Instrumenty Ochrony Rynku

Instrumenty ochrony rynku (ang. Trade Defense Instruments- TDI) służą ochronie krajowego przemysłu przed niepożądanymi skutkami importu z krajów spoza Unii Europejskiej. Ich celem jest wyrównanie różnic konkurencyjnych wynikających z nieuczciwej konkurencji lub będące skutkiem znacznej przewagi konkurencyjnej.

Środki ochronne mają najczęściej formę ceł na określony produkt. Instrumenty ochrony rynku nie mają charakteru politycznego a ich nakładanie opiera się na spełnieniu przesłanek technicznych. Jest to efektywny, ale i wrażliwy instrument polityki handlowej umożliwiający w przeciągu kilkunastu miesięcy ograniczenie lub zablokowanie importu danego towaru.

Unia Europejska stosuje wyłącznie środki służące ochronie przed praktykami nieuczciwej konkurencji tj. dumpingiem i subsydiowaniem towarów sprzedawanych na eksport (postępowania antydumpingowe i antysubsydyjne). Postępowania ochronne w UE mają charakter techniczny, opierają się ściśle na zasadach prawa i zgromadzonych w postępowaniu danych. Nałożenie środków, oprócz spełnienia materialnych przesłanek, odbywa się w UE przy zachowaniu odpowiednich wymogów formalnych i proceduralnych. Unia Europejska nie stosuje w praktyce trzeciego typu instrumentów ochronnych – postępowań przeciwko nadmiernemu importowi. Środki te nie są uwarunkowane udowodnieniem praktyk antykonkurencyjnych, a mają jedynie ochronić rodzimy przemysł przed nadmiernym importem wynikającym ze znacznej przewagi konkurencyjnej kraju trzeciego. Istnieje niepokojące zjawisko nadużywania środków przeciwko nadmiernemu importowi do reagowania na zjawiska nieuczciwej konkurencji przez kraje rozwijające się. Takie postępowania często naruszają zasady porozumień WTO i godzą w interesy unijnych eksporterów. Kwestia stosowania instrumentów ochrony rynku regulowana jest ściśle przez prawo międzynarodowe, zarówno przez umowy bilateralne (np. umowa DC FTA UE–Korea) jak i multilateralne.

Najszerszy zasięg mają porozumienia Światowej Organizacji Handlu (ang. World Trade Organisation - WTO) dotyczące poszczególnych instrumentów. Nakładanie środków ochronnych w Unii Europejskiej uregulowane jest w tzw. rozporządzeniach podstawowych i ma postać procedury quasi-administracyjnej.

Charakterystyka i przebieg postępowań ochronnych w UE

Unia Europejska stosuje instrumenty ochronne w sposób wyważony, zgodnie z najwyższymi standardami przejrzystości i przewidywalności postępowania. Metodologia prowadzenia postępowań ochronnych w UE została usankcjonowana wieloletnią praktyką i zweryfikowana licznym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu i paneli DSB WTO (ang. The Dispute Settlement Body of the World Trade Organization). Ponieważ polityka handlowa jest domeną Unii Europejskiej, postępowania ochronne prowadzone są przez Komisję Europejską a rola państw członkowskich jest w nich ograniczona.

Postępowania ochronne mają charakter quasi-administracyjny i są wszczynane na wniosek producentów unijnych reprezentujących min. 25% produkcji unijnej. Wszczęcie postępowania nie jest decyzją polityczną i Komisja Europejska ma prawny obowiązek wszczęcia postępowania w przypadku gdy zostaną spełnione przesłanki formalne wniosku.

Komisja Europejska ma również możliwość wszczynania postępowań ochronnych z urzędu, jednak dotychczas nie korzystała z tego uprawnienia. Wszczęcie postępowania inicjowane jest więc przez przemysł i często odbywa się bez konsultacji lub jakiegokolwiek udziału administracji państw członkowskich. W toku postępowania Komisja Europejska gromadzi dane umożliwiające weryfikacje spełnienia prawnych przesłanek nałożenia środków ochronnych (postępowanie antydumpingowe trwa maksymalnie 15 miesięcy, a antysubsydyjne - 13 miesięcy).

Komisja Europejska pozyskuje informacje z różnych źródeł. Podstawowym instrumentem w tym procesie są: kwestionariusze, wizyty weryfikacyjne w siedzibie eksportera/producenta oraz spotkania wyjaśniające. Do 9 miesiąca od wszczęcia postępowania, na podstawie dotychczasowych ustaleń, Komisja Europejska może nałożyć cła tymczasowe. W przypadku ostatecznego stwierdzenia, że nie zachodzą przesłanki wprowadzenia środków ostatecznych, zostają one zwrócone importerom. Jeśli na etapie ostatecznym Komisja Europejska stwierdzi spełnienie przesłanek nałożenia środków, tj. występowanie dumpingu/subsydiowania, szkody po stronie przemysłu unijnemu, związku przyczynowego miedzy powyższymi oraz ustaleniu, że wprowadzenie środków ochronnych nie jest sprzeczne z interesem unijnym, Komisja Europejska nakłada cła po uwzględnieniu opinii państw członkowskich.

Środek antydumpingowy lub antysubsydyjny może mieć dwie podstawowe formy - cło antydumpingowe i zobowiązanie cenowe. Wysokość cła antydumpingowego nie może być wyższa niż ustalony margines dumpingu. W związku z tym cła w różnej wysokości ustanawiane są dla różnych eksporterów, w zależności od wielkości ustanowionego dla nich marginesu dumpingu. Jednakże cło jest ustalane na niższym poziomie, jeśli jest to wystarczające do wyeliminowania szkody (zasada „niższego cła” – od ang. „lesser duty” rule). Analogiczne zasady obowiązuje przy środkach antysubsydyjnych. Środki antydumpingowe i antysubsydyjne wprowadzane są na okres 5 lat z możliwością przedłużenia w wyniku postępowania przeglądowego.

Mając na względzie odmienny charakter postępowań dotyczących dumpingu i subsydiów, należy wskazać iż, zasady dotyczące ceł antydumpingowych oraz ochrony przed subsydiami zawarte są w oddzielnych rozporządzeniach:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1037 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony przed przywozem towarów subsydiowanych z krajów niebędących członkami Unii Europejskiej

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1036 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony przed przywozem produktów po cenach dumpingowych z krajów niebędących członkami Unii Europejskiej

W celu uzyskania dodatkowych informacji i wyjaśnień, prosimy o kontakt z: 

Anna Parol, tel. 22 411 97 60; e-mail: anna.parol@mrit.gov.pl

Magdalena Rotkiewicz-Chudzicka, tel. 22 411 97 40; e-mail: magdalena.rotkiewicz-chudzicka@mrit.gov.pl

Grzegorz Pawlak, tel. 22 411 97 61; e-mail: grzegorz.pawlak@mrit.gov.pl

Mateusz Okulus, tel. 22 411 97 58; e-mail: mateusz.okulus@mrit.gov.pl

Igor Barcikowski, tel. 22 411 92 75; e-mail: igor.barcikowski@mrit.gov.pl

Bartłomiej Stanisz, tel. 22 411 97 78; e-mail: bartlomiej.stanisz@mrit.gov.pl