Od 2023 r w ramach Planu Strategicznego na lata 2023-2027 (PS 2023-2027) przyznawane jest wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych. Jest to nowy rodzaj wsparcia, niewdrażany wcześniej w Polsce, w ramach WPR. 

Systemy rolno-leśne to sposób użytkowania gruntu rolnego, na którym drzewa lub krzewy są zintegrowane z prowadzoną działalnością rolniczą na tym samym obszarze (gruncie ornym lub TUZ). Jest to wielofunkcyjne użytkowanie gruntu przynoszące korzyści środowiskowo-klimatyczne.

Cel wsparcia

Systemy rolno-leśne przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększania zawartości materii organicznej w glebie. Drzewa i krzewy tworzą barierę chroniącą rośliny uprawne przed wiatrem, wpływają na poprawę zasobów wodnych oraz ochronę wód powierzchniowych, zapobiegają erozji.

Mają pozytywny wpływ na różnorodność biologiczną, gdyż biocenotyczne i miododajne gatunki drzew lub krzewów są naturalnym środowiskiem występowania owadów zapylających, w szczególności pszczół.

Systemy rolno-leśne, w których drzewa i krzewy stanowią część pastwiska dają zwierzętom schronienie przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Dzięki temu podnoszą dobrostan zwierząt, co przekłada się na poprawę ich produktywności i stanu zdrowia.

Beneficjent wsparcia

Wsparcie skierowane jest do rolników, będących właścicielami gruntu z wyłączeniem jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej reprezentujących Skarb Państwa w zakresie zarządzania mieniem.

Warunki przyznania wsparcia

Do wsparcia kwalifikują się grunty orne i TUZ (z wyłączeniem TUZ na obszarach Natura 2000), na których:

• zostanie wykonany system rolno-leśny:
  - co najmniej 3 różnymi gatunkami lub rodzajami drzew lub krzewów, wśród których przeważają gatunki liściaste,
  - w formie rzędowej (na gruntach ornych) lub pastwiskowej (na TUZ),
  - poprzez posadzenie od 150 do 250 szt. drzew lub krzewów na 1 ha,
• drzewa lub krzewy w systemie rolno-leśnym zostaną zabezpieczone przed zniszczeniem osłonkami lub 3 palikami lub wełną owczą lub repelentami.

Wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych udzielane jest jednemu rolnikowi do powierzchni nie większej niż 40 ha na rok.

Stawki pomocy

Pomoc obejmie koszty założenia i ochrony systemów rolno-leśnych,  jak również ich pielęgnacji i utrzymania w kolejnych latach. W tym zakresie od 2024 będzie przysługiwała 5-letnia premia, o którą będzie można się ubiegać w terminie składnia wniosków przyznanie płatności bezpośrednich.

Dodatkowo do gruntów, na których został wykonany system rolno – leśny spełniający warunki określone w przepisach rozporządzenia, rolnikom przysługiwać będą płatności bezpośrednie, zarówno w roku ich założenia jak również w kolejnych latach.

Stawki na założenie systemów rolno-leśnych zróżnicowane są w zależności od ukształtowania terenu tj. powyżej 12 stopni i w warunkach korzystnych. Wsparcie obejmuje wykonanie systemu rolno-leśnego oraz zabezpieczenie drzew i krzewów przed zniszczeniem.

Tabela. Stawki na założenie, ochronę oraz utrzymanie i pielęgnację systemów rolno-leśnych

Lp.	Formy pomocy	Stawka
1.	Wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych
A	Zakładanie systemów rolno-leśnych w warunkach korzystnych	3 092 zł/ha
B	Zakładanie systemów rolno-leśnych na gruntach o nachyleniu terenu powyżej 12°	3 199 zł/ha
C	Zabezpieczenie przed zniszczeniem drzew lub krzewów repelentami	566 zł/ha
D	Zabezpieczenie przed zniszczeniem drzew lub krzewów 3 palikami	1 381 zł/ha
E	Zabezpieczenie przed zniszczeniem drzew lub krzewów wełną owczą	148 zł/ha
F	Zabezpieczenie przed zniszczeniem drzew lub krzewów osłonkami	2 362 zł/ha
2.	Premia z tytułu systemów rolno-leśnych
A	Premia z tytułu systemów rolno-leśnych (udzielana przez 5 lat od założenia)	300 zł/ha