Sąd Najwyższy Szwecji wydał przełomowy wyrok i uznał za nieważne wyroki arbitrażowe wydane w sprawie PL Holdings S.a.r.l. przeciwko Polsce (sygn. akt sprawy T-1569-19)
16.12.2022
Postępowanie post-arbitrażowe toczyło się od 2017r. i dotyczyło uchylenia wyroków arbitrażowych wydanych przez trybunał arbitrażowy orzekający na podstawie wewnątrzunijnej umowy o ochronie i popieraniu inwestycji pomiędzy Polską a Belgią i Luksemburgiem (sygn. sprawy: SCC Arbitration No: V2014/163). Jurysdykcja sądów szwedzkich wynikała z faktu, że miejscem arbitrażu był Sztokholm. Skargi o uchylenie wyroków arbitrażowych zostały złożone przez Polskę w 2017r. do Sądu Apelacyjnego w Sztokholmie, który w wydanym przez siebie w 2019r. wyroku orzekł m.in., że Polska mogła zawrzeć z inwestorem umowę na arbitraż ad hoc, której treść byłaby identyczna z nieważną klauzulą arbitrażową zawartą w umowie o ochronie i popieraniu inwestycji.
W dniu 14 grudnia 2022r. Sąd Najwyższy Szwecji wydał przełomowy wyrok, w którym uznał, że Sąd Apelacyjny w Sztokholmie nie miał racji, uchylił jego wyrok oraz stwierdził, że wyroki, wydane w postępowaniu arbitrażowym w sprawie PL Holdings S.a.r.l. przeciwko Polsce, są nieważne, gdyż w sposób oczywisty naruszają podstawowe zasady prawa Unii, a tym samym porządku prawnego Szwecji.
Sąd Najwyższy zważył, że prawo UE wymaga merytorycznej kontroli orzeczeń arbitrażowych wydanych na podstawie klauzuli arbitrażowej zawartej w wewnątrzunijnej umowie inwestycyjnej i jest to kontrola dalej idąca niż ta, która jest dopuszczalna w postępowaniu o uchylenie wyroku arbitrażowego zgodnie ze szwedzką ustawą o arbitrażu. Sąd Najwyższy stwierdził zatem, że kwestia, czy państwa członkowskie mają możliwość usunięcia z sądów krajowych sporów dotyczących stosowania prawa Unii przez organy publiczne, może być uznana za dotyczącą podstawowych zasad prawnych o charakterze proceduralnym (ordre public).
Sąd Najwyższy Szwecji wydał wyrok po uzyskaniu, korzystnego dla stanowiska Polski, orzeczenia prejudycjalnego TSUE, który w wyroku z dnia 26 października 2021r. (sprawa C-109/20, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:62020CJ0109&from=pl), stwierdził, że art. 267 i 344 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które umożliwiają państwu członkowskiemu zawarcie z inwestorem z innego państwa członkowskiego umowy o arbitraż, która pozwala na kontynuowanie postępowania arbitrażowego wszczętego na podstawie nieważnego zapisu na sąd polubowny wynikającego z umowy międzynarodowej.
Sąd Najwyższy nakazał również PL Holdings zwrot kosztów jakie poniosła Polska w związku z postępowaniem post-arbitrażowym (zarówno przed Sądem Apelacyjnym w Sztokholmie jak i przed Sądem Najwyższym).
Podkreślenia wymaga, że wyrok Sądu Najwyższego Szwecji ma nie tylko przełomowe znaczenie w sprawie PL Holdings S.a.r.l. przeciwko Polsce, stwierdza bowiem nieważność obu wyroków arbitrażowych, w tym tego zasądzającego odszkodowanie, ale ma również bardzo istotne znaczenie systemowe, potwierdza bowiem niedopuszczalność wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych toczących się na podstawie umów o ochronie i popieraniu inwestycji oraz nieważność wyroków wydawanych w takich postępowaniach jako sprzecznych z podstawowymi zasadami porządku prawnego Unii, a co za tym idzie porządku prawnego państw członkowskich.
Polska była reprezentowana przed Sądem Najwyższym Szwecji przez szwedzkie kancelarie prawne Hannes Snellman Attorneys Ltd. oraz Wallin&Partners oraz przez radców Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej z Departamentu Prawa Międzynarodowego i Europejskiego.
Informacje na ten temat dostępne są również pod linkiem: