii, kraj korzystał z pomocy finansowej USA do 1861 r. Amerykańscy wyzwoleńcy osiedlali się także poza wykupionym terytorium, co spotykało się ze sprzeciwami ludności tubylczej i stało się, w późniejszym czasie, zarzewiem konfliktów oraz walk. Obecnie ok. 3 % populacji Liberii stanowią potomkowie dawnych niewolników, założycieli niepodległego państwa.

1.2 Warunki klimatyczne

Połowa powierzchni kraju pokryta jest lasem tropikalnym. Ukształtowanie terenu zmienia się wraz z oddaleniem od wybrzeża – początkowa równina przechodzi stopniowo w pofałdowany płaskowyż, a następnie w niewysokie góry w północno-wschodniej części kraju. Średnia temperatura utrzymuje się na poziomie 21°C, a maksymalna temperatura to 37°C. Stosunkowo niewielkie są wahania temperatury spowodowane zmianą pór dnia i roku. Występują dwie pory roku: sucha i deszczowa. Klimat równikowy na południu kraju jest gorący przez cały rok z obfitymi opadami deszczu od maja do października z krótką przerwą od połowy lipca do sierpnia. W miesiącach zimowych od listopada do marca występują suche i zapylone wiatry harmatan wiejące w głąb lądu.

1.3 Główne bogactwa naturalne

Niewielkie wydobycie złota i diamentów; nieeksploatowane złoża boksytów, rud miedzi, chromu, manganu, cynku, cyny, ołowiu, uranu.

1.4 System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: dolar amerykański (LRD); kurs wymiany: 209 LRD za 1 Euro (maj 2021 r.)

1.5 Religia

Struktura wyznaniowa społeczeństwa liberyjskiego jest następująca: chrześcijanie (86,5%), muzułmanie (12,2%), pozostała część to animiści.

1.6 Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia – Nowy Rok

11 lutego – Dzień Sił Zbrojnych

10 marca – Dzień Odznaczeń

15 marca – Urodziny Prezydenta J.J. Robertsa

2 kwietnia – Wielki Piątek

14 maja – Dzień Jedności

26 lipca – Święto Niepodległości

24 sierpnia –  Święto Flagi Narodowej

18 listopada – Święto Dziękczynienia

29 listopada – Urodziny Prezydenta W. Tubmana

25 grudnia –  Boże Narodzenie

1.7 Infrastruktura transportowa

• kolejowa: w przeszłości funkcjonowały trzy linie kolejowe, aby eksportować rudę z kopalni; zostały jednak zniszczone podczas wojny domowej. W 2011 r. przywrócono do użytku częściowo przebudowaną kolej Lamco. Nie ma połączeń kolejowych z innymi krajami.
• drogowa: 11 000 km, w tym asfaltowane: 900 km. Bardzo zły stan z powodu deszczów oraz zniszczeń. Trwają prace nad autostradą  Trans–West African Coastal Highway , która ma połączyć Liberię z Freetown w Sierra Leone, Abidżanem i innymi państwami  ECOWAS.
• morska: 4 porty (w Monrovii, Buchanan, Greenville i Harper). National Port Authority of the Republic of Liberia jest rządową agencją, która zarządza portami morskimi. Rząd inwestuje miliony USD w rozbudowę terminali portu w Monrovii oraz modernizację parku kontenerowego. W 2011 r. utworzono w porcie centrum "One-Stop Shop", co umożliwia ograniczenie biurokratycznych procedur i kontakt z urzędnikami Min. Handlu i Przemysłu oraz Banku Centralnego na terenie portu. Modernizowany jest też port w Buchanan, drugi największy port Liberii, 270 km na południowy wschód od Monrovii. Port w Greenville jest położony ok. 500 km od Monrovii. Służy głównie do wywozu drewna. Port Harper znajduje się blisko granicy z Wybrzeżem Kości Słoniowej, ok. 600 km od Monrovii i podobnie jak port w Greenville, służy do wywozu drewna.
• lotnicza: 29 lotnisk, z tego tylko 2 lotniska z utwardzonymi pasami startowymi – międzynarodowy port lotniczy Roberts w Monrovii (Roberts International Airport)  oraz James Spriggs Payne Airport pod Monrowią.

1.8 Obowiązek wizowy

Obywatele polscy udający się do Liberii muszą posiadać wizę, o którą należy ubiegać się w jednej z ambasad Liberii w państwach UE, np. w Berlinie, Brukseli, Paryżu, Londynie (w Polsce Liberia nie ma przedstawicielstwa). Wymagane jest szczepienie przeciw żółtej febrze (adnotacja o ważnym szczepieniu w międzynarodowej książeczce zdrowia).

2.1 Ustrój polityczny

Republikański ustrój Liberii reguluje konstytucja z 1986 roku, zmodyfikowana w 1988 r. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na okres 6 lat (z możliwością 1 reelekcji), który posiada uprawnienia wykonawcze. Aktualnie głową państwa jest George Manneh Weah, były piłkarz, który w 1995 r. otrzymał tytuł Piłkarza Roku w klasyfikacji FIFA (jako jedyny dotychczas piłkarz z Afryki). Jego poprzedniczką była Ellen Johnson Sirleaf, która wygrała wybory prezydenckie w 2005 r., stając się pierwszą na kontynencie afrykańskim kobietą wybraną na stanowisko głowy państwa.

2.2 Władza ustawodawcza

Funkcjonuje dwuizbowy parlament składający się z 73 deputowanych wybieranych na 6 lat (Izba Reprezentantów) i 30-osobowy Senat wybierany na 9 lat.

