Wszyscy rolnicy uprawnieni do jednolitej płatności obszarowej są zobowiązani do realizacji zazielenienia. W zależności od powierzchni posiadanych w gospodarstwie gruntów ornych, udziału trwałych użytków zielonych oraz występowania trwałych użytków zielonych cennych przyrodniczo, rolnicy są zobowiązani do przestrzegania jednej, dwóch lub trzech praktyk zazielenienia.

Zazielenienie jest realizowane przez:

• dywersyfikację upraw,
• utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ),
• utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA - ang. ecological focus area).

Ponadto możliwa jest realizacja dywersyfikacji upraw poprzez praktykę równoważną w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Przepisy unijne przewidują szereg wykluczeń z obowiązku stosowania praktyk zazielenienia, m.in. gospodarstwa, w których ponad 75% użytków rolnych to trwałe użytki zielone lub gospodarstwa o wysokim (ponad 75%) udziale gruntów ornych wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych lub do uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych, z uwagi na korzystne oddziaływanie na środowisko, są zwolnione z obowiązku realizacji dywersyfikacji upraw i utrzymywania obszarów proekologicznych.

Zmiany w zazielenieniu od 2019 r.

Nowelizacja przepisów w zakresie zazielenienia dotyczy listy obszarów proekologicznych (EFA). Przepisy UE dopuściły możliwość rozszerzenia od 2019 r. krajowego katalogu obszarów proekologicznych EFA o nowy element – grunty ugorowane z roślinami miododajnymi, bogatymi w pyłek i nektar. Ugorom tym został przypisany wyższy współczynnik ważenia (1,5), odzwierciedlający znaczenie poszczególnych obszarów EFA dla różnorodności biologicznej, niż współczynnik dla pozostałych ugorów w ramach EFA (1,0).

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami na ugorach w ramach EFA obowiązuje zakaz prowadzenia produkcji, w tym zakaz wypasu i koszenia, w terminie od dnia 1 stycznia do 31 lipca (po upływie tego okresu rolnik może przywrócić grunty do produkcji). Jednakże, na ugorach z roślinami miododajnymi termin ten został wydłużony do 30 września, w celu umożliwienia pełnego rozwoju gatunków roślin miododajnych oraz zapewnienia bazy pokarmowej owadom zapylającym przez cały sezon.

Rolnicy, którzy zdecydują się na ten element, będą zobowiązani do utworzenia go za pomocą mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin z określonej listy, na której zaproponowano gatunki najbardziej miododajne i masowo oblatywane przez pszczoły. Dopuszczenie wyłącznie mieszanek na tych obszarach wynika z faktu, że zdecydowanie lepiej niż uprawy czyste, zapewniają one obecność i dostępność kwiatów większej liczbie gatunków owadów, o różnych przystosowaniach do pobierania nektaru i w różnym czasie.

Wspomniana lista gatunków roślin miododajnych została podzielona na dwa wykazy. Jeden
z nich obejmuje rośliny miododajne typowo uprawne (np. facelia błękitna, gorczyca jasna, gryka zwyczajna i in.), natomiast drugi pozostałe gatunki roślin miododajnych (np. mięty). Gatunki typowo uprawne będą mogły być wysiewane wyłącznie w mieszance z innymi (nieuprawnymi) gatunkami roślin, i nie będą mogły dominować w mieszance.

Ponadto od 2019 r. za obszary EFA przestaną być uznawane obszary zalesione po 2008 r. w ramach PROW.