Ekoprojektowanie
Uwagi Parlamentu Europejskiego
12 lipca 2023 r. Parlament Europejski uchwalił uwagi do projektu rozporządzenia dot. ekoprojektowania produktów (tzw. „ESPR”) w wersji opublikowanej przez Komisję Europejską 30 marca 2022 r. Z dokumentem można się zapoznać na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego pod linkiem: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2023-0272_EN.html (dokument dostępny tylko w języku angielskim).
Uwagi Parlamentu Europejskiego są obecnie przedmiotem dyskusji na spotkaniach w gronie przedstawicieli państw członkowskich pod przewodnictwem Prezydencji hiszpańskiej (prezydencja Hiszpanii w Radzie UE trwa od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r.), z udziałem także przedstawicieli Komisji Europejskiej.
Przyjęto podejście ogólne
22 maja 2023 r. odbyło się posiedzenie Rady Compet, na którym przyjęto podejście ogólne projektu rozporządzenia dot. ekoprojektowania produktów (tzw. „ESPR”) w ostatnio wynegocjowanym kształcie. Co ważne, projekt zawiera postulaty Polski w zakresie okresów przejściowych i liczenia śladu węglowego. Z dokumentem można się zapoznać na stronie internetowej Komisji Europejskiej pod linkiem: https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2023/05/22/ecodesign-regulation-council-adopts-position/ (dokument na dole strony, dostępny tylko w języku angielskim).
Konsultacje publiczne KE dot. priorytetów w zakresie produktów w ramach ESPR
31 stycznia 2023 r. Komisja Europejska (KE) opublikowała konsultacje publiczne na temat tego, jakie powinny być nowe priorytety w zakresie produktów. Są to wytyczne w ramach proponowanego rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów (ESPR). Konsultacje te wynikają ze zobowiązania podjętego w komunikacie "Uczynienie zrównoważonych produktów normą" (COM/2022/140).
Przepisy w ramach ESPR będą ustanawiane w odniesieniu do poszczególnych produktów lub na podstawie grup produktów o wystarczająco podobnych cech. Komisja chce poznać opinie na temat kategorii nowych produktów i środków, którymi ESPR powinien zająć się w pierwszej kolejności. Pozwoli to na ustalenie priorytetów w sposób przejrzysty i uwzględniający wszystkie zainteresowane strony.
Konsultacje zostały opublikowane w języku angielskim, ale wkrótce pojawią się tłumaczenia na wszystkie języki na stronie internetowej poświęconej konsultacjom. Opinie będzie można przekazywać przez okres 12 tygodni od daty publikacji wszystkich tłumaczeń.
Więcej informacji: Contribute to the public consultation.
Inicjatywa na rzecz zrównoważonych produktów
30 marca 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet wniosków, tj. powiązanych ze sobą inicjatyw dotyczących zrównoważonych produktów – COM(2022) 140. Jego głównym elementem jest wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów – COM(2022) 142. Wnioski przedstawiają także:
- ukierunkowane inicjatywy sektorowe – strategię UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym COM(2022) 141 oraz
- zmianę rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych COM(2022) 144 – dotyczące dwóch priorytetowych grup produktów, które mają znaczący wpływ na środowisko i klimat.
Komisji zależy, aby konsumenci pozostali aktywnymi zwolennikami transformacji. W związku z tym, KE przedłożyła wniosek ustawodawczy mający na celu wzmocnienie pozycji konsumentów w procesie zielonej transformacji. Wprowadza on ukierunkowane zmiany w celu zapewnienia niezbędnej „ekologizacji” horyzontalnego unijnego prawa ochrony konsumentów COM(2022) 143.
Podstawą inicjatywy jest Europejski Zielony Ład, który zapowiedział nowy plan działania. Dotyczy on gospodarki o obiegu zamkniętym obejmujący politykę „zrównoważonych produktów”. Plan ma na celu wspieranie projektowania pod kątem obiegu zamkniętego wszystkich produktów w oparciu o wspólną metodologię i zasady. Priorytetem ma być ograniczanie zużycia materiałów i ich ponowne wykorzystywanie przed recyklingiem. 11 marca 2020 r. Komisja Europejska przyjęła Nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym (tzw. „CEAP 2”, z ang. Circular Economy Action Plan). W dokumencie tym KE zauważa, że prawo unijne już odnosi się w pewnym stopniu do aspektów dotyczących zrównoważonego charakteru produktów. W plan ten wpisuje się w szczególności dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. Ustanawia ona ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektowania produktów związanych z energią. Zgodnie z tą dyrektywą „ekoprojektowanie” oznacza uwzględnienie aspektów środowiskowych przy projektowaniu produktu. w celu poprawy ekologiczności produktu podczas całego cyklu życia. Reguluje ona kwestie efektywności energetycznej i ustanawia ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektowania produktów wykorzystujących energię.
Projekt rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów
Głównym celem tej inicjatywy jest ograniczenie negatywnego oddziaływania produktów na środowisko oraz poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy jednoczesnym korzystaniu z wydajnych rozwiązań cyfrowych. Dodatkowo, realizacja celów polityki przemysłowej UE, polega na:
- zwiększeniu popytu na towary wytwarzane z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju,
- zapewnieniu zrównoważonej produkcji oraz
- równych warunków konkurencji.
Rozporządzenie tworzy ramy dla ustanawiania wymogów dot. ekoprojektu w oparciu o aspekty zrównoważonego rozwoju i cyrkulacyjności. Zostały one wymienione w Nowym planie działania UE dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy (CEAP 2), takie jak:
- trwałość produktów,
- możliwość ponownego użycia,
- możliwość modernizacji i naprawy,
- obecność substancji potencjalnie niebezpiecznych w produktach,
- efektywność energetyczna i efektywne gospodarowanie zasobami,
- zawartość produktów poddanych recyklingowi,
- regeneracja produktów i recykling wysokiej jakości oraz
- zmniejszenie śladu węglowego i środowiskowego produktów.
Rozporządzenie rozszerza zakres obowiązującej dyrektywy w sprawie ekoprojektu poza produkty związane z energią. Ważne aby obejmowała ona jak najszerszą gamę produktów i przyczyniała się do rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej. Ponadto, ustanowi nowe wymagania w zakresie ekoprojektowania w przypadkach, gdy:
- istniejące przepisy nie zawierają takich wymagań lub
- gdy w niewystarczającym stopniu uwzględniają aspekty zrównoważonego rozwoju.
Z Rozporządzenia wyłączono jedynie kilka sektorów, takich jak żywność, pasza i produkty lecznicze.
Do czasu wejścia w życie nowych ram prawnych obowiązująca dyrektywa będzie w dalszym ciągu przyczyniać się do poprawy sytuacji w zakresie efektywności energetycznej i obiegu zamkniętego produktów. KE przyjęła wraz z nowym wnioskiem plan prac dotyczący ekoprojektu i etykietowania energetycznego na lata 2022–2024. Ma to na celu uwzględnienie nowych produktów związanych z energią oraz zaktualizowanie i poszerzenie celów dotyczących produktów, które podlegają już regulacji.
30 maja 2022 r. KE zakończyła konsultacje publiczne dotyczące opublikowanego projektu rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów. Komisja rozpoczęła spotkania w gronie państw członkowskich w Radzie ds. Konkurencyjności (COMPET). Ministerstwo Rozwoju i Technologii pełni rolę koordynującą prace nad wypracowaniem stanowiska Polski w tych dyskusjach.