2.3 Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta.

2.4 Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze należą przede wszystkim do kompetencji Ministerstwa Handlu i Przemysłu, do zadań którego należy m.in.: ustanawianie i regulowanie standardów dotyczących towarów i handlu, zbieranie i publikowanie danych dotyczących handlu i przemysłu, ustanawianie i egzekwowanie standardów praktyk biznesowych, promowanie handlu zagranicznego i krajowego, wydawanie zezwoleń na import i eksport, kontrolowanie jakości towarów eksportowanych i importowanych, monitorowanie i regulowanie cen podstawowych towarów.

Inne resorty zaangażowane w sprawy gospodarcze to: ministerstwo rolnictwa, ministerstwo ziemi, kopalni i energii.

Pozostałe instytucje i organizacje wspierające współpracę gospodarczą i handel międzynarodowy to: Liberian National Investment Commission, Liberia Business Registry, Liberian Chamber of Commerce Liberian Business Association, Liberian International Ship and Corporate Registry.

2.5 Sądownictwo gospodarcze

System prawny Liberii wykorzystuje prawo powszechne i regulacyjne, a także lokalne prawo zwyczajowe. System sądów oparty na prawie powszechnym działa równolegle z lokalnym prawem zwyczajowym, które obejmuje niepisane, miejscowe praktyki, kulturę i tradycje. Tradycyjny system sądownictwa regulowany jest przepisami z 2001 roku: Revised Rules and Regulation Governing the Hinterland of Liberia. Orzekanie prawa w ramach tych dwóch systemów często skutkuje sprzecznymi decyzjami między podmiotami z siedzibą w Monrowii, społecznościami lokalnymi poza Monrowią oraz w ramach poszczególnych społeczności.

Sąd Gospodarczy rozpatruje kwestie handlowe i dotyczące warunków zawartych umów, w tym spory dotyczące zadłużenia w wysokości 15 000 USD i więcej. Komisja przy Ministerstwie Pracy rozpatruje skargi dotyczące nieuczciwych praktyk w pracy. W teorii sąd gospodarczy orzeka we wszystkich sporach finansowych dot. umów i spraw handlowych. Sąd Najwyższy jest ostatecznym arbitrem we wszystkich sprawach i rozpoznaje wszystkie odwołania, co stanowi znaczne obciążenie dla jego pięciu sędziów. Władza sądownicza pozostaje funkcjonalnie niezależna od władzy wykonawczej, ale pojawiają się doniesienia o ingerencji władzy wykonawczej w sprawy sądowe. Były też raporty odnotowujące znaczne opóźnienia oraz błędy proceduralne, które poddają w wątpliwość rzetelność i wiarygodność orzeczeń sądowych. Od orzeczeń sądowych i czynności egzekucyjnych przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego.

3.1 Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Liberia jest krajem rolniczo-surowcowym, którego główną uprawą przemysłową był tradycyjnie kauczukowiec (przed wojną domową produkcja kauczuku wynosiła 120 tys. ton rocznie). Obecnie uprawia się głównie kawę, kakao, banany, palmę oleistą i kokosową. Eksportowane są cenne gatunki drewna. Dla 60% ludności jedynym źródłem utrzymania jest rolnictwo. Liberia w niewielkim stopniu wykorzystuje swój potencjał rolniczy – obecnie uprawiane jest jedynie 5% ziemi rolnej. Przemysł wydobywczy bazuje na surowcach eksportowych – zwłaszcza rudzie żelaza, diamentach i złocie. W 2007 r. zniesiono embargo na handel diamentami (nałożone ze względu na to, iż kraj był szlakiem przemytu tzw. krwawych diamentów nielegalnie wydobywanych m.in. w Sierra Leone).

Kraj oferuje możliwości inwestowania w górnictwo, rolnictwo, leśnictwo (drewno) i usługi finansowe. Liberia importuje ponad połowę swojego zapotrzebowania na zboża, w tym ryżu, najważniejszego podstawowego pożywienia Liberii.

Liberia jest jednym z najważniejszych na świecie krajów tzw. taniej bandery, co przynosi znaczne dochody budżetowe. Głównym portem morskim jest stolica kraju Monrowia.

Liberia wymagałaby znacznych bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), aby zrealizować swoje cele rozwojowe i zrealizować swój potencjał. Jednak niskie wskaźniki rozwoju społecznego i kiepskie drogi oraz brak niezawodnego dostępu do Internetu w większości kraju ograniczają inwestycje i rozwój.

W przeważającej części Liberii brakuje zasilania, chociaż trwają wysiłki na rzecz rozszerzenia dostępu do energii elektrycznej poprzez rozwój sieci z elektrowni wodnej Mount Coffee, transgranicznych projektów elektryfikacji West Africa Power Pool oraz innych projektów energetycznych wspieranych na szczeblu międzynarodowym.

W raporcie Banku Światowego Doing Business z 2020 r. Liberia znalazła się na 184. miejscu na 190 gospodarek w handlu transgranicznym, na 184. pod względem pozwoleń na budowę i 180. pod względem rejestracji nieruchomości. W Liberii korupcja jest zjawiskiem endemicznym. W Indeksie Percepcji Korupcji Transparency International z 2019 r. Liberia plasuje się na 137. miejscu na 180, w porównaniu z 120. w 2018 r. Co więcej, w raporcie Doing Business Report Liberia znalazła się na 75. miejscu pod względem rozpoczynania działalności i 76. pod względem płacenia podatków.

