Prokuratoria Generalna
Rzeczypospolitej Polskiej

Zgłoś naruszenie prawa - zgłoszenie zewnętrzne

1. Jak dokonać zgłoszenia (dane kontaktowych umożliwiające dokonanie zgłoszenia zewnętrznego)?

Zgłoszenie naruszenia prawa w Urzędzie Prokuratorii Generalnej RP może zostać dokonane:

• • na adres korespondencyjny Urzędu PGRP (ul. Hoża 76/78; 00-682 Warszawa) z dopiskiem na kopercie: „zgłoszenie naruszenia prawa – nie otwierać” lub „zgłoszenie sygnalizacyjne – nie otwierać” lub innym równoważnym;
  • na adres poczty elektronicznej: sygnalista@prokuratoria.gov.pl;
  • za pośrednictwem linii telefonicznej pod numerem: 22 392 31 87 (nagranie rozmowy następuje za zgodą sygnalisty);
  • na wniosek – podczas bezpośredniego spotkania zorganizowanego w terminie 14 dni od dnia otrzymania takiego wniosku.

W przypadku zgłoszeń mailowych i listownych zachęcamy do wykorzystania pliku formularza, dostępnego tutaj: Formularz zgłoszenia naruszenia prawa (zgłoszenie zewnętrzne) – UPGRP , który, po wypełnieniu, można załączyć do wiadomości e-mail albo – po wydrukowaniu – przesłać listownie. Formularz pomoże uporządkować informacje i ułatwi analizę sprawy.

2. Czy Urząd Prokuratorii Generalnej RP obsługuje zgłoszenia zewnętrzne anonimowe?

Nie, Urząd Prokuratorii Generalnej RP nie obsługuje zgłoszeń anonimowych. Jeżeli dokonasz zgłoszenia anonimowo, zostanie ono pozostawione bez dalszego biegu, zaś same dokumenty – zniszczone nie wcześniej niż w terminie miesiąca od ostatniego dnia kwartału, w którym wpłynęło takie zgłoszenie, i nie później niż w ostatnim dniu następnego kwartału.

Pamiętaj, że jeżeli podasz swoje dane przy dokonywaniu zgłoszenia, ich poufność podlega ochronie (zob. pkt 6).

3. Warunki objęcia sygnalisty ochroną

Zgodnie z art. 6 ustawy o ochronie sygnalistów, sygnalista podlega ochronie określonej w przepisach rozdziału 2 tej ustawy („Zakaz działań odwetowych i środki ochrony”) od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa.

4. Tryb postępowania w przypadku zgłoszenia zewnętrznego, a także wymagany sposób wyjaśnienia informacji będących przedmiotem zgłoszenia lub przedstawienia dodatkowych informacji

Jakie informacje zawrzeć w zgłoszeniu?

W celu rzetelnego i sprawnego rozpatrzenia zgłoszenia naruszenia prawa oraz przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, sygnalista powinien w zgłoszeniu podać możliwie szczegółowe informacje o naruszeniu prawa. Informacja taka powinna zawierać m.in.:

• opis naruszenia prawa (wraz z wyjaśnieniem, na czym zarzucane naruszenie prawa ma polegać, zwłaszcza, czy do naruszenia już doszło, czy prawdopodobnie dojdzie, a także czy zgłoszenie dotyczy próby ukrycia naruszenia prawa),
• dane podmiotu, w którym doszło do naruszenia prawa (w miarę możliwości - wskazanie osób, które miały dopuścić się naruszenia prawa lub osób z nią powiązanych, np. poprzez wskazanie ich imienia i nazwiska, stanowiska służbowego, nazwy komórki organizacyjnej, w której wykonuje czynności),
• istotne informacje o naruszeniu prawa, w tym o czasie zdarzenia, okolicznościach jego wystąpienia, a także o sposobie uzyskania przez sygnalistę informacji o naruszeniu,
• wyjaśnienie kontekstu związanego z pracą, w jakim sygnalista uzyskał informację o naruszeniu prawa.

