Prokuratoria Generalna
Rzeczypospolitej Polskiej

Uchwała Sądu Najwyższego o takiej treści – zgodna ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Prokuratorię Generalną RP –zapadła 12 grudnia 2019 r.

Prokuratoria Generalna RP złożyła swoje stanowisko w tej sprawie na podstawie art. 15 ustawy o Prokuratorii Generalnej RP. Uchwała dotyczy roszczeń wierzycieli zabezpieczonych hipoteką, przysługujących przeciwko podmiotom wpisanym do rejestru sądowego, które do 31 grudnia 2015 r. nie złożyły wniosku o wpis do KRS i z dniem 1 stycznia 2016 r. zostały uznane za wykreślone z rejestru zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 9 ust. 2a p.w.u. o KRS. Z dniem 1 stycznia 2016 r. Skarb Państwa nabył nieodpłatnie z mocy prawa ich mienie i z nabytego mienia ponosi odpowiedzialność za zobowiązania tych podmiotów (art. 9 ust. 2b p.w.u. o KRS). Odpowiedzialność tą jednak ogranicza w sposób zasadniczy art. 9 ust. 2c p.w.u. o KRS. Z jego brzmienia wynika, że roszczenia wierzycieli tych podmiotów wygasają, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa. Jeżeli przed nabyciem mienia przez Skarb Państwa wierzyciel uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko wskazanym podmiotowi, roszczenie stwierdzone w tym tytule wygasa, w przypadku gdy wierzyciel nie złoży wniosku o wszczęcie egzekucji w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa.

Sąd Najwyższy – jako kwestię decydującą w podjętej uchwale - wskazał zasadę akcesoryjności hipoteki. Przypomniał bowiem, że hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym na nieruchomości, związanym z oznaczoną wierzytelnością i służącym do jej zabezpieczenia (art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Jest prawem akcesoryjnym, tzn. może istnieć tylko o tyle, o ile istnieje wierzytelność, którą zabezpiecza. W związku z tym, Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że wygaśnięcie roszczeń wierzycieli na podstawie art. 9 ust. 2c  p.w.u. o KRS skutkuje, wobec braku następstwa prawnego dłużnika, wygaśnięcie hipotek, gdyż hipoteka wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności, którą zabezpiecza (art. 94 u.k.w.h.).

Z powyższej uchwały wynika, że w omawianym wypadku hipoteka wygasa nie tylko, gdy dłużnikiem hipotecznym jest Skarb Państwa, ale także, gdy jest nim osoba trzecia. Niezachowanie przez wierzycieli podmiotów, które utraciły byt prawny rocznych terminów zawitych przewidzianych w art. 9 ust. 2c p.w.u. o KRS, powoduje wygaśnięcie ich roszczeń, a więc także wynikających z wierzytelności zabezpieczonych hipotekami.