Inwestorzy zagraniczni mogą konwertować, przenosić i repatriować fundusze związane z inwestycją (np. Przekazy kapitału inwestycyjnego, zyski, pożyczki, opłaty leasingowe i tantiemy). Prawo liberyjskie zezwala na transfer dywidend i zysków netto po opodatkowaniu do krajów pochodzenia inwestorów.

Liberia ma system płynnego kursu walutowego. Zarówno dolar liberyjski (LD), jak i dolar amerykański (USD) są prawnymi środkami płatniczymi. Podaż i popyt rynkowy dyktują kurs wymiany. Centralny Bank Liberii publikuje i wymaga, aby banki komercyjne i licencjonowane biura wymiany walut również codziennie publikowały rynkowe kursy wymiany LD na USD. Oprócz banków komercyjnych usługi wymiany oferują licencjonowane kantory, stacje benzynowe, supermarkety i inne sklepy. Wiele niezarejestrowanych lub nielicencjonowanych kantorów wymienia pieniądze w całym kraju.

3.2 Główne sektory gospodarki

Sektor wydobywczy

Liberia posiada bogate złoża mineralne. Historycznie wydobycie minerałów – zwłaszcza rud żelaza, złota i diamentów – było wiodącym sektorem eksportowym. Główne minerały eksportowane są przede wszystkim w postaci surowej lub półproduktu. Oprócz dużych złóż rudy żelaza istnieją znaczne złoża diamentów i złota, a także ślady złóż manganu, boksytu, uranu, cynku i ołowiu. Złoża diamentów są szeroko rozpowszechnione w całym kraju. Rząd wystawia Kimberly Process (KP) Origin Certificates, które umożliwiają legalny eksport surowca diamentowego do innych krajów członkowskich KP. Wraz ze stopniowym ożywieniem światowych cen rudy żelaza, wydobycie tego surowca zaczęło odgrywać znaczącą rolę w gospodarce, odpowiadając za 42% łącznych przychodów z eksportu w 2019 r. Firma ArcelorMittal, która zainwestowała znaczne środki w tym sektorze, posiada zarówno rudę żelaza, jak i węgiel metalurgiczny w rejonie Mount Nimba. Jest to jedyna międzynarodowa firma na dużą skalę zajmująca się obecnie wydobyciem rudy żelaza, a jej wielomiliardowe inwestycje w minerały obejmują 243 kilometry linii kolejowej łączącej kopalnię Tokadeh w północnej Liberii z portem Buchanan, drogi, elektrownie, obiekty mieszkalne dla pracowników oraz inną niezbędną infrastrukturę. Firma powraca do planów rozbudowy kopalni Tokadeh. ArcelorMittal obecnie produkuje i eksportuje rudę żelaza do klientów w Europie i Azji.

W niektórych częściach Liberii ma miejsce wydobycie rzemieślnicze, głównie złota i diamentów. Wydobycie rzemieślnicze, tradycyjnie prowadzone głównie przez nielicencjonowanych i nielegalnych górników, przyczynia się do wzrostu gospodarki. Część górników rzemieślniczych posiada koncesje na wydobycie na małą skalę. Niektóre z najbardziej lukratywnych kopalń znajdują się na odległych i niedostępnych obszarach w regionach leśnych, a rządowi brakuje niezbędnych zasobów lub zdolności do monitorowania działalności wydobywczej. W 2016 r. Ministerstwo Górnictwa i Energii opracowało mapę drogową regulującą górnictwo rzemieślnicze i na małą skalę, aby zachęcić ich do organizowania się w spółdzielnie, co może poprawić warunki pracy i przyciągnąć inwestycje zagraniczne. Jednak plan nadal nie został wdrożony. Od 2013 r. niektóre spółki notowane na giełdzie, takie jak Hummingbird Resources i Avesoro Resources (wcześniej Aureus Mining), dużo inwestują w badania i ocenę możlwiwości w tym sektorze. Avesoro Resources kontynuuje rozwój pierwszej i największej komercyjnej kopalni złota w Liberii, New Liberty. W sektorze górniczym poważne obawy dotyczą sporów o grunty i nakładające się roszczenia górnicze.

Sektor rolniczy

Rolnictwo, w tym leśnictwo, jest podstawowym źródłem utrzymania dla ponad 60% Liberii i odpowiada za 36% PKB Liberii w 2019 roku. Zapewnia utrzymanie wielu gospodarstwom domowym zajmującym się produkcją manioku, kauczuku, ryżu, palmy olejowej, kakao lub trzciny cukrowej. Maniok i ryż są podstawowymi uprawami roślin spożywczych. Jednak ogólna wydajność rolnictwa jest niska. W rezultacie Liberia importuje ponad 80% ryżu, co sprawia, że ​​kraj ten jest podatny na wahania światowych cen żywności. W słabo zintegrowanym sektorze brakuje podstawowej infrastruktury, takiej jak maszyny, sprzęt, narzędzia rolnicze, drogi prowadzące z gospodarstw na rynki zbytu, nawozy i pestycydy oraz możliwości przechowywania żywności.

Kauczuk jest jednym z dominujących źródeł przychodów, stanowiąc 16,5% całkowitych wpływów z eksportu w 2019 roku. Według różnych szacunków liczbę osób zatrudnionych w komercyjnych gospodarstwach kauczukowych ocenia się na 20 000, a liczbę drobnych gospodarstw domowych zajmujących się uprawą drzew kauczukowych na 40 000. Koncern Firestone Natural Rubber, obejmujący ponad 500 km², jest największą firmą produkującą kauczuk naturalny na świecie i największym pracodawcą sektora prywatnego w Liberii.