W miarę możliwości sygnalista powinien przekazać dokumenty lub inne dowody potwierdzające prawdziwość zgłoszenia i fakt, że zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa.

Aby ułatwić dokonywanie zgłoszeń, zachęcamy do wykorzystania pliku formularza, dostępnego tutaj: Formularz zgłoszenia naruszenia prawa (zgłoszenie zewnętrzne) – UPGRP.

Co będzie się działo po tym, jak dokonam zewnętrznego zgłoszenia naruszenia prawa?

• zgłoszenie zostanie przyjęte i przeanalizowane przez upoważnionych pracowników Urzędu PGRP, którzy mają obowiązek nieujawniania tożsamości sygnalisty (ujawnienie tożsamości sygnalisty może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie o ochronie sygnalistów);
• w terminie 7 dni od dokonania zgłoszenia otrzymasz potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia na wskazany przez Ciebie adres do kontaktu (adres e-mail bądź korespondencyjny);
• wstępna weryfikacja zgłoszenia polegać będzie na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy informacji o naruszeniu prawa, oraz na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania Prokuratorii Generalnej RP lub Prezesa Prokuratorii Generalnej RP, a jeżeli nie należy - na ustaleniu organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych;
• jeżeli zgłoszenie dotyczyć będzie naruszeń prawa w dziedzinie, która nie należy do zakresu działania Prokuratorii Generalnej RP ani Prezesa Prokuratorii Generalnej RP, zgłoszenie zostanie niezwłocznie przekazane (nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia, a w uzasadnionych przypadkach – nie później niż w terminie 30 dni) do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych; poinformujemy Cię o przekazaniu zgłoszenia do organu właściwego;
• jeżeli z kolei zgłoszenie będzie dotyczyć naruszeń prawa w dziedzinie, która należy do zakresu działania Prokuratorii Generalnej RP lub Prezesa Prokuratorii Generalnej RP, działania następcze podjęte zostaną przez Prokuratorię RP lub Prezesa Prokuratorii Generalnej RP;
• możemy się zwrócić, na podany adres do kontaktu, o wyjaśnienia lub dodatkowe informacje, które możesz posiadać; w przypadku, gdy sprzeciwisz się przesłaniu żądanych wyjaśnień lub dodatkowych informacji lub ich przesłanie może zagrozić ochronie poufności Twojej tożsamości, odstąpimy od żądania wyjaśnień lub dodatkowych informacji;
• jeżeli zgłoszenie okaże się zasadne – zostaną podjęte dalsze kroki – zgodne z kompetencjami Prokuratorii Generalnej RP lub Prezesa Prokuratorii Generalnej RP.

5. Termin przekazania informacji zwrotnej, rodzaj i zawartość takiej informacji

• w terminie 3 miesięcy od dnia potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego otrzymasz, w języku polskim, informację o działaniach planowanych lub podjętych na skutek Twojego zgłoszenia i ich powodach; w uzasadnionych przypadkach termin ten wyniesie 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego – o wydłużeniu terminu zostaniesz poinformowany przed upływem wspomnianych 3 miesięcy;
• otrzymasz również informację o ostatecznym wyniku postępowań wyjaśniających wszczętych na skutek dokonanego przez Ciebie zgłoszenia zewnętrznego.

Jeżeli nie podałeś adresu do kontaktu, a Twoje zgłoszenie nie zostało przekazane za pomocą wiadomości e-mail, nie zostanie Ci przekazana m.in. informacja o przyjęciu zgłoszenia ani informacja zwrotna o podjętych działaniach następczych.

6. Zasady poufności mające zastosowanie do zgłoszeń zewnętrznych

Zarówno Rzecznik Praw Obywatelskich, jak i organ publiczny gwarantują, że procedura przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych i procedura zgłoszeń zewnętrznych oraz związane z przyjmowaniem zgłoszeń przetwarzanie danych osobowych:

• uniemożliwiają uzyskanie dostępu do informacji objętych zgłoszeniem nieupoważnionym osobom;
• zapewniają ochronę poufności tożsamości sygnalisty oraz osoby, której dotyczy zgłoszenie – dotyczy to informacji, na podstawie których można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować tożsamość sygnalisty oraz osoby, której dotyczy zgłoszenie.

