• Wielka Brytania ostatecznie opuściła Unię Europejską 1 lutego 2020 r. po zawarciu przez obie strony Umowy o wystąpieniu. Obowiązujący od 1 lutego br. okres przejściowy w relacjach UE-Wielka Brytania to czas, w którym kraj ten nadal jest traktowany jak państwo członkowskie z zachowaniem wszelkich praw i obowiązków z tym związanych. Okres przejściowy zakończy się jednak nieodwołalnie 31 grudnia 2020 r. 
• Obecnie trwają negocjacje UE z Wielką Brytanią na temat przyszłej umowy obejmującej m.in. przyszłą współpracę gospodarczą. Bez względu jednak na ich wynik nastąpią zmiany w wymianie handlowej pomiędzy UE i Wielką Brytanią. 
• MRPIT uruchomiło stronę www.brexit.gov.pl, a na niej elektroniczny kompleksowy poradnik dla przedsiębiorców, zawierający najważniejsze informacje na temat nadchodzących zmian w prowadzonej dotychczas współpracy gospodarczej pomiędzy UE a Wielką Brytanią od 1 stycznia 2021 r. Na stronie są publikowane aktualne i najważniejsze informacje dotyczące trwających negocjacji, w tym informacje o kluczowych zmianach dla przedsiębiorców. 
• Jeżeli UE i Wielka Brytania nie osiągną porozumienia co do dalszej współpracy handlowej, w ich relacjach gospodarczych będą obowiązywać zasady Światowej Organizacji Handlu. To oznacza m.in. wprowadzenie ceł i zmian w zasadach rozliczania VAT, podatku akcyzowego, konieczność dostosowania przedsiębiorców i eksporterów do brytyjskich regulacji, ograniczenia dla firm transportowych. 

Pomoc MRPiT dla przedsiębiorców współpracujących z Wielką Brytanią 

Polska opowiada się za kontynuowaniem jak najbardziej pogłębionej formy współpracy z Wielką Brytanią. Jednak zakończenie okresu przejściowego w relacjach UE-Wielka Brytania może być szczególnie trudne dla przedsiębiorców nieposiadających doświadczenia w prowadzeniu współpracy handlowej, eksportu lub importu z krajem spoza unii celnej UE i jednolitym rynkiem. MRPiT jest otwarte na wszelkie wątpliwości przedsiębiorców i służy im wsparciem merytorycznym we współpracy z odpowiednimi urzędami i ekspertami. 

Działania MRPiT związane z przygotowaniem przedsiębiorców na nowe relacje handlowe z Wielką Brytanią: 

• Od 2016 r. resort pozostaje w kontakcie z przedsiębiorcami i podejmuje działania związane z kolejnymi etapami procesu brexitu i jego następstw. 
• Odbywają się regularne spotkania informacyjne z przedstawicielami organizacji i sektorowych związków pracodawców oraz z przedsiębiorcami, na których ministerstwo przedstawia aktualny stan i perspektywy negocjacji. 
• Na stronie www.brexit.gov.pl publikowane są aktualne i najważniejsze informacje dotyczące trwających negocjacji; w tym informacje o kluczowych zmianach dla przedsiębiorców, zalecenia, odnośniki do eksperckich analiz oraz linki do stron z bardziej szczegółowymi informacjami, w tym do stron Komisji Europejskiej lub stron innych organów administracji publicznej, na których sektorowe informacje przedstawione są w formie pogłębionej. 
• Przedsiębiorcy mogą za pomocą dedykowanego adresu e-mail: brexit@mr.gov.pl zwrócić się bezpośrednio do ekspertów administracji publicznej z pytaniami dotyczącymi prowadzonej działalności gospodarczej w kontekście brexitu. 
• MRPiT udziela odpowiedzi na wszystkie pytania po konsultacji z właściwymi merytorycznie ekspertami w odpowiednich urzędach lub resortach, w oparciu o dostępną wiedzę i informacje negocjacyjne, niejednokrotnie w rozbiciu na różne scenariusze wyników negocjacji. 

W połowie listopada br. MRPiT opublikowało na stronie www.brexit.gov.pl elektroniczny kompleksowy poradnik dla przedsiębiorcy, w którym są najważniejsze informacje na temat nadchodzących zmian w dotychczasowej współpracy gospodarczej pomiędzy UE a Wielką Brytanią od 1 stycznia 2021 roku. Poradnik uwzględnia różne aspekty prowadzonej działalności gospodarczej, a poprzez szereg linków tworzy mapę informacji dostępnych na stronach Komisji Europejskiej, Wielkiej Brytanii oraz polskich stronach rządowych. Jest pomocą dla przedsiębiorcy w poszukiwaniu aktualnych informacji oraz sugeruje stosowne porady dostosowawcze. 

