Polska w RPA

W przypadku spadków otwartych od 17 sierpnia 2015 roku włącznie (decyduje data śmierci spadkodawcy) do transgranicznych postępowań spadkowych stosuje się postanowienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego.

Pojęcie „transgranicznego postępowania spadkowego” obejmuje sytuacje prawne, w których występują elementy ustawodawstw kilku krajów np. zmarły miał polskie obywatelstwo, przez ostatnie lata życia mieszkał we Francji ale większość majątku (np. nieruchomości) znajduje się w Czechach. W każdym przypadku postępowania z elementem transgranicznym należy ustalić trzy elementy:

• jakie sądy będą właściwe do rozpoznania danej sprawy,
• prawo jakiego państwa powinny zastosować sądy rozpoznające sprawę,
• w którym państwie zapadłe orzeczenie będzie podlegało wykonaniu.

Sądem właściwym do rozpoznania sprawy spadkowej jest sąd miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Poprzez miejsce zwykłego pobytu należy rozumieć miejsce koncentracji interesów życiowych. Pojęcie to nie obejmuje zgonów związanych z wyjazdem na urlop, delegację lub kontrakt krótkoterminowy. W przypadku jeżeli spadkodawca nie miał miejsca zwykłego pobytu w żadnym państwie członkowskim UE będącym stroną rozporządzenia sądem właściwym będzie sąd miejsca położenia majątku spadkowego pod warunkiem, że spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem danego państwa członkowskiego lub nie będąc jego obywatelem miał przynajmniej w danym państwie (nie dawniej niż na 5 lat przed wniesieniem sprawy spadkowej do sądu) miejsce zwykłego pobytu.

W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego (szczegółowe informacje poniżej), jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (choćby z przepisów samego rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego).

Prawem właściwym w sprawach spadkowych jest prawo państwa miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci. Poprzez miejsce zwykłego pobytu należy rozumieć miejsce koncentracji interesów życiowych. Pojęcie to nie obejmuje zgonów związanych z wyjazdem na urlop, delegację lub kontrakt krótkoterminowy. Wybór prawa właściwego nie jest uzależniony od tego czy państwo, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu jest stroną rozporządzenia.

W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo stałego pobytu, prawem właściwym do przeprowadzenia sprawy spadkowej jest prawo tego innego państwa.

Aby uniknąć ryzyka, że do rozpoznania sprawy spadkowej po polskim obywatelu zamieszkałym w RPA zostanie wybrane prawo RPA istnieje możliwość złożenia oświadczenia o wyborze prawa państwa, którego obywatelstwo posiada się w chwili dokonywania wyboru. Takie oświadczenie można zawrzeć np. w testamencie.

Przykładowa klauzula może mieć następującą treść:
Działając na podstawie art. 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U.UE.L z 2012 roku, Nr 201, poz. 107 z późn. sprost.), oświadczam, że dokonuję wyboru prawa polskiego, będącego prawem państwa, którego obywatelstwo posiadam w chwili dokonywania wyboru, jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących spadku po mnie.

W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego, jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (choćby z przepisów rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego).

Rozporządzenie wprowadza instytucję europejskiego poświadczenia spadkowego. Poświadczenie to potwierdza w innym państwie członkowskim, będącym strona rozporządzenia, prawo do spadku lub prawo do poszczególnych przedmiotów spadkowych. Niemniej z uwagi na okoliczność, że Wielka Brytania nie jest stroną rozporządzenia, to należy się w takim wypadku liczyć z koniecznością przeprowadzenia odrębnej procedury o uznanie orzeczenia w Szkocji. Więcej informacji na ten temat znajdziecie Państwo na stronach Europejskiego Atlasu Sądowniczego w sprawach cywilnych.

W sprawach spadkowych zachęcamy do skontaktowania się z adwokatem lub dowolnie wybraną kancelarią adwokacką w RPA specjalizującą się w sprawach spadkowych.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U.UE.L z 2012 roku, Nr 201, poz. 107 z późn. sprost.).

 

 

Rozporządzenie wprowadza instytucję europejskiego poświadczenia spadkowego. Poświadczenie to potwierdza w innym państwie członkowskim, będącym stroną rozporządzenia, prawo do spadku lub prawo do poszczególnych przedmiotów spadkowych. Ponieważ Wielka Brytania nie jest stroną rozporządzenia, należy się w takim wypadku liczyć z koniecznością przeprowadzenia odrębnej procedury o uznanie orzeczenia w Szkocji.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronach Europejskiego Atlasu Sądowniczego w sprawach cywilnych.

W sprawach spadkowych zachęcamy do skontaktowania się z adwokatem z Listy adwokatów dostępnej w zakładce Lista adwokatów, notariuszy i tłumaczy lub dowolnie wybraną kancelarią adwokacką w RPA (lub innego kraju należącego do kompetencji placówki), specjalizującą się w sprawach spadkowych.