Obsługę zgłoszeń zewnętrznych zapewniają upoważnieni pracownicy, którzy są obowiązani do zachowania tajemnicy w zakresie informacji i danych osobowych, które uzyskali w ramach przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń zewnętrznych lub podejmowania działań następczych, także po ustaniu stosunku pracy. Informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa mogą być wykorzystywane wyłącznie w celu podjęcia działań następczych.

Jeżeli zgłoszenie zostanie przyjęte przez nieupoważnionego pracownika, ma on obowiązek: 1) nieujawniania informacji mogących skutkować ustaleniem tożsamości sygnalisty lub osoby, której dotyczy zgłoszenie; 2) niezwłocznego przekazania zgłoszenia upoważnionemu pracownikowi – bez wprowadzania zmian w tym zgłoszeniu. Zasady te znajdują odpowiednie zastosowanie w przypadku, gdy zgłoszenie otrzymano za pośrednictwem innych środków komunikacji niż przyjęte zgodnie z procedurą przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych lub procedurą zgłoszeń zewnętrznych.

7. Zasady przetwarzania danych osobowych

Jeżeli, zgłaszając naruszenie prawa, przekażesz swoje dane osobowe, to będą one podlegały przetwarzaniu w związku z obsługą, rozpoznawaniem zgłoszenia i prowadzeniem rejestru zgłoszeń zewnętrznych. Administratorem danych osobowych jest Prezes Prokuratorii Generalnej RP.

Dane osobowe sygnalisty, pozwalające na ustalenie jego tożsamości, nie podlegają ujawnieniu nieupoważnionym osobom, chyba że za wyraźną zgodą sygnalisty.

Dane osobowe sygnalisty, pozwalające na ustalenie jego tożsamości podlegają ujawnieniu w sytuacji, gdy ujawnienie jest koniecznym i proporcjonalnym obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa w związku z postępowaniami wyjaśniającymi prowadzonymi przez organy publiczne lub postępowaniami przygotowawczymi lub sądowymi prowadzonymi przez sądy, w tym w celu zagwarantowania prawa do obrony przysługującego osobie, której dotyczy zgłoszenie. Przed ujawnieniem, właściwy organ publiczny lub właściwy sąd powiadamia o tym sygnalistę, przesyłając w postaci papierowej lub elektronicznej wyjaśnienie powodów ujawnienia jego danych osobowych, chyba że takie powiadomienie zagrozi postępowaniu wyjaśniającemu lub postępowaniu przygotowawczemu, lub sądowemu.

Nie mają zastosowania przepisy RODO, które nakazują podanie przez administratora osobie, której dane dotyczą (np. osobie, której dotyczy zgłoszenie), źródła pochodzenia danych osobowych (np. od sygnalisty), chyba, że sygnalista wyraził wyraźną zgodę na ujawnienie swojej tożsamości lub nie są spełnione warunki objęcia sygnalisty ochroną (zob. pkt 3).

Po otrzymaniu zgłoszenia, dane osobowe przetwarzane są w zakresie niezbędnym do przyjęcia zgłoszenia lub podjęcia ewentualnego działania następczego. Dane osobowe, które nie mają znaczenia dla rozpatrywania zgłoszenia, nie są zbierane, a w razie przypadkowego zebrania są niezwłocznie usuwane. Usunięcie tych danych osobowych następuje w terminie 14 dni od chwili ustalenia, że nie mają one znaczenia dla sprawy.

Dalsze informacje o zasadach, na jakich przetwarzane są Twoje dane osobowe, dostępne są tutaj: Klauzula Informacyjna RODO .

