Główny Inspektorat
Sanitarny

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych zawiera ogólne wymagania higieniczne, które obowiązują w produkcji i obrocie żywnością.

Rozdział Va Redystrybucja żywności określa zasady i warunki na jakich podmioty działające na rynku spożywczym mogą redystrybuować żywność do celów darowizn żywności.

Redystrybucja żywności do celów darowizn żywności jest możliwa pod warunkiem regularnego sprawdzania, czy żywność nie jest szkodliwa dla zdrowia i czy jest zdatna do spożycia. Jeżeli przeprowadzona kontrola (przez przedsiębiorcę w ramach jego procedur wewnętrznych) będzie zadowalająca redystrybucja żywności, w odniesieniu do której stosuje się datę minimalnej trwałości jest możliwa przed upływem i po upływie tej daty, a w przypadku żywności, dla której data minimalnej trwałości nie jest wymagana – w dowolnym momencie. Przepis ten określa również kryteria, które należy wziąć pod uwagę do oceny, czy żywność nie jest szkodliwa dla zdrowia i jest zdatna do spożycia przez ludzi.

Natomiast w pozostałych przypadkach żywności znajdującej się w obrocie zastosowanie ma obowiązujący przepis art. 52 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, zgodnie z którym środki spożywcze oznakowane datą minimalnej trwałości lub terminem przydatności do spożycia mogą znajdować się w obrocie do tej daty lub terminu.

Ponadto w zakresie redystrybucji żywności do celów darowizn po upływie daty minimalnej trwałości obowiązuje również zawiadomienie Komisji 2020/C 199/01 zawierające wytyczne w sprawie systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności na potrzeby działalności detalicznej w sektorze spożywczym, w tym darowizn żywności.

Z pkt. 5.3. ww. zawiadomienia wynika, że żywność przeznaczona na darowiznę nie powinna być rozprowadzana ani spożywana po upływie wskazanego na etykiecie terminu przydatności do spożycia. Natomiast w przypadku żywności opatrzonej datą minimalnej trwałości, ponieważ bezpieczeństwo żywności nie jest bezpośrednio zagrożone, w razie jej przekroczenia produkty mogą być nadal dystrybuowane do celów darowizn żywności, jeżeli spełnione są wskazane warunki. W przypadkach, w których darowizna następuje po dacie minimalnej trwałości, zgodnie z przepisami UE, zezwala się na redystrybucję tych produktów, pod warunkiem że są one nadal bezpieczne, nie ma dwuznaczności w informacjach przekazywanych konsumentom i zastosowanie mają przepisy rozporządzenia nr 852/2004.

Natomiast w doniesieniu do mrożenia mięsa w celu jego redystrybucji do celów darowizn żywności obowiązują przepisy rozporządzenia (WE) nr 853/20041 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego – załącznik III sekcja I rozdział VII pkt 4 oraz sekcja II rozdział V pkt 5. Zgodnie z tymi przepisami co do zasady, mięso zwierząt gospodarskich kopytnych oraz drobiu i zajęczaków przeznaczone do zamrożenia musi być zamrożone bez zbędnej zwłoki po uboju lub rozbiorze z uwzględnieniem, w razie konieczności, czasu na stabilizację.

Rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2021/1374 z dnia 12 kwietnia 2021 r. zmieniającym załącznik III do rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego zostało wprowadzone odstępstwo od tej zasady dla przedsiębiorstw prowadzących działalność detaliczną, dające możliwość zamrażania mięsa na późniejszym etapie, wyłącznie w celu jego redystrybucji jako darowizny żywności, po spełnieniu określonych warunków. Takie odstępstwo ma umożliwić zapobieganie marnotrawieniu żywności i zapewnieniu bezpieczeństwa mięsa przed jego dostarczeniem do banków żywności lub innych organizacji charytatywnych.

W związku z powyższym obecnie jest możliwe zamrażanie mięsa do celów darowizn żywności w placówkach handlu detalicznego, które posiadają infrastrukturę i urządzenia umożliwiające mrożenie mięsa do temperatury -180C lub niższej oraz jej utrzymanie przez cały okres przechowywania chłodniczego. Przepisy rozporządzenia (WE) nr 853/2004 nie określają jaka technologia lub urządzenia chłodnicze mają być stosowane do mrożenia mięsa. Ponadto w wymogach nie określono szczegółowo, czy sprzedawca detaliczny sam dokonuje zamrożenia, czy też może korzystać z usług innych przedsiębiorstw.

Podmioty prowadzące działalność detaliczną przed rozpoczęciem mrożenia mięsa w celu jego redystrybucji jako darowizny żywności, powinny wprowadzić w programie warunków wstępnych procedury mające na celu:

• sprawdzenie, czy mięso przeznaczone do mrożenia było transportowane i przechowywane w higienicznych warunkach oraz zgodnie z zaleceniami producenta, w tym wymaganiami dotyczącymi temperatury,
• sprawdzenie czy mięso jest właściwie i czytelnie oznakowane,
• w stosownych przypadkach, sprawdzenie czy integralność opakowania nie została naruszona,
• sprawdzenie właściwości organoleptycznych mięsa (czy nie występują zmiany barwy, zapachu, konsystencji, itp.),
• wyłączenie z mrożenia mięsa, które wcześniej zostało rozmrożone,
• zapewnienie, że mięso jest zamrażane przed upływem jego terminu przydatności do spożycia,
• udokumentowanie daty zamrożenia i podanie jej na etykiecie lub w inny sposób,
• ustalanie nowego okresu, przed upływem którego mięso po zamrożeniu powinno zostać wykorzystane lub spożyte,
• monitorowanie temperatury przechowywania chłodniczego mięsa,
• zapewnienie identyfikowalności, zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 931/2011,
• zapewnienie zgodności z wszelkimi warunkami określonymi przez właściwe organy w odniesieniu do mrożenia i dalszego wykorzystania jako żywność (w chwili obecnej brak jest ustalonych na szczeblu krajowym przepisów lub wytycznych w tym zakresie).

Podmioty zamierzające wykorzystywać możliwość mrożenia mięsa w celu jego redystrybucji jako darowizny żywności, powinny przekazać informację o takim zamiarze do terenowo właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Podobnie też podmioty prowadzące działalność detaliczną np. marginalną, lokalną i ograniczoną, podlegające nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej, muszą uzyskać zgodę od właściwych organów na dokonywanie darowizn żywności, w tym redystrybucji mrożonego mięsa.