W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Strona informacyjna - Pomoc dla powodzian
Przejdź do strony

Powrót

Norma GAEC 2

Ochrona torfowisk i obszarów podmokłych na gruntach użytkowanych rolniczo.

Ochrona torfowisk i obszarów podmokłych wynikająca z normy GAEC 2 obowiązuje w Polsce od 15 marca 2025 r.

Norma GAEC 2 ma na celu ochronę torfowisk i obszarów podmokłych użytkowanych rolniczo z jednoczesnym uwzględnieniem prowadzenia działalności rolniczej pozwalającej zakwalifikować te grunty jako użytki rolne.

Obszary użytkowane rolniczo do objęcia normą GAEC 2 spełniają kryteria zawartości materii organicznej na poziomie co najmniej 40% i miąższości na poziomie co najmniej 40 cm, co zostało określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2025 r. w sprawie torfowisk i obszarów podmokłych objętych normą GAEC 2 (Dz. U. poz. 307). Powierzchnia obszarów użytkowanych rolniczo objętych normą GAEC 2 w skali kraju wynosi ok. 399,9 tys. ha (więcej informacji w komunikacie z dnia 18 marca 2025 r.)

Rolnicy korzystający m.in. z płatności bezpośrednich (w tym ekoschematów) lub płatności obszarowych II filara WPR, na wyznaczonych torfowiskach i obszarach podmokłych objętych normą GAEC 2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 marca 2025 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania (Dz. U. poz. 293) zobowiązani są:

  1. na trwałych użytkach zielonych (TUZ) do:
    • nie przekształcania i nie zaorywania ich, z wyjątkiem możliwości wykonania zabiegu renowacji z zastosowaniem płytkiej uprawy gleby i podsiewu nie częściej niż raz na 4 lata,
    • przestrzegania zakazu wydobywania torfu,
    • przestrzegania zakazu budowy i odnawiania rowów i instalacji drenujących do odwadniania lub odprowadzania wody z terenu;
  2. na gruntach ornych (GO) do:
    • przestrzegania zakazu ich zaorywania, z wyłączeniem możliwości płytkiej uprawy gleby do głębokości 15 cm,
    • przestrzegania zakazu wydobywania torfu,
    • przestrzegania zakazu budowy i odnawiania rowów i instalacji drenujących do odwadniania lub odprowadzania wody z terenu.

Należy jednak pamiętać, że gospodarstwa do 10 ha UR (czyli 73 % gospodarstw w kraju) są zwolnione z kontroli i kar w zakresie warunkowości.

Na obszarach objętych normą GAEC 2 (GO i TUZ) możliwe są działania związane z konserwacją rowów i instalacji drenujących do odwadniania lub odprowadzania wody z terenu:

  • konserwacje bieżące, tj. koszenie skarp, dna rowów i usuwanie przetamowań oraz
  • konserwacje gruntowne (okresowe, np. nie częściej niż raz na trzy lata): odmulanie rowów, wylotów drenarskich, wycinanie zakrzaczenia z dna rowów, udrażnianie rurociągów drenarskich.

Norma GAEC 2 nie dotyczy rowów i instalacji do nawodnień (podsiąkowych czy zalewowych). W tym przypadku istniejące rowy i zbieracze drenarskie powinny być w pełni funkcjonalne.

Na GO możliwe jest stosowanie płytkiej uprawy gleby do głębokości 15 cm.

Zgodnie z opinią Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB), na gruntach ornych objętych normą GAEC 2, dla większości upraw, istnieje możliwość spłycenia uprawy roli do 15 cm bez zagrożenia istotnych spadków plonów. Mówiąc o spłyceniu uprawy należy mieć na uwadze możliwość zastosowania różnego rodzaju maszyn i metod uprawy bezpłużnej w powiązaniu
z realizacją metod konserwującej uprawy roli tj.: mniejszą intensywnością zabiegów uprawowych, mniejszą głębokością uprawy włączeniem uprawy międzyplonów, mulczowaniem powierzchni. Takie kompleksowe podejście zwiększa działanie ochronne gleb narażonych na proces degradacji związany z nadmierną mineralizacją materii organicznej. Należy jednocześnie zaznaczyć, że dobór metody uprawy roli (w tym jej głębokości) zależy w dużej mierze od uwarunkowań siedliskowych oraz stanu pola po zbiorze przedplonu.

Zgodnie z opinią IUNG-PIB, możliwość spłycenia uprawy do 15 cm można stosować w przypadku upraw polowych o mniejszej wrażliwość na spłycenie uprawy takich, jak:

  • żyto;
  • pszenica ozima, jara;
  • pszenżyto ozime / jare;
  • jęczmień ozimy / jary;
  • owies;
  • kukurydza na kiszonkę / na ziarno i CCM (ang. Corn-Cob-Mix, czyli mix ziaren i osadek);
  • łubin żółty / wąskolistny / biały;
  • groch;
  • peluszka;
  • bobik;
  • wyka siewna;
  • soja;
  • koniczyny i lucerny;
  • len włóknisty / oleisty;
  • rzepak ozimy;
  • słonecznik pastewny / oleisty;
  • mak.

Zgodnie z opinią Instytutu Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy, do warzyw, które nie wymagają głębokiej orki należą warzywa charakteryzujące się płytkim systemem korzeniowym:

  • z rodziny kapustowatych: kalarepa, kapusta pekińska, kapusta chińska, rokietta siewna, rzepa, rzodkiewka;
  • z rodziny amarylkowatych : cebula, szalotka, szczypiorek;
  • z dyniowatych : ogórek;
  • z selerowatych : koper ogrodowy, pietruszka naciowa;
  • z astrowatych: sałaty (głowiasta, sałata krucha, dębolistna, rzymska), endywia;
  • z komosowatych: szpinak zwyczajny, burak liściowy;
  • z rdestowatych: szczaw zwyczajny, kędzierzawy i żółty;
  • z kozłkowatych: roszponka warzywna;
  • pryszczyrnicowate: szpinak nowozelandzki.

Z kolei u większości gatunków roślin jagodowych (truskawek, malin, porzeczek, agrestu, borówki, żurawiny) system korzeniowy rośnie płytko pod powierzchnią gleby, dlatego wykonywanie płytkiej orki przed sadzeniem roślin, nie powinno być przeszkodą dla prawidłowego wzrostu roślin pod warunkiem prawidłowego przygotowania gleby pod względem właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych.

Płytka orka przed posadzeniem sadzonek winorośli może być także praktykowana ze względu na fakt, że system korzeniowy tego gatunku ma zdolność do penetrowania głębszych warstw profilu gleby.

Rolnicy posiadający w swoich gospodarstwach obszary podlegające ochronie w ramach normy GAEC 2, o ile spełniają warunki i kryteria dostępu, mogą ubiegać się o płatności w ramach ekoschematu: Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych.
Na zasadach ogólnych, mogą ubiegać się również o wsparcie w ramach płatności bezpośrednich, w tym m.in. o praktykę Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt w ramach ekoschematu: Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi lub o płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, czy płatności ONW.

Jeżeli rolnik nie zgadza się z wyznaczonymi obszarami objętymi normą GAEC 2, może zgłosić rozbieżności do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) lub do IUNG-PIB. Opis procedury zgłaszania rozbieżności do ARiMR / IUNG-PIB.