8. Charakter działań następczych podejmowanych w związku ze zgłoszeniem zewnętrznym

Kompetencje Prokuratorii Generalnej RP i Prezesa Prokuratorii Generalnej RP zostały określone zwłaszcza w ustawie o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, a także, w pewnym zakresie w przypadku Prezesa – w ustawie o zasadach zarządzania mieniem państwowym.

Prokuratoria Generalna RP jest instytucją, która stoi na straży praw i interesów Rzeczypospolitej Polskiej, w tym zwłaszcza w ich aspekcie majątkowym. Reprezentuje Skarb Państwa i państwowe osoby prawne w najbardziej skomplikowanych procesach i negocjacjach oraz wydaje opinie w sprawach o istotnej wartości i znaczeniu dla interesów Państwa. Prokuratoria Generalna RP świadczy zatem pomoc prawną Skarbowi Państwa i państwowym osobom prawnym.

Prokuratoria Generalna RP, w przypadku toczących się spraw, może podjąć działania o charakterze doradczym (przykładowo: przy wydawaniu opinii prawnej) lub zasadniczo może przejąć zastępstwo Skarbu Państwa w sprawie, jeżeli wymaga tego ochrona ważnych praw lub interesów Skarbu Państwa. Prokuratoria Generalna RP wydaje opinie prawne na wniosek podmiotu publicznego; podobnie – decyzję o samym wszczęciu procesu podejmuje podmiot publiczny.

Prezes Prokuratorii Generalnej RP, obok innych, posiada kompetencje w obszarze zarządzania mieniem państwowym, m. in. w przypadku zbycia akcji należących do Skarbu Państwa lub państwowej osoby prawnej z naruszeniem art. 11-15 ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, może wystąpić z powództwem o stwierdzenie nieważności zbycia tych akcji, a także – w określonych przypadkach – odmówić wydania zgody na dokonanie czynności prawnej w zakresie rozporządzenia mieniem (brak zgody obarczony jest sankcją nieważności).

Szerzej na temat kompetencji Prokuratorii Generalnej RP i Prezesa Prokuratorii Generalnej RP zob. w zakładce Co robimy).

9. Środki ochrony prawnej i procedury służące ochronie przed działaniami odwetowymi oraz dostępność poufnej porady dla osób rozważających dokonanie zgłoszenia zewnętrznego

Środki ochrony prawnej i procedury służące ochronie przed działaniami odwetowymi

Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.

Jeżeli praca była, jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające w szczególności na:

• odmowie nawiązania stosunku pracy;
• wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy;
• niezawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony - w przypadku gdy sygnalista miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa;
• obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę;
• wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu;
• pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń;
• przeniesieniu na niższe stanowisko pracy;
• zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych;
• przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków sygnalisty;
• niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy;
• negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy;
• nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze;
• przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu;
• mobbingu;
• dyskryminacji;
• niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu;
• wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe;
• nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, chyba że przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badania;
• działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub w danej branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego;
• spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej, lub utraty dochodu;
• wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia sygnalisty.

Za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego uważa się także próbę lub groźbę zastosowania środka wymienionego powyżej.

Jeżeli praca lub usługi były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby:

• powyższe zasady znajdują odpowiednie zastosowanie, o ile charakter świadczonej pracy lub usług lub pełnionej funkcji, lub pełnionej służby nie wyklucza zastosowania wobec sygnalisty takiego działania;
• dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy działań odwetowych ani próby lub groźby zastosowania działań odwetowych, obejmujących w szczególności:
  • wypowiedzenie umowy, której stroną jest sygnalista, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług, odstąpienie od takiej umowy lub rozwiązanie jej bez wypowiedzenia;
  • nałożenie obowiązku lub odmowę przyznania, ograniczenie lub odebranie uprawnienia, w szczególności koncesji, zezwolenia lub ulgi.

Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.

Ponadto, sygnalista może wystąpić o umorzenie postępowania, jeżeli doszło do wszczęcia postępowania prawnego dotyczącego jego odpowiedzialności, na zasadach określonych w art. 16 ustawy o ochronie sygnalistów (zob. pkt 10 ).