Inną znaczącą uprawą przynoszącą dochód jest palma olejowa, tradycyjny produkt spożywany w kraju. Zarówno drobni rolnicy, jak i duzi inwestorzy są zainteresowani zwiększeniem produkcji upraw. Dostęp do rynku jest problemem zarówno dla większości drobnych rolników, jak i dużych firm. Udziałowcy w sektorze oleju palmowego to drobni rolnicy, rolnicy indywidualni, duże międzynarodowe korporacje i koncesjonariusze, tacy jak Golden Veroleum Limited, a także osoby fizyczne pełniące różne role pośrednictwa i świadczące usługi wsparcia. Ministerstwo Rolnictwa jest ministerstwem rządowym odpowiedzialnym za zarządzanie i promocję sektora rolnego w Liberii.

Kwestie praw do ziemi pozostają kluczowym problemem dla sektora rolnictwa w Liberii. Ogłoszona w 2018 r. ustawa o prawach do ziemi zdefiniowała prawo własności ziemi. Jednak tylko kompleksowe wdrożenie prawa może rozwiązać niejasności dotyczące własności gruntów. Kolejną przeszkodą dla inwestycji w tym sektorze jest brak kapitału i fachowej wiedzy w celu zwiększenia produktywności gospodarstw.

Liberia ma sprzyjający klimat i żyzną glebę do produkcji kakao i poczyniono znaczne inwestycje w działalność spółdzielni i drobnych gospodarstw rolnych. Międzynarodowi partnerzy Liberii, tacy jak Międzynarodowy Fundusz na rzecz Rozwoju Rolnictwa (IFAD) nadal inwestują w drobnych producentów kakao, aby poprawić ich warunki życia i zwiększyć dochody poprzez modernizację upraw kakao, zwiększenie produkcji i rozwój dostępu do rynku. Produkcja kakao na małą skalę prawdopodobnie wzrośnie.

Liberia ma odpowiedni klimat dla ogrodnictwa, takiego jak produkcja papryki, okry, cebuli, pomidorów i dyni. Uprawa na nizinach i niskobudżetowe nawadnianie umożliwiłyby zwiększenie wydajności tych cennych upraw. Liberia ma wybrzeże Atlantyku o długości 580 kilometrów, wyposażone w obfite zasoby ryb morskich. Linia brzegowa i zasoby słodkowodne stanowią tereny lęgowe różnych gatunków morskich, w tym krabów, homarów, krewetek, tilapii, tuńczyków, rekinów.

Sektor telekomunikacyjny

Pomimo stosunkowo niewielkiej populacji Liberia posiada aktywny i konkurencyjny sektor telekomunikacyjny. Głównymi graczami w tym sektorze są dwaj prywatni operatorzy sieci GSM: Lonestar Cell MTN i Orange Liberia (dawniej Cellcom). Obaj nadal inwestują w infrastrukturę i usługi sieciowe. Wykorzystują technologie GSM, 3G/4G i WiMAX w celu świadczenia szerokiego wachlarza usług, w tym usług głosowych/SMS, stacjonarnej sieci bezprzewodowej i mobilnej transmisji danych/Internetu dla rynku masowego oraz usług o wartości dodanej dla organizacji rządowych i sektora prywatnego. Operatorzy sieci GSM konkurują o klientów, oferując usługi w swoich sieciach bezprzewodowych. Konkurencja między nimi doprowadziła do obniżki cen zarówno usług głosowych, jak i transmisji danych, co doprowadziło do ustalenia dolnego progu taryfowego. Należąca do rządu państwowa firma telekomunikacyjna Libtelco świadczy usługi telefoniczne, internetowe, faksowe i radiowe głównie biurom i obiektom rządowym na obszarze Monrowii, ale obecnie nie świadczy usług transmisji danych. Libtelco jest jedynym dostawcą usług telefonii stacjonarnej dla rządu. Wzrost korzystania z telefonii komórkowej i Internetu nadal poprawia się dzięki zwiększonym inwestycjom GSM w innych częściach kraju. Według Digital Liberia 2020 liczba połączeń mobilnych wzrosła o 995 000, czyli 32% między styczniem 2019 r. a styczniem 2020 r. Konkurencja w sektorze telefonii komórkowej spowodowała, że Liberia oferuje jedne z najniższych cen połączeń w Afryce.

Połączenie wybrzeża Afryki z Europą światłowodem podmorskim (Africa Coast to Europe (ACE) Submarine Cable) oraz utworzenie w 2011 roku Cable Consortium of Liberia (CCL) miało duży wpływ na podaż detalicznego szerokopasmowego Internetu. CCL jest wspólną własnością rządu Liberii (55%), Libtelco (20%) oraz dwóch operatorów sieci komórkowych: Lonestar Cell MTN (10%) i Orange Liberia (10%). Internet i sieci szerokopasmowe są dostępne za pośrednictwem kilku komercyjnych dostawców usług bezprzewodowego Internetu (ISP), a także głównych sieci komórkowych GSM wykorzystujących technologie GPRS, EDGE, HSPA i WiMAX. Wysoki koszt abonamentu i ograniczona przepustowość połączeń oznacza, że ​​dostęp do Internetu jest drogi, a szybkość transmisji danych niska.