Negocjacje UE z Wielką Brytanią nt. dalszej współpracy gospodarczej 

Nadal trwają negocjacje między UE a Wielką Brytanią na temat przyszłej umowy, obejmującej m.in. przyszłą współpracę gospodarczą. Państwa Unii zaakceptowały uzgodnione założenia – wytyczne negocjacyjne dla KE, które mają na celu wypracowanie akceptowalnego dla UE tekstu Umowy, dla zabezpieczenia interesów unijnych przedsiębiorców, m.in. w postaci zapewnienia uczciwych warunków konkurencji wobec przedsiębiorców brytyjskich. 

Najważniejszy cel tych negocjacji stanowią utrzymanie maksymalnie zbliżonej do obecnej wymiany handlowej z Wielką Brytanią oraz jak najmniej dotkliwe utrudnienia i zmiany w wymianie handlowej. Utrzymanie uczciwych warunków konkurencji przy bliskości geograficznej Wielkiej Brytanii zależne jest do kwestii takich jak właściwe i uzgodnione otoczenie regulacyjne, jak i podobne zasady pomocy publicznej. 

Obecnie najbardziej spornymi punktami negocjacji są kwestie dotyczące m.in. pomocy publicznej, zarządzania umową i rybołówstwo. Należy dążyć do takich rozwiązań, które zapewnią, że Wielka Brytania – przy zachowaniu obecnej dużej skali wymiany handlowej – będzie partnerem zachowującym regulacje gwarantujące uczciwą konkurencję w różnych aspektach regulacyjnych. 

W obecnej, końcowej fazie negocjacji kwestią sporną pozostały również rozbieżności m.in. w zakresie rybołówstwa, w tym przyszłego wzajemnego dostępu do łowisk. Dla Wielkiej Brytanii, jak i państw UE tego regionu, stanowi to istotną kwestię w negocjacjach ze względu na duże znaczenie tego sektora dla lokalnych gospodarek państw przybrzeżnych. Brak ustaleń w tym zakresie rzutuje bezpośrednio na ogół negocjacji. 

Cło na eksport i import z Wielkiej Brytanii 

Jednak nawet najbardziej ambitna Umowa nie pozwoli na uniknięcie wszystkich nowych wymogów wynikających z handlu z państwem trzecim i nie zastąpi dorobku rynku wewnętrznego. Towary przewożone i wywożone przez granicę między UE a Wielką Brytanię będą podlegać odprawie celnej i wszelkim wymogom formalnym z tym związanym. Wielka Brytania będzie traktowana jako państwo trzecie, co wymagać będzie zachowania wszelkich procedur celnych stosowanych wobec państw trzecich (spoza UE). Oznacza to, że wobec towarów importowanych z Wielkiej Brytanii do państw UE-27 lub eksportowanych z UE-27 do Wielkiej Brytanii będą stosowane procedury celne. 

Również przywóz wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych z Wielkiej Brytanii na terytorium UE lub wywóz wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych z terytorium UE do Wielkiej Brytanii będzie traktowany jako import, lub eksport wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych. Będzie to skutkowało koniecznością dochowania formalności określonych w przepisach prawa celnego (m.in. złożenie zgłoszenia celnego przywozowego lub wywozowego). 

Szacuje się, że adaptacja do nowych zasad będzie łatwiejsza i szybsza w przypadku dużych firm. Większe wyzwanie czeka małych i średnich przedsiębiorców, szczególnie tych, którzy nigdy nie prowadzili wymiany gospodarczej z firmami spoza UE. 

Handel taki może wiązać się z dodatkowymi kosztami i formalnościami, które będą dla MŚP zbyt dużą barierą do pokonania w krótkim okresie. Tym samym możliwe, że cześć małych przedsiębiorców zdecyduje się na rezygnację ze współpracy z brytyjskim kontrahentem i będzie poszukiwać partnerów wewnątrz UE. 

Relacje UE-Wielka Brytania, co się zmieni jeżeli nie będzie podpisanej umowy? 

Nie można wykluczyć, że do końca 2020 r. przyszłe relacje między UE i Wielką Brytanią nie zostaną uregulowane. W sensie gospodarczym będzie to mieć konsekwencje podobne do „bezumownego brexitu”, czyli wyjścia Wielkiej Brytanii z UE bez Umowy o wystąpieniu. To oznacza oparcie relacji gospodarczych pomiędzy UE a Wielką Brytanią na zasadach Światowej Organizacji Handlu, a w ślad za tym m.in. wprowadzenie ceł i zmian w zasadach rozliczania VAT, podatku akcyzowego, konieczność dostosowania przedsiębiorców i eksporterów do brytyjskich regulacji, ograniczenia dla firm transportowych itd. 

