Państwowa Inspekcja
Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Zgodnie z rozporządzeniem Rady i Parlamentu Europejskiego (UE) 2016/2031, określone w przepisach agrofagi (kwarantannowe lub objęte środkami fitosanitarnymi) oraz określone rośliny, produkty roślinne i inne przedmioty (zakazane w imporcie do UE lub objęte wymogami szczególnymi i równoważnymi) nie mogą być wprowadzane do Unii lub przemieszczane, utrzymywane, rozmnażane i wykorzystywane w Unii lub w jej strefach chronionych. Przepisy przewidują odstępstwa od tych ograniczeń na potrzeby badań urzędowych, celów naukowych lub edukacyjnych, doświadczeń, selekcji odmianowych lub hodowli.

Zasady prowadzenia prac z wykorzystaniem określonych agrofagów i materiałów roślinnych są uregulowane w prawie Unii Europejskiej oraz odpowiednio w prawie krajowym, tj.w szczególności:

• art. 8, art. 39,art. 48, art. 49 ust. 5 oraz art. 58 (w przypadku stref chronionych), a także art. 60-64 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/2031 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin;
• rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/829 z dnia 14 marca 2019 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin, upoważniające państwa członkowskie do ustanowienia tymczasowych odstępstw na potrzeby badań urzędowych, celów naukowych lub edukacyjnych, doświadczeń, selekcji odmianowych lub hodowli;
• art. 38 - 41 ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami.

Podmiot, który jest zainteresowany prowadzeniem tego rodzaju prac, powinien zapewnić w miejscu prowadzenia tych prac, odpowiednie warunki organizacyjno-techniczne oraz uzyskać zezwolenie Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Zezwolenie takie wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej.

Szczegółowe warunki, jakie musi spełnić podmiot, podczas prowadzenia prac, zostały określone w:

• art. 60-64 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 26 października 2016 r. w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin;

• art. 42-46 ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami

Zgodnie z tymi wymaganiami, przedmiotowe prace mogą być prowadzone w wyznaczonych przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa stacjach kwarantanny lub obiektach zapewniających izolację. W miejscach tych musi zostać zapewniona fizyczna izolacja wykorzystywanych agrofagów, roślin lub przedmiotów, a dostęp do nich musi być ograniczony w taki sposób, aby nie było możliwości usunięcia ich z wyznaczonego miejsca bez wiedzy organu nadzorującego. Ponadto, w obiektach przeznaczonych do prowadzenia prac muszą znajdować się systemy lub dostęp do systemów sterylizacji, dekontaminacji lub niszczenia porażonych roślin, produktów roślinnych i innych przedmiotów oraz odpadów i sprzętu przed ich usunięciem ze stacji lub obiektów, a także wystarczająca liczba odpowiednio wykwalifikowanego, wyszkolonego i doświadczonego personelu. Każdy podmiot starający się o zezwolenie na prowadzenie ww. prac przedstawić opis planowanych działań (oraz wskazać miejsca, w których będą one wykonywane), jak również wskazać osoby odpowiedzialne za wykonywanie prac. Wniosek powinien zawierać opis warunków, w których wykonywane są badania oraz plan awaryjny do celów skutecznego wyeliminowania wszelkiego nieplanowanego występowania agrofagów oraz zapobiegania ich rozprzestrzenianiu się.

Przy ocenie warunków organizacyjno-technicznych bierze się pod uwagę rodzaj materiału roślinnego, charakter planowanych prac oraz gatunek i biologię agrofaga kwarantannowego. Takie postępowanie ma na celu między innymi, uniknięcie przypadków niekontrolowanego uwalniania się agrofagów do środowiska naturalnego. W trakcie prowadzenia prac pracownicy Inspekcji przeprowadzają regularne kontrole dot. przestrzegania warunków organizacyjno-technicznych określonych w zezwoleniu Głównego Inspektora oraz w przepisach prawa. Konsekwencją nieprzestrzegania warunków, zgodnie z ustawą o ochronie roślin przed agrofagami, może być cofnięcie wydanego zezwolenia. Przy przemieszczaniu agrofagów kwarantannowych i materiałów roślinnych wykorzystywanych w tego typu pracach, niezbędnym jest zaopatrywanie takich przesyłek w dokument upoważniający oraz, w przypadku wprowadzania (importu) określonych w pozwoleniu agrofagów lub materiałów spoza Unii Europejskiej – wypełniony w systemie TRACES NT dokument CHED-PP. Dokument upoważniający wydaje Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa podmiotom, które uzyskały zgodę na prowadzenie prac. Wzór dokumentu został określony w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2019/829. Teksty wyżej wymienionych przepisów prawnych w tym zakresie, znajdują się na stronie internetowej Inspekcji, a szczegółowe informacje można uzyskać w Głównym Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Wniosek o zezwolenie na prowadzenie prac nad agrofagami powinien zawierać:

1. nazwę, adres, adres e-mail i numer telefonu wnioskodawcy oraz osoby lub osób odpowiedzialnych za określoną działalność, jeżeli dane te są inne, wraz z ich kwalifikacjami naukowymi i technicznymi do celów określonej działalności;
2. rodzaj określonego materiału, nazwę systematyczną lub nazwę określonego materiału, oraz, w stosownych przypadkach, wszelkie opublikowane informacje, w tym informacje na temat potencjalnych wektorów;
3. ilość określonego materiału, liczbę przesyłek i ilość w jednej przesyłce w przypadku przesyłek wielokrotnych, uzasadnioną w zależności od celu określonej działalności oraz od pojemności stacji kwarantanny lub obiektu zapewniającego izolację;
4. miejsce pochodzenia określonego materiału, w tym nazwę, adres, adres e-mail i numer telefonu wysyłającego i dostawcy oraz odpowiednie dokumenty potwierdzające, w przypadku gdy określony materiał ma być wprowadzony z państwa trzeciego;
5. czas trwania określonej działalności oraz podsumowanie charakteru i celów określonej działalności, a także dodatkowo specyfikację w przypadku doświadczeń oraz prace naukowe lub edukacyjne odnoszące się do selekcji odmianowej;
6. warunki pakowania, w których określony materiał będzie przemieszczany lub przywożony;
7. nazwę, adres i opis stacji kwarantanny lub obiektu zapewniającego izolację;
8. ostateczne wykorzystanie określonego materiału po zakończeniu określonej działalności, np.: zniszczenie, gromadzenie lub przechowywanie;
9. metodę zniszczenia lub przetworzenia określonego materiału po zakończeniu określonej działalności, w stosownych przypadkach
10. informację o numerze identyfikacji podatkowej (NIP) wnioskodawcy, a w przypadku wnioskodawcy nieposiadającego tego numeru, numer PESEL, jeżeli taki numer posiada.