Ogólnie rzecz biorąc, sektor telekomunikacyjny w Liberii nieustannie i dynamicznie się rozwija dzięki międzynarodowemu światłowodowemu kablowi podmorskiemu, z którego korzysta ponad 80 lokalizacji handlowych i dyplomatycznych. Jednak wyjście poza tych klientów wymagałoby znacznych inwestycji w krajową infrastrukturę stacjonarną. Rząd Liberii, we współpracy z USAID i Google, inwestuje w budowę pierścienia światłowodowego wokół Monrowii i jej okolic, aby zwiększyć zasięg łączy szerokopasmowych. W 2017 r. Google wszedł w spółkę joint venture z Mitsui & Co (Japonia), Convergence Partners (RPA) i orld Bank International Finance Corp., aby stworzyć niezależną firmę o nazwie CSquared w celu ukończenia tego projektu. Operatorzy komórkowi napotykają jednak poważne ograniczenia, w tym wysokie koszty energii elektrycznej, słabą infrastrukturę krajową (drogi), wysokie podatki, w tym cła importowe i taryfy, niewystarczającą bazę klientów, niewystarczająco wykwalifikowaną siłę roboczą, problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa sieci oraz wysokie koszty obsługa i konserwacja sieci.

3.3 Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

3.4 Handel zagraniczny

Przychody z eksportu w 2019 r. wyniosły 528,3 mln USD, głównie dzięki wzrostowi eksportu rudy żelaza, złota i kauczuku, podczas gdy płatności importowe wyniosły 927,6 mln USD. Wiodącymi regionami eksportowymi Liberii w 2019 r. były Europa (głównie Szwajcaria, która kupuje złoto), a następnie Azja (zwłaszcza Chiny) i Afryka (głównie kraje sąsiadujące z Liberią). Europa otrzymała około 64% całkowitego eksportu, podczas gdy Azja i Afryka otrzymały odpowiednio 15,6% i 4,5%.

Wymiana handlowa Polski z Liberią w I kw. 2021 roku przedstawia się następująco:

• eksport polskich towarów: 4,51 mln euro;
• import liberyjskich towarów: 30,22 mln euro.

Główne towary importowane do Liberii to: paliwo (35 proc. całkowitego importu), maszyny (25 proc.), żywność i wyroby przemysłowe. Liberia importuje głównie z Ameryki Północnej (32% całkowitego importu) i Bliskiego Wschodu (28%).

3.5 Inwestycje zagraniczne

Rząd Liberii utworzył w 2018 roku grupę roboczą ds. klimatu biznesowego (Business Climate Working Group – BCWG) w 2018 r., aby poprawić klimat inwestycyjny. Dzięki wysiłkom BCWG udało się wydłużyć ważność wizy pobytowej i zezwolenia na pracę od roku do 5 lat. Jednak słabe ramy prawne i regulacyjne, brak przejrzystości procesów udzielania zamówień oraz korupcja nadal hamują bezpośrednie inwestycje zagraniczne.

Wraz z wdrożeniem wspieranego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy programu poprawy polityki fiskalnej i monetarnej Liberia może wkrótce doświadczyć korzystniejszych warunków dla inwestycji prywatnych. Klimat biznesowy mógłby również ulec poprawie dzięki zwiększonej współpracy między izbami biznesowymi, stowarzyszeniami branżowymi i rządem Liberii, a także dzięki ciągłym i wytrwałym wysiłkom międzynarodowych darczyńców.

Krajowa Komisja ds. Inwestycji (National Investment Commission – NIC), której powierzono ułatwianie inwestycji zagranicznych w Liberii, opracowuje strategie inwestycyjne, opracowuje polityki inwestycyjne i realizuje programy inwestycyjne w celu przyciągnięcia inwestycji zagranicznych oraz negocjuje umowy inwestycyjne lub koncesje. NIC i grupy sektora prywatnego, takie jak Liberia Chamber of Commerce (LCC), ułatwiają dialog poprzez formalne spotkania biznesowe na temat kwestii związanych z klimatem inwestycyjnym. Spotykają się również z inwestorami i urzędnikami rządowymi, aby omówić i zasugerować rozwiązania krytycznych kwestii politycznych.

3.6 Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Liberia jest członkiem dwóch regionalnych bloków gospodarczych: Unii Rzeki Mano (Mano River Union – MRU) i Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS). Liberia Revenue Agency (LRA) kontynuuje standaryzację i harmonizację krajowych systemów celnych i taryfowych w celu włączenia systemu podatkowego Liberii do taryfy zewnętrznej ECOWAS. W ramach programu modernizacji systemu podatkowego LRA podjęła nowe środki zwiększające efektywność, w tym wprowadzenie opcji mobilnych płatności podatkowych umożliwiających obywatelom płacenie podatków i opłat za pośrednictwem telefonów komórkowych.

Jako członek WTO, rząd Liberii przyjął warunki ustaleń WTO, w tym techniczne bariery handlowe (TBT) oraz środki sanitarne i fitosanitarne (SPS).

W marcu 2018 roku Liberia podpisała Umowę o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu (AfCFTA), ale jeszcze jej nie ratyfikowała.

3.7 Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Umowa o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement, EPA) została podpisana przez wszystkie państwa członkowskie UE w grudniu 2014 r. Do tej pory podpisało ją również 15 z 16 krajów Afryki Zachodniej, w tym Liberia. Jednak EPA musi zostać podpisana przez wszystkie kraje Afryki Zachodniej, aby otworzyć drogę do tymczasowego stosowania. Nigeria jest jedynym pozostałym krajem Afryki Zachodniej, który musi podpisać umowę.
​​​

4.1 Gospodarcze umowy dwustronne

• Umowa między RP a Republiką  Liberii o wymianie informacji w sprawach podatkowych z 2013 roku

4.2 Dwustronna wymiana handlowa

Od dłuższego czasu wymiana handlowa między Polską i Liberią cechuje się ujemnym saldem, wynikającym przede wszystkim z rejestrowania polskich statków pod „tanią banderą” liberyjską oraz importu produktów mineralnych. Polska eksportuje do Liberii głównie wyroby przemysłu elektromaszynowego (pojazdy) oraz produkty zwierzęce.