Dostępność poufnej porady dla osób rozważających dokonanie zgłoszenia zewnętrznego

Rzecznik Praw Obywatelskich zapewnia powszechny dostęp do informacji i udziela porad na temat praw i środków ochrony prawnej sygnalistów oraz osób, o których mowa w art. 21 ustawy o ochronie sygnalistów, przed działaniami odwetowymi, a także udziela im informacji o organach, które w zakresie realizowanych zadań mogą podjąć działania służące ochronie sygnalistów przed działaniami odwetowymi, oraz - w odpowiednich przypadkach – udziela wsparcia w kontaktach z takimi organami.

Możliwe jest także uzyskanie nieodpłatnej porady prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie art. 4¹ ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Przepis ten przyznaje możliwość skorzystania z nieodpłatnej porady prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobie chcącej dokonać zgłoszenia naruszenia prawa w rozumieniu ustawy o ochronie sygnalistów.

10. Warunki, na jakich sygnalista jest chroniony przed ponoszeniem odpowiedzialności za naruszenie poufności (art. 16 ustawy o ochronie sygnalistów)

Jeżeli sygnalista miał uzasadnione podstawy sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy jego odpowiedzialności, w tym:

• odpowiedzialności dyscyplinarnej;
• odpowiedzialności za szkodę z tytułu naruszenia praw innych osób lub obowiązków określonych w przepisach prawa, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, ochrony danych osobowych;
• odpowiedzialności za szkodę z tytułu naruszenia obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem art. 5 ustawy o ochronie sygnalistów (przepis ten wskazuje, które informacje i naruszenia prawa nie są objęte ustawą o ochronie sygnalistów).

Sygnalista może wystąpić o umorzenie postępowania, jeżeli doszło do wszczęcia postępowania prawnego dotyczącego wskazanej wyżej odpowiedzialności.

Ponadto, uzyskanie informacji będących przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego lub dostęp do takich informacji nie mogą stanowić podstawy odpowiedzialności, o ile to uzyskanie lub dostęp nie stanowią czynu zabronionego.

11. W przypadku, gdy zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa w Urzędzie Prokuratorii Generalnej RP, rozważ dokonanie zgłoszenia wewnętrznego

Jeżeli naruszeniu prawa można skutecznie zaradzić w ramach struktury organizacyjnej Urzędu PGRP i uważasz, że nie zachodzi ryzyko działań odwetowych – zachęcamy do skorzystania z naszej procedury zgłoszeń wewnętrznych – informacje dotyczące zgłoszeń wewnętrznych znajdują się  (https://www.gov.pl/web/prokuratoria/zglos-naruszenie-prawa-w-urzedzie-prokuratorii-generalnej-rzeczypospolitej-polskiej-zgloszenie-wewnetrzne). Taka droga zgłoszenia naruszenia prawa może okazać się najsprawniejsza i najbardziej efektywna.

12. Dane kontaktowe Rzecznika Praw Obywatelskich

• Adres biura Rzecznika Praw Obywatelskich: Al. Solidarności 77; 00-090 Warszawa;
• Infolinia Biura Rzecznika Praw Obywatelskich:
  • czynna: poniedziałki 10:00 – 18:00; wtorek – piątek 8:00 – 16:00;
  • numery telefonów: 800 676 676 – połączenie bezpłatne z telefonów stacjonarnych oraz komórkowych;
  • (22) 551 77 91 – połączenie płatne zgodnie z cennikiem operatora;

• Przyjęcia interesantów: poniedziałki 9:00 – 17:00; wtorek – piątek 9:00 – 15:00;
• informacje dotyczące obsługi zgłoszeń sygnalistów opublikowane są na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich: https://bip.brpo.gov.pl/pl/kategoria-tematyczna/sygnalisci.

Materiały

• Klauzula informacyjna RODO;
• Formularz zgłoszenia naruszenia prawa w Urzędzie Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (zgłoszenie zewnętrzne).