Wśród prawdopodobnych i najistotniejszych negatywnych skutków braku przyszłej umowy wymienia się: 

• wprowadzenie cła na większość towarów na poziomie stawek obowiązujących dla państw trzecich, 
• konieczność zapłaty VAT od importu towarów na granicy (co do zasady), 
• wprowadzenie zmian w zakresie zasad poboru akcyzy, 
• wprowadzenie długotrwałych i wnikliwych kontroli granicznych, celnych, fitosanitarnych, weterynaryjnych itp., 
• możliwe utrudnienia w eksporcie zwierząt i towarów pochodzenia zwierzęcego w sytuacji wystąpienia chorób zwierząt, 
• pojawienie się kosztów związanych z dostosowaniem do nowych, brytyjskich standardów technicznych, norm sanitarnych, fitosanitarnych, 
• wydłużenie terminów dostaw ze względu na przywrócenie kontroli granicznych i kolejki na granicy, co utrudni realizację dostaw (zakłócenia transportowo–logistyczne), 
• zagrożenie osłabienia lub zerwania łańcuchów dostaw, 
• możliwe utrudnienia w świadczeniu usług na terytorium WB – w szczególności usług transgranicznych, 
• nieobowiązywanie zasady państwa pochodzenia skutkujące koniecznością świadczenia usługi na podstawie przepisów brytyjskich, 
• utrudnienia w dostępie do finansowania i w inwestowaniu, 
• ograniczenia możliwości transferu danych osobowych do WB.

Relacje gospodarcze między Polską a Wielka Brytanią 

Wielka Brytania jest i pozostanie ważnym partnerem gospodarczym dla Unii Europejskiej, jak i dla Polski. Jest trzecim co do wielkości odbiorcą polskiego eksportu – eksport do tego kraju osiągnął wartość 42,5 mld zł (5,7 proc. udziału w skali kraju). W ciągu trzech kwartałów br. wartość wymiany towarowej pomiędzy Polską a Wielką Brytanią wyniosła 57,5 mld zł (13,1 mld euro). 

Wielka Brytania jest drugim (za Niemcami) pod względem wielkości, odbiorcą polskich produktów rolno-spożywczych. Do brytyjskich sklepów trafia ok. 9 proc. polskiego eksportu z sektora rolno-spożywczego, co stanowi wartość blisko 10 mld zł po trzech kwartałach br. 

Wielka Brytania jest także bardzo ważnym odbiorcą polskich usług (nr 2 po Niemczech w 2019 r.). Przychody z tytułu eksportu usług na ten rynek wyniosły w zeszłym roku blisko 21,1 mld zł (7,8 proc. udziału w skali kraju). Czołowe pozycje w zakresie polskiego eksportu usług do Wielkiej Brytanii zajmuje zarządzanie biznesem, telekomunikacja, usługi informatyczne, informacyjne oraz transportowe. 

Polski rząd ma świadomość, że przyszłe, dobrze uregulowane relacje gospodarcze z WB mają ogromne znaczenie dla wielu Polaków, którzy tam mieszkają, pracują i którzy prowadzą aktywną i udaną wymianę biznesową z partnerami brytyjskimi. Dlatego chce, aby polscy przedsiębiorcy w jak najmniej bolesny sposób odczuli zmiany związane ze skutkami zakończenia tzw. okresu przejściowego 31 grudnia 2020 r. 

Przepisy regulujące pobyt Polaków w Wielkiej Brytanii 

Prawa pobytowe polskich obywateli przebywających w Wielkiej Brytanii do końca okresu przejściowego są uregulowane już ramach Umowy o wystąpieniu. To oznacza, że polscy obywatele jeżeli przybędą do Wielkiej Brytanii przed 31 grudnia 2020 r., mogą ubiegać się o tzw. settled status lub pre-settled status.

Istotną zmianą dla obywateli chcących dopiero emigrować do Wielkiej Brytanii będzie przyjęty już nowy system migracyjny, który wiąże się z odejściem Wielkiej Brytanii od wolnego przepływu osób. Do najważniejszych zmian należy: tzw. point-based system. Podstawą oceny będą takie kryteria jak: 

• znajomość języka angielskiego, 
• posiadane wykształcenie lub kompetencje, 
• konieczność osiągnięcia wymaganego progu wynagrodzenia,
• uprzednie uzyskanie zgody na przyjazd.