Chcemy, by nowe przepisy, będące jednym z 3 elementów strategii rozwoju budownictwa i mieszkalnictwa w Polsce, weszły w życie jeszcze w drugiej połowie 2024 r. Kredyt mieszkaniowy #naStart, czyli z dopłatami do rat, będzie można zaciągnąć do końca 2027 r. w przypadku kupna pierwszej nieruchomości. Taką szansę uzyskają rodziny z co najmniej trójką dzieci również w przypadku, gdy kupowane mieszkanie lub dom jednorodzinny budowany w celu poprawy warunków mieszkaniowych, nie jest ich pierwszą nieruchomością. Zachowujemy jednocześnie możliwość udzielenia przez BGK gwarancji spłaty części kredytu, czyli tak zwaną gwarancję wkładu własnego

– poinformował minister rozwoju i technologii Krzysztof Hetman. 

Nowy instrument zostanie poszerzony również o kredyt będący kredytem konsumenckim, zaciągniętym na sfinansowanie partycypacji w ramach SIM (TBS) albo na wkład mieszkaniowy w spółdzielni mieszkaniowej. Osoby decydujące się na korzystanie z tych form zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, nie mają dziś możliwości skorzystania z żadnej preferencyjnej formy finansowania tych wydatków. Muszą korzystać z własnych oszczędności albo wysoko oprocentowanych kredytów konsumenckich. To tylko jeden z przykładów, że nasz plan na walką z kryzysem mieszkaniowym ma charakter komplementarny

– zaznaczył wiceminister rozwoju i technologii Krzysztof Kukucki.

Objęcie takich kredytów gwarancjami BGK uczyni je mniej ryzykownymi dla banków i pozwoli obniżyć ich oprocentowanie co najmniej do poziomu oprocentowania kredytów hipotecznych. Objęcie ich dodatkowo dopłatami sprawi, że osoby korzystające z zasobów społecznego budownictwa czynszowego i spółdzielczego uzyskają preferencyjny instrument wsparcia dla pokrycia wymaganych wydatków.

Zasady kredytu mieszkaniowego #naStart

Gwarancja wkładu własnego udzielana będzie przez Bank Gospodarstwa Krajowego i obejmować będzie (tzn. zabezpieczać spłatę na rzecz banku) kwotę brakującą kredytobiorcy na poziomie 20% wartości nabywanej nieruchomości, jednak nie wyższą niż 100 tys. zł.

Natomiast uprawnionymi do uzyskania kredytu mieszkaniowego #naStart będą osoby, które:

• Nie ukończyły 35 lat, jeżeli przystępują do kredytu jako single. Nie będzie obowiązywał limitu wieku, jeżeli w skład gospodarstwa domowego wchodzą co najmniej dwie osoby (dwóch kredytobiorców lub kredytobiorca + dziecko). 
• Nie posiadają i nie posiadały mieszkania (domu jednorodzinnego) chyba, że posiadanym mieszkaniem jest udział (nie wyższy niż 50%) w prawie własności mieszkania albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, uzyskanym w drodze dziedziczenia lub darowizny. Do powyższego limitu nie będzie się wliczać także nieruchomości uzyskanych w drodze dziedziczenia albo darowizny, które osoba ubiegająca się o kredyt zbyła wcześniej w drodze darowizny na rzecz osoby spoza jej gospodarstwa domowego. 
• Posiadają nie więcej niż jedno mieszkanie, a w skład gospodarstwa domowego wchodzi co najmniej troje dzieci. 

Kredyt mieszkaniowy #naStart udzielony będzie mógł być wspólnie maksymalnie dwóm osobom bez względu na łączący je stosunek prawny. W takim przypadku warunki dotyczące posiadanego mieszkania weryfikowane będą dla nich łącznie (tzn. razem będą mogli posiadać udział nie wyższy niż 50% w prawie własności mieszkania albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, uzyskany w drodze dziedziczenia lub darowizny, np. oboje po 25%).

Warunkiem wspólnego uzyskania kredytu będzie wymóg nabycia nieruchomości przez oboje kredytobiorców na zasadach współwłasności łącznej albo ułamkowej, po 50%. Warunek taki wyeliminować powinien sztuczne dołączanie kolejnej osoby do umowy kredytu (im więcej osób z dochodem jest stroną kredytu, tym wyższa zdolność kredytowa i lepsze warunki uzyskiwania dopłat).

Oprocentowanie kredytu mieszkaniowego #naStart

Dopłaty do rat kredytu mieszkaniowego #naStart udzielanego jako kredyt hipoteczny będzie można uzyskać tylko do kredytów udzielonych przed końcem 2027 r. Utrzymane bezterminowo zostaną natomiast dopłaty do rat kredytów mieszkaniowych #naStart udzielanych jako kredyt konsumencki na pokrycie kosztów partycypacji w SIM/TBS albo wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej. 

Dopłaty do kredytu będą zróżnicowane w zależności od wielkości gospodarstwa domowego. Dopłata będzie obniżała oprocentowanie kredytu do:

• 1,5% w przypadku, gdy w skład gospodarstwa domowego nie wchodzi żadne dziecko.
• 1% w przypadku gospodarstwa domowego, w którego skład wchodzi jedno dziecko.
• 0,5% w przypadku gospodarstwa domowego, w którego skład wchodzi dwoje dzieci.
• 0% w przypadku gospodarstwa domowego, w którego skład wchodzi troje albo więcej dzieci i większego gospodarstwa domowego oraz w przypadku kredytów udzielanych jako kredyt konsumencki na pokrycie kosztów partycypacji w SIM/TBS albo wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej.

Kryterium dochodowe w kredycie mieszkaniowym #na Start

Warunkiem uzyskania dopłat będzie spełnienie kryterium dochodowego. Oparto go o pierwszy próg podatkowy, czyli roczny dochód na poziomie 120 000 zł brutto. W programie kryterium będzie modyfikowane wraz ze wzrostem liczby członków gospodarstwa domowego. Wyniesie ono:

• 7 tys. zł netto miesięcznie dla jednoosobowego gospodarstwa domowego,
• 13 tys. zł netto miesięcznie dla  dwuosobowego gospodarstwa domowego,
• 16 tys. zł netto miesięcznie dla trzyosobowego  gospodarstwa domowego,
• 19,5 tys. zł netto miesięcznie dla czteroosobowego albo większego gospodarstwa domowego ,
• 23 tys. zł netto miesięcznie dla pięcioosobowego albo większego gospodarstwa domowego.

Przekroczenie limitów nie będzie jednak oznaczać wykluczenia z programu. Kredytobiorcy, których gospodarstwa domowe przekroczą limit, będą mogły również otrzymać nowy kredyt, jednak w ich przypadku dopłata będzie pomniejszana. W przypadku przekroczenia limitu przez gospodarstwo jednoosobowe, za każdą złotówkę przekroczenia limitu dopłata będzie pomniejszana o 50 groszy, a w przypadku gospodarstwa dwuosobowego albo większego, o 25 groszy. 

Kryterium powierzchniowe w kredycie mieszkaniowym #naStart

Kryterium powierzchniowe dotyczyć będzie wyłącznie kredytów mieszkaniowych udzielnych jako kredyty hipoteczne dotyczących zakupu mieszania albo domu jednorodzinnego albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Nie będzie dotyczyć budowy domu ani kredytów mieszkaniowych udzielanych jako kredyty konsumenckie.

W przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego, limit ten określono na poziomie 50 m2 i zaproponowano jego podwyższenie o 25 m2 za każdego kolejnego członka gospodarstwa domowego.

Zakup mieszkania o większej niż określona w limicie powierzchni w dalszym ciągu będzie możliwy z wykorzystaniem kredytu mieszkaniowego, Jednak w takim przypadku, wysokości dopłaty będzie pomniejszana o 50 zł za każdy metr przekroczenia. Celem przepisu jest, aby nowy program pomagał w zakupie mieszkania jedynie w zakresie niezbędnym z punktu widzenia potrzeb mieszkaniowych gospodarstwa domowego o określonej wielkości.

Wysokość kredytu mieszkaniowego #naStart

Wysokość kredytu mieszkaniowego #naStart nie będzie limitowana, ale dopłata naliczana będzie tylko od określonej wysokości kapitału. Będzie ona tym wyższa im większe będzie gospodarstwo domowe, tj.:

• 200 tys. zł przy jednej osobie w gospodarstwie domowym,
• 400 tys. zł przy dwóch osobach,
• 450 tys. zł przy trzech osobach,
• 500 tys. zł przy czterech osobach,
• 600 tys. zł przy pięciu osobach.

Takie zasady oznaczać będą, że kredytobiorca w dwuosobowym gospodarstwie, który zaciągnie kredyt na kwotę np. 450 tys. zł (tj. wyższą niż przewidziany dla takiego gospodarstwa próg 400 tys. zł) uzyska dopłatę obliczaną tak, jakby kredyt ten wynosił 400 tys. zł. Kredytobiorca prowadzący gospodarstwo trzyosobowe, który zaciągnie kredyt na kwotę np. 600 tys. (tj. wyższą niż 450 tys. zł), uzyska dopłatę taką, jakby kredyt ten wynosił 450 tys. zł. 

W przypadku, gdy kredyt udzielony zostanie wspólnie dwóm osobom i w trakcie jego spłaty jedna z tych osób odstąpi od umowy kredytu (zgodę wyraża bank kredytujący badając wcześniej zdolność kredytową pozostałego kredytobiorcy), kwota dopłaty zostanie ponownie przeliczona i zmniejszona stosowanie do nowej wielkości gospodarstwa domowego. To drugi mechanizm ograniczający sztuczne dokooptowywanie osób do umowy kredytu. Rozwiązanie takie nie będzie jednak stosowane w przypadku śmierci jednego z kredytobiorców.

Jednocześnie w przypadku zakupu mieszkania w mieście na prawach powiatu będącego stolicą województwa, dla którego ogłoszona przez wojewodę wartość odtworzeniowa 1m2 lokalu mieszkalnego jest o co najmniej 25% wyższa (obecnie Gdańsk, Poznań, Kraków, Wrocław) niż wartość ogłoszona dla całego kraju, podane wyżej kwoty będą zwiększane o co najmniej 10% (czyli np. dla 2-osobowego gospodarstwa domowego 440 tys. zł).

Natomiast miastem, w którym wartość odtworzeniowa 1m2 lokalu mieszkalnego jest wyższa o co najmniej 50%  (obecnie Warszawa), stosowane kwoty bazowe dopłat będą wyższe o 20% (czyli np. dla 2-osobowego gospodarstwa domowego 480 tys. zł). Wprowadzenie korekty dla tych rynków, pozwoli mieszkańcom tych miast kupić mieszkanie z nowym kredytem, przy podobnej atrakcyjności względem oferty rynkowej.

Inne zmiany względem bezpiecznego kredytu 2%

• Wprowadzenie przepisu o utracie prawa do dopłat do rat kredytu w przypadku wynajęcia mieszkania nabytego przy udziale środków kredytu mieszkaniowego #naStart po przeprowadzeniu się do małżonka. 
• Dopuszczenie do ubiegania się kredyt osób, które posiadały udział większy niż 50% w nieruchomości mieszkalnej, odziedziczony lub nabyty w drodze darowizny i zbyły go nieodpłatnie. 
• Umożliwienie ubiegania się o kredyt przez osoby, posiadające nieruchomość mieszkalną w odniesieniu do której organ wydał decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę tego obiektu i uporządkowanie terenu oraz określającą terminy przystąpienia do tych robót i ich zakończenia (art. 67 ustawy Prawo budowlane). 
• Umożliwienie ubiegania się o kredyt przez osoby, które przeniosły umowę kredytową na byłego partnera (dotyczy wyłącznie umowy kredytowej, nie własności mieszkania).
• Umożliwienie ubiegania się o kredyt w przypadku rozwiązania umowy kredytowej przed uruchomieniem środków – doprecyzowanie obecnie obowiązujących przepisów.

Portal Danych o Obrocie Mieszkań

Projekt ustawy daje też podstawy prawne do działania portalu do prezentacji cen transakcyjnych na rynku mieszkaniowym. Funkcjonowanie portalu ma przyczynić się do zwiększenia przejrzystości rynku nieruchomości poprzez udostępnianie obywatelom statystyk cen transakcyjnych na rynku pierwotnym i wtórnym.

Dostęp do wiarygodnej i aktualnej informacji z rynku ma stanowić jeden z instrumentów ochrony nabywców mieszkań, w szczególności na rynku pierwotnym. Pozwoli na racjonalną ocenę warunków cenowych ofert kupna mieszkania. Ponadto aktualne informacje o sytuacji na rynku mieszkaniowym, w tym o liczbie i strukturze transakcji oraz cenach transakcyjnych, umożliwią monitorowanie wpływu instrumentów wsparcia kredytobiorców w nabywaniu własnego mieszkania na lokalne rynki mieszkaniowe

– wyjaśnia minister Krzysztof Hetman.

Prowadzeniem portalu zajmie się Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjnemu, który prowadzi już Ewidencję Deweloperskiego Funduszu Gwarancyjnego (EDFG). W Ewidencji tej są gromadzone dane, które częściowo będą mogły zasilić również portal upubliczniający ceny transakcyjne lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych. W celu pokrycia danymi całego rynku pierwotnego, dane pozyskiwane z EDFG będą uzupełniane o dane dostarczane przez deweloperów (i inne podmioty profesjonalne), którzy dotychczas nie rejestrowali transakcji. Dodatkowe dane z rynku pierwotnego oraz dane z rynku wtórnego będą dostarczane przez Krajową Administrację Skarbową, która gromadzi dane o transakcjach dotyczących nabywania nieruchomości dla celów podatkowych oraz w celu zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Wykorzystanie istniejących struktur i baz danych ograniczy obowiązki sprawozdawcze podmiotów dysponujących wiedzą źródłową o transakcjach na rynku mieszkaniowym, a więc przede wszystkim deweloperów (dla rynku pierwotnego) i notariuszy (dla rynku pierwotnego i wtórnego). Uruchomienie portalu planowane jest w ciągu 20 miesięcy od ogłoszenia ustawy.

Konsultacje publiczne oraz Q&A

Konsultacje publiczne i uzgodnienie międzyresortowe potrwają 14 dni, a opiniowanie 21 dni. Opinie i uwagi można zgłaszać na adres e-mail: nastart@mrit.gov.pl.

Z projektem ustawy o „kredycie mieszkaniowym #naStart” można się zapoznać pod linkiem legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12383851

Wszystkich zainteresowanych projektem nowych przepisów zachęcamy do zapoznania się z listą szczegółowych pytań i odpowiedzi. Plik jest dostępny jako załącznik do tej informacji.