Wymiana handlowa Polski z Liberią w I kw. 2021 roku przedstawia się następująco:

• eksport polskich towarów: 4,51 mln euro;
• import liberyjskich towarów: 30,22 mln euro.

4.3 Wzajemne inwestycje

Brak danych.

5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

W przeszłości to sektory górnictwa, rolnictwa, leśnictwa i usług finansowych przyciągały znaczące inwestycje zagraniczne. Obecnie Krajowa Komisja Inwestycyjna (NIC) zidentyfikowała również możliwości inwestycyjne w przetwórstwie rolnym (guma, ryż, maniok, palma olejowa i akwakultura), energii (energia odnawialna), infrastrukturze, technologiach informacyjno-komunikacyjnych (ICT), zarządzaniu portami, mieszkalnictwie, logistyce, produkcji, turystyce, gospodarce odpadami (odpady stałe i medyczne), edukacji i zdrowiu. Projekty odbudowy uszkodzonej infrastruktury, w tym dróg, mostów, portów morskich, lotnisk i magazynów, a także zwiększające wytwarzanie energii, stanowią znaczące możliwości inwestycyjne dla projektów kapitałowych.

Rząd zapewnia ulgi podatkowe na sprzęt, maszyny, koszty budynków i wyposażenia używanego w produkcji, a także cła importowe oraz zwolnienia z podatku od towarów i usług jako zachęty inwestycyjne dla następujących sektorów: turystyka, produkcja, energia, szpitale i medycyna, mieszkalnictwo, transport, technologie informacyjne, bankowość, drób, ogrodnictwo, eksport, rolnictwo (uprawa i przetwórstwo roślin spożywczych) oraz uprawa i przetwarzanie kauczuku i palmy olejowej.

Rząd nie udziela gwarancji ani nie finansuje wspólnie projektów bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

W 2019 roku rząd powołał Komitet Sterujący Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Special Economic Zone Steering Committee) w celu koordynowania i zarządzania różnymi typami specjalnych stref ekonomicznych w Liberii. Rząd wytypował portowe miasto Buchanan w hrabstwie Grand Bassa jako pierwszą specjalną strefę ekonomiczną (Buchanan Special Economic Zone).

Ustawa inwestycyjna (Investment Act) z 2010 r. zakazuje i ogranicza dostęp do rynku dla inwestorów zagranicznych w niektórych sektorach gospodarki lub jej branżach. Zagraniczne i krajowe podmioty prywatne mogą posiadać i zakładać przedsiębiorstwa w wielu branżach. Jednak tylko obywatele Liberii mogą posiadać ziemię. Zgodnie z ustawą inwestycyjną i kodeksem podatkowym tylko obywatele Liberii mogą prowadzić działalność gospodarczą w następujących sektorach i branżach:

(1) Dostawa piasku

(2) Tworzenie bloków

(3) Handel

(4) Biura podróży

(5) Sprzedaż detaliczna ryżu i cementu

(6) Produkcja i sprzedaż lodu

(7) Warsztaty naprawy opon

(8) Warsztaty samochodowe z inwestycją poniżej 550 000 USD

(9) Warsztaty obuwnicze

(10) Sprzedaż detaliczna drewna i desek

(11) Prowadzenie stacji benzynowych

(12) Kluby wideo

(13) Obsługa taksówek

(14) Import lub sprzedaż odzieży używanej lub używanej

(15) Dystrybucja w Liberii produktów wytwarzanych lokalnie

(16) Import i sprzedaż używanych samochodów (z wyjątkiem autoryzowanych dealerów, którzy mogą handlować certyfikowanymi używanymi pojazdami swojej marki).

Ustawa określa również minimalne progi inwestycji kapitałowych dla inwestorów zagranicznych w niektórych innych rodzajach działalności gospodarczej, branżach i przedsiębiorstwach. W przypadku przedsiębiorstw należących wyłącznie do osób niebędących Liberyjczykami ustawa wymaga co najmniej 500 000 USD kapitału inwestycyjnego. W przypadku inwestorów zagranicznych współpracujących z Liberyjczykami ustawa wymaga co najmniej 300 000 USD całkowitej inwestycji kapitałowej i co najmniej 25% łącznej wartości liberyjskiej własności. Konstytucja Liberii ogranicza własność ziemi do obywateli, ale osoby niebędące Liberyjczykami mogą mieć długoterminową dzierżawę.

Więcej informacji na temat przepisów inwestycyjnych, dwustronnych umów inwestycyjnych i innych umów zawierających postanowienia dotyczące inwestycji można znaleźć na stronie: https://investmentpolicy.unctad.org/country-navigator/121/liberia 

Zalety inwestowania w Liberii:

• dostęp do rynków regionalnych: Liberia jest członkiem ECOWAS, który liczy ponad 340 milionów mieszkańców, z czego około 60% to młodzi konsumenci;
• niski koszt pracy: płaca minimalna zarówno dla sektora formalnego, jak i nieformalnego waha się od 3,50 USD do 5,50 USD dziennie;
• minimalne ograniczenia dotyczące repatriacji zysków i brak ograniczeń w wymianie walut: Ustawa inwestycyjna z 2010 r. zezwala inwestorom na repatriację kapitału i zysków, które mogą obejmować zyski i dywidendy (po odliczeniu podatków), przekazy pieniężne (po odliczeniu podatków) w przypadku sprzedaży likwidacja przedsiębiorstwa oraz spłaty kredytów zaciągniętych w zagranicznych bankach;
• duża niewykorzystana baza zasobów naturalnych składająca się ze złota, diamentów, rudy żelaza i drewna.

5.2 Dostęp do rynku pracy

Ustawa o godnej pracy daje pierwszeństwo zatrudniania obywateli Liberii. Ustawa stanowi, że Ministerstwo Pracy „nie wydaje zezwolenia na pracę w Liberii, chyba że upewni się, że nie ma odpowiedniego wykwalifikowanego Liberyjczyka do wykonywania pracy wymaganej przez pracodawcę, a wnioskodawca spełnia warunki pobytu zagranicznego w Liberii. ” Jednak wymagania te nie zawsze są ściśle egzekwowane. Procedury związane z uzyskaniem wizy, pobytem i pozwoleniem na pracę zasadniczo nie ograniczają mobilności inwestorów zagranicznych i ich pracowników.

Wszystkie firmy muszą zarejestrować się w Liberia Business Registry (LBR) i uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności lub świadczenie usług w Liberii. Usługi LBR są dostępne dla firm lokalnych i zagranicznych w siedzibie głównej w Monrowii. Więcej szczegółów na: http://lbr.gov.lr Niemniej jednak większość praw i przepisów handlowych Liberii nie jest publicznie dostępna w Internecie.

National Investment Commission (NIC) opracowuje strategie inwestycyjne oraz realizuje programy inwestycyjne w celu przyciągnięcia inwestycji zagranicznych. NIC przewodniczy również międzyresortowemu komitetowi ds. koncesji, który jest odpowiedzialny za przetargi i negocjacje dotyczące długoterminowych umów inwestycyjnych, takich jak koncesje. Ustanowienie koncesji wymaga ratyfikacji przez ustawodawcę krajowego, zgody Prezydenta i wydrukowania biuletynu.

NIC i grupy sektora prywatnego, takie jak Liberia Chamber of Commerce (LCC), ułatwiają dialog poprzez formalne spotkania biznesowe na temat kwestii związanych z klimatem inwestycyjnym. Spotykają się również z inwestorami i urzędnikami rządowymi, aby omówić i zasugerować rozwiązania krytycznych kwestii politycznych.

Liberia Revenue Authority (LRA) zajmuje się procesami płatności podatków i administracją. National Social Security and Welfare Corporation (NASSCORP) zajmuje się procesami zabezpieczenia społecznego.

Według Banku Światowego założenie firmy w Liberii wymaga przejścia przez pięć procedur i zajmuje 18 dni. Zagraniczne firmy muszą uzyskać zgodę na inwestycje od NIC, jeśli szukają zachęt inwestycyjnych. Firmy zagraniczne przy zakładaniu spółki zależnej muszą skorzystać z usług lokalnego prawnika. Jeśli spółka zależna będzie zajmować się produkcją i handlem międzynarodowym, musi uzyskać licencję handlową od LBR.

5.3 Nabywanie i wynajem nieruchomości

Prawo liberyjskie chroni prawa własności i interesy, ale ma słabe mechanizmy egzekwowania. Długoterminowe kredyty hipoteczne lub pożyczki budowlane na okres do 10 lat są dostępne wyłącznie za pośrednictwem Liberia Bank for Development and Investment. Tylko Liberyjczycy mogą posiadać ziemię, z ograniczonym wyjątkiem przewidzianym w art. 22 lit. c) Konstytucji, zgodnie z którym nieobywatelskie instytucje misyjne, edukacyjne i inne życzliwe instytucje mają prawo do posiadania własności, o ile jest ona wykorzystywana do celów dla którego nabyto, a majątek nieużywany już w ten sposób powróci do Republiki. Inni inwestorzy zagraniczni i nierezydenci mogą nabywać umowy leasingu, które zwykle są zawierane na 25-50 lat. Prawo liberyjskie nie przewiduje żadnych oficjalnych mechanizmów zwolnienia z ograniczeń dotyczących zagranicznej własności ziemi.

Chociaż Liberia Land Authority (LLA) zachęca właścicieli nieruchomości do identyfikowania i rejestrowania tytułów gruntów, nie posiada systemowych programów egzekwowania przepisów. LLA szacuje, że mniej niż 20% całkowitej ziemi w kraju jest formalnie zarejestrowane. Sprzeczne zapisy dotyczące własności gruntów są powszechne. Inwestorzy czasami borykają się z kosztownymi i złożonymi problemami dotyczącymi gruntów, nawet po zawarciu umów z rządem. W interesie zminimalizowania utraconej produktywności i wobec braku orzeczeń rządowych, firmy często dokonują dodatkowych płatności na poziomie społeczności lub porozumień w celu rozstrzygnięcia roszczeń konkurencyjnych do ziemi, chociaż takie ugody mogą nadal nie rozstrzygać przyszłych sporów.

Zagraniczne firmy, które chcą wydzierżawić grunty, mogą wydzierżawiać grunty będące własnością prywatną lub publiczną. Często firmy zagraniczne, które chcą nabyć dzierżawę gruntu, robią to w drodze bezpośrednich negocjacji z odpowiednimi właścicielami. We wrześniu 2018 roku Liberia uchwaliła długo oczekiwaną ustawę o prawach do ziemi, mającą na celu rozwiązanie historycznych problemów z ziemią, które w przeszłości były przyczyną konfliktów i konfliktów społecznych.

