Skorzystać z tej opcji mogą najemcy będący stroną umowy w sprawie partycypacji przez 5 lat, którzy nie zalegają z opłatami. Z wnioskiem o takie rozliczenie można wystąpić po spłaceniu kredytu przez SIM.

Rozliczenie partycypacji w ramach umowy najmu uwzględniającej okresowe rozliczenie partycypacji następuje w częściach zaliczanych na poczet czynszu miesięcznego najemcy przez okres określony w umowie najmu uwzględniającej to rozliczenie (nie dłuższy niż 180 miesięcy). Po ustalonym w umowie okresie rozliczania partycypacji w czynszu najem będzie kontynuowany z czynszem już nieuwzględniającym bonifikaty, a pozostała część partycypacji podlegać będzie standardowym regulacjom w tym zakresie, w tym podlegać zwrotowi w przypadku rezygnacji z najmu, jak również dziedziczeniu w przypadku śmierci najemcy.

To rozwiązanie skierowane jest wyłącznie do najemców, którzy osiągnęli wiek emerytalny. Mogą oni skorzystać z możliwości zawarcia z SIM umowy najmu uwzględniającej całkowite rozliczenie partycypacji i bezterminowo, do czasu zakończenia umowy najmu korzystać z „bonifikaty” w postaci obniżki czynszu. W przypadku rozwiązania przez najemcę umowy najmu uwzględniającej całkowite rozliczenie partycypacji, bądź w przypadku jego śmierci partycypację uznawać się będzie za rozliczoną w całości. Taki rodzaj rozliczenia partycypacji zabezpiecza najemców przed ponownym wzrostem stawki czynszu, jaki ma miejsce przy rozliczeniu okresowym.  SIM-y biorą na siebie ryzyko polegające na tym, że najemca będzie korzystał z niższych stawek czynszu nawet, gdy suma „bonifikat” czynszu przekroczy wpłaconą przez najemcę partycypację. Rozwiązanie to można porównać np. do umowy dożywocia.

Skorzystanie z powyższego rozwiązania jest całkowicie dobrowolne.

Klarowność powyższego rozwiązania gwarantować będzie umieszczenie przez SIM w warunkach umowy najmu, uwzględniającej całkowite rozliczenie partycypacji, odpowiedniego pouczenia dotyczącego konsekwencji wynikających z tego rozwiązania. Nałożenie obowiązku zamieszczenia takiego  postanowienia w umowie najmu SIM przewiduje obecnie procedowany w Sejmie projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych (druk sejmowy nr 2133).

Tym samym pojawiające się informacje o „wprowadzeniu do ustawy przepisów pozbawiających partycypantów wpłaconych przez nich pieniędzy” i „wywłaszczeniu" są nieprawdziwe. Najemca ma wybór i to on decyduje, czy chce zamienić umowę najmu na umowę najmu z rozliczeniem partycypacji, a jeżeli tak to czy będzie to rozliczenie okresowe czy całkowite. Każde z tych rozwiązań jest dobrowolne, wprowadzane tylko z inicjatywy najemcy i zależne wyłącznie od indywidualnych preferencji najemcy. Najemca  może wybrać rozwiązanie według swoich potrzeb i oszacować co dla niego będzie najkorzystniejsze. Opcja z całkowitym rozliczeniem partycypacji w czynszu gwarantuje mu dożywotnio niższy czynsz.

W przypadku opcji z okresowym rozliczeniem partycypacji w czynszu najemca może mieć czynsz obniżony przynajmniej o 30% przez maksymalnie 15 lat. Jeżeli przed upływem tego okresu postanowi rozwiązać umowę najmu – odpowiednia pozostała część do rozliczenia zostanie mu jednorazowo wypłacona, lub, w przypadku jego śmierci – podlega dziedziczeniu.

Przykład: czynsz za najem mieszkania wynosi 1000 zł, a kwota partycypacji po zwaloryzowaniu wyniosła 36000 zł. Najemca zdecydował się na okresowe rozliczenie partycypacji. Jego czynsz zostanie obniżony o 300 zł na okres 10 lat, po którego upływie powróci do dawnej wysokości.

Najemca może też, jeśli taką opcję uzna za korzystniejszą dla siebie, a osiągnął już wiek emerytalny, mieć dożywotnio obniżony czynsz. Decydując się na tę opcję akceptuje jednak ryzyko, że w przypadku rozwiązania umowy najmu lub śmierci pozostałą część partycypacji uznaje się za rozliczoną. W tym przypadku może jednak liczyć na czynsz bezterminowo obniżony o przynajmniej ok. 25%, aż do wygaśnięcia umowy najmu. Co ważne, przepisów o rozliczeniu partycypacji nie należy łączyć z prawem do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy. Nawet w przypadku całkowitego rozliczenia partycypacji, będzie ono przysługiwać na zasadach ogólnych. Nowy najemca nie będzie w takim przypadku partycypantem, ale będzie w pełni korzystał z preferencyjnych warunków najmu mieszkania z ograniczonym czynszem.

W analogicznej do powyższego przykładu sytuacji - gdy najemca zdecyduje się na całkowite rozliczenie partycypacji, jego czynsz zostanie obniżony o co najmniej 240 zł i obniżka taka zostanie utrzymana aż do zakończenia okresu obowiązywania umowy. W takim przypadku kwoty obniżek przewyższą kwotę partycypacji po 12 latach i 6 miesiącach. Obniżka zostanie jednak utrzymana bez względu na to, jak długo obowiązywać będzie jeszcze umowa najmu. Będzie ona stosowana także do małżonka najemcy, który stanie się stroną umowy najmu po śmierci najemcy.

W obliczu pojawiających się pytań w sprawie działalności, jaką mogą prowadzić społeczne inicjatywy mieszkaniowe SIM, poza budową i wynajmem lokali mieszkalnych dla osób, MRiT wyjaśnia że przedmiot działalności SIM został wyraźnie określony w art. 27 ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. W ocenie resortu działalność polegająca na sponsorowaniu klubów sportowych (przypadek taki opisywany był w ostanim czasie w prasie w odniesieniu do TBS Wrocław)  wykracza poza ramy tej działalności statutowej SIM. Ponadto w opinii MRiT jest to również działanie niezgodne z art. 24 ust. 1 ustawy o niektórych formach (…), gdyż SIM-y mogą przeznaczać uzyskane dochody wyłącznie na działalność statutową, a w tej mieszczą się jedynie zadania związane z mieszkalnictwem.

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa nie jest organem uprawnionym do nadzoru czy kontroli działalności SIM. SIM są spółkami prawa handlowego, a uzyskane dochody mogą przeznaczać wyłącznie na działalność statutową. W działalności tej mieszczą się jedynie zadania związane z mieszkalnictwem. 

To sądy powszechne jako organy upoważnione do dokonywania wykładni i stosowania przepisów prawa w sprawach konkretnych i indywidualnych, rozstrzygają ostatecznie, jak powinny być rozumiane dane przepisy.