Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Olsztynie

Plecaki uczniów szkół podstawowych województwa warmińsko-mazurskiego są nadal za ciężkie – tak wynika z najnowszego raportu z oceny obciążenia uczniów ciężarem plecaków/tornistrów szkolnych. Badania przeprowadzono w 37 szkołach. Oceną objęto 6844 uczniów z 440 oddziałów. Najcięższy plecak należał do ucznia klasy siódmej, którego tornister ważył 10,6 kg, ale stosunek ciężaru plecaka do masy ciała (75 kg) wyniósł 14%, czyli mieścił się w normie. Najwyższą wartość w tym zakresie odnotowano u dziewczynki, której ciężar ciała wynosił 24 kg, a jej plecak ważył 7,4 kg.

W trakcie bieżącej oceny za właściwy stosunek ciężaru plecaka do wagi jego użytkownika przyjęto wartość do 15%, choć metodyka przewidywała również rozpoznanie sytuacji w zakresie do 10% i pomiędzy 10 a 15%.

Po analizie danych przesłanych przez powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne przeprowadzające akcję stwierdzono, że:

- przeciążone plecaki miało 823 uczniów - 12%,

- pozostali nosili plecaki ważące mniej niż 15% masy ich ciała.

 

Ocena obciążenia uczniów ciężarem plecaków szkolnych przeprowadzona w 2024 roku była siódmą akcją tego typu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. W porównaniu do roku 2023 odnotowano poprawę, bo o 1,5% zmniejszył się odsetek uczniów, u których stosunek masy plecaka do wagi ciała był nieprawidłowy (wynosi obecnie 12%). Najlepszy wynik w tym zakresie podczas wszystkich badań dotyczących obciążenia uczniów tornistrami uzyskano w 2022 roku. Przeprowadzona wówczas ocena wykazała zbyt wysoki stosunek masy plecaka do ciał jedynie u 11% zbadanych uczniów.

Kolejną pozytywną zmianą jest obniżenie maksymalnej wagi plecaka ucznia (z 15,8 kg w roku 2023 do 10,6 kg w roku 2024) oraz nieznaczny spadek maksymalnego stosunku masy plecaka do masy ciała osoby, która go nosi (z 31% do 30,8%). 

Nadal grupą z największym odsetkiem przeciążonych plecaków są czwartoklasiści - 25,7%, (zarówno w roku 2022, 2023, jak i 2024).  Najlepiej wypadli uczniowie klas ósmych, wśród których jedynie 2,4% nosiło zbyt ciężki tornister.

Badaniami objęto:

- 58 klas pierwszych (38 w miastach i 20 na wsi),

- 54 klasy drugie (33 w miastach, 21 na wsi),

- 47 klas trzecich (27 w miastach, 20 na wsi),

- 59 klas czwartych (36 w miastach, 23 na wsi),

- 58 klas piątych (36 w miastach, 22 na wsi),

- 58 klas szóstych (36 w mieście, 22 na wsi),

- 55 klas siódmych (33 w miastach, 22 na wsi)

- 51 klas ósmych (32 w miastach, 19 na wsi).

 

Oceną objęto ogółem 6844 uczniów, z czego:

- 965 to pierwszoklasiści (z miast 719, ze wsi 246),

- 834 to uczniowie klas drugich (z miast 605; ze wsi 229),

- 695 stanowili uczniowie klas trzecich (z miast 500, ze wsi 195),

- 939 uczniów uczęszczało do klas czwartych (z miast 676, ze wsi 263),

- 963 pobierało naukę w klasach piątych (z miast 685