Ustawa klasyfikuje własność gruntów jako:

• teren publiczny, który jest własnością rządu, ale obecnie nie jest przez niego użytkowany;

• grunty rządowe, które są wykorzystywane przez agencje rządowe (na budynki biurowe lub do innych celów);

• ziemia zwyczajowa, od której zależy utrzymanie większości społeczności wiejskich;

• ziemia prywatna, będąca własnością prywatnych obywateli.

5.4 System zamówień publicznych

W ramach działań na rzecz zapewnienia przejrzystości praktyk zamówień publicznych i udzielania koncesji rząd Liberii przy wsparciu technicznym i finansowym Banku Światowego oraz partnerów międzynarodowych przygotował ustawę o zamówieniach publicznych i koncesjach (PPCA) we wrześniu 2005 r. Zgodnie z ustawą powołano Komisję ds. Zamówień Publicznych i Koncesji (PPCC – https://www.ppcc.gov.lr/), która otrzymała mandat do wdrożenia programu reformy zamówień publicznych i koncesji w Liberii. PPCC jest następcą Komisji Kontraktów i Monopolii (CMC), która sprawowała nadzór nad wszystkimi umowami i umowami koncesyjnymi zawartymi przez rząd podczas kadencji tymczasowego rządu narodowego Liberii (od 14 października 2003 r. do 16 stycznia 2006 r.).

Celem Komisji ds. Zamówień Publicznych i Koncesji jest zapewnienie oszczędnego i efektywnego wykorzystania środków publicznych w zamówieniach publicznych oraz zapewnienie, że zamówienia publiczne i procesy koncesyjne są przeprowadzane w sposób uczciwy, przejrzysty i niedyskryminujący.

Szczegółowe funkcje Komisji obejmują:

• maksymalizacja oszczędności i wydajności w zamówieniach oraz uzyskanie najlepszej wartości dla wydatków publicznych;
• promowanie rozwoju gospodarczego Liberii;
• budowanie potencjału urzędników i instytucji w zamówieniach publicznych;
• promowanie konkurencji i wspieranie udziału kwalifikowanych dostawców, wykonawców i konsultantów w postępowaniach przetargowych i umowach koncesji;
• zapewnienie równego dostępu bez dyskryminacji wszystkim kwalifikującym się i wykwalifikowanym dostawcom towarów, robót i usług oraz sprawiedliwe i równe traktowanie wszystkich oferentów;
• promowanie uczciwości, odpowiedzialności i zaufania publicznego w procesie udzielania zamówień;
• osiągnięcie przejrzystości w procedurach, procesach i decyzjach dotyczących zamówień i umów koncesji;
• zdecentralizowanie zamówień publicznych na podmioty zamawiające; promowanie rozwoju rodzimego sektora prywatnego w Liberii;
• wykorzystanie zasobów finansowych, ludzkich i technicznych sektora prywatnego poprzez umowy koncesyjne;
• zlikwidowanie monopolu i promowanie konkurencyjności w procesie udzielania koncesji.

Należy pamiętać, że bardzo dobra znajomość języka angielskiego jest niezbędnym wymogiem w kontaktach biznesowych w Liberii. Dopuszczalna etykieta biznesowa obejmuje noszenie formalnego stroju, garnituru i krawata lub tradycyjnego stroju. Wygląd jest ważny i postrzegany jako wyznacznik charakteru i wyraz szacunku. Wskazane jest, aby zwracać się do ludzi przez ich tytuły zawodowe i przedstawiać wizytówki jedną ręką, zwykle prawą. Liberyjczycy mają tendencję do uściskania dłoni kończących się pstryknięciem palca (zwykle w sytuacjach nieformalnych), ale tradycyjny uścisk dłoni jest powszechny w sytuacjach formalnych i biznesowych. Grzecznie jest powitać każdego (lub uścisnąć wszystkim dłoń) indywidualnie przed zajęciem miejsca na spotkanie. Goście powinni przychodzić na spotkania punktualnie, ale nie jest niczym niezwykłym, że spotkania są opóźniane lub odwoływane z krótkim wyprzedzeniem. Rozsądnie jest potwierdzać terminy spotkań przed wyruszeniem na spotkania. Liberyjczycy mają tendencję do wyrażania opinii na spotkaniach biznesowych. Nacisk kładzie się na bycie dobrym mówcą. Bezpośredni kontakt wzrokowy jest powszechny, jednak poziom kontaktu wzrokowego może się różnić w zależności od hierarchii i charakteru relacji między mówcą a słuchaczem. Targowanie się w transakcjach handlowych jest dopuszczalne do czasu osiągnięcia zadowalającej ceny. Pandemia COVID-19 spowodowała również, że wielu Liberyjczyków przyjęło technologie wirtualnych konferencji, w tym Zoom, Webex i Google Meet, aby łączyć się z międzynarodowymi odpowiednikami.
​​​​​​

The Liberian National Investment Commission

https://investliberia.gov.lr/

Liberia Business Registry

https://lbr.gov.lr/

Liberian Chamber of Commerce (LCC)

https://www.liberiachamber.org/

Liberian Business Association (LIBA)

https://www.libausa.org/

Ministry of Commerce & Industry

https://www.moci.gov.lr/

Ministry of Mines & Energy

https://mme.gov.lr/

Public Procurement and Concessions Commission

https://www.ppcc.gov.lr/