Ustawa pozwoli uruchomić pilotażowy program termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła. Jego budżet w latach 2019-24 wyniesie ok. 1,2 mld złotych.

"Dzięki rozwiązaniom, które przewiduje ustawa, możliwe będzie sfinansowanie nawet 100% kosztów wymiany pieców i ocieplenia domów należących do najbardziej potrzebujących osób " - powiedziała minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz."Pilotaż programu pozwoli nam opracować kompleksowy, ogólnopolski program termomodernizacji budynków mieszkalnych. Jest to jeden z filarów walki o czyste powietrze, dzięki któremu jakość powietrza w Polsce radykalnie się poprawi, a wydatki na ogrzewanie ponoszone przez Polaków będą mniejsze " - podkreślił Piotr Woźny, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu Czyste Powietrze.

Kto zostanie objęty programem?

W pierwszej kolejności wsparcie zostanie skierowane do miejscowości poniżej 100 tys. mieszkańców, wśród których są między innymi te umieszczone przez Światową Organizację Zdrowia w 2016 i w 2018 roku na liście europejskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Wnioski o dofinansowanie będą jednak mogły składać wszystkie gminy, które borykają się z problemem smogu spowodowanego emisją zanieczyszczeń z przestarzałych urządzeń grzewczych w budynkach jednorodzinnych. W przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców, szczegóły planów naprawczych zostaną ustalone wspólnie z władzami miasta oraz z lokalnymi organizacjami pozarządowymi zajmującymi się kwestią jakości powietrza.

Na co i w jakiej wysokości zostanie udzielone wsparcie?

Dofinansowaniem zostaną objęte tzw. przedsięwzięcia niskoemisyjne, czyli wymiana wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania na urządzenia spełniające standardy emisji zanieczyszczeń lub podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej przy jednoczesnej termomodernizacji budynku. Inwestycje te będą mogły być sfinansowane nawet w 100%.

Współpraca rządu i samorządów

Realizacja pilotażowego programu będzie wymagała ścisłej współpracy rządu i samorządów. Gminy zidentyfikują gospodarstwa domowe, których dotyczy problem ubóstwa energetycznego. Minister właściwy ds. gospodarki - obecnie minister przedsiębiorczości i technologii – podejmie decyzję o pomocy. Po pozytywnej ocenie gmina oraz resort będą mogły podpisać porozumienie, w którym określony zostanie zakres i charakterystyka przedsięwzięć niskoemisyjnych. To będzie podstawa dofinansowania. Dotacje zostaną wypłacone bezpośrednio do gmin.

Finansowanie

Budżet na realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów jest szacowany na ok. 1,2 mld złotych. Część planowanych kosztów inwestycji poniesie gmina. W przypadku miejscowości do 100 000 mieszkańców wkład gminy powinien wynieść 30% kosztów, natomiast w przypadku większych miast - powyżej 30% kosztów. Pozostała część inwestycji (tj. do 70% kosztów przedsięwzięć niskoemisyjnych) zostanie sfinansowana ze środków pochodzących z budżetu Państwa m.in. z części wpływów z tzw. opłaty recyklingowej. Środki te zostaną przekazane gminom po podpisaniu porozumienia za pośrednictwem Funduszu Termomodernizacji i Remontów.

Problem ubóstwa energetycznego w Polsce

Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów to nie tylko ważny krok w kierunku walki ze smogiem, ale również przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu. Problem ten dotyczy 4,6 mln osób w Polsce, głównie mieszkańców wsi i małych miast. Zdecydowana większość z nich, bo aż 75% osób, mieszka w domach jednorodzinnych. Oznacza to, że co ósmy mieszkaniec Polski stoi przed dylematem czy np. ogrzać mieszkanie czy ograniczyć inne dobra. Niska emisja, czyli zanieczyszczenia wydobywające się z kominów nieocieplonych domów jednorodzinnych, ogrzewanych tzw. kopciuchami, to jedna z głównych przyczyn smogu w Polsce

Działania rządu w walce o czyste powietrze

Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów, która umożliwi gminom sfinansowanie i przeprowadzenie termomodernizacji oraz wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych ubogich energetycznie gospodarstw domowych, to istotny element rządowego Programu „Czyste Powietrze”.

Jednocześnie od połowy września realizowany jest również program termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania skierowany bezpośrednio do wszystkich mieszkańców domów jednorodzinnych, którzy będą w stanie pokryć, w zależności od osiąganych dochodów, cześć kosztów inwestycji. Program realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z szesnastoma wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. Planowany budżet tego programu wynosi 103 mld złotych, a jego realizacja przewidziana została na lata 2018-2029.

Uzupełnieniem działań na rzecz termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania będzie również termomodernizacyjna ulga podatkowa. W zeszłym tygodniu rząd przyjął projekt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która ma wprowadzić taką ulgę od 1 stycznia 2019 r.

Niezwykle istotne znaczenie dla realizacji programu „Czyste Powietrze” i poprawy jakości powietrza w Polsce mają również przepisy uchwalonej przez parlament w wakacje i podpisanej już przez prezydenta nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Ustawa, wraz z przyjętymi w ostatnich dniach rozporządzeniami, wprowadza zakaz sprzedaży do gospodarstw domowych najbardziej szkodliwych paliw stałych (muły i flotokoncentraty). Wprowadza też całkowicie nowy system świadectw jakości paliw stałych, dzięki której konsumenci dostaną informacje dotyczącą poziomu kaloryczności i jakości kupowanych przez nich paliw stałych.

Warto tu także wspomnieć, o obowiązującym od października 2017 r. rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, które przewiduje restrykcyjne wymagania dla instalowanych kotłów na paliwo stałe od 0 do 500 kW, czyli tych używanych w gospodarstwach domowych oraz małych i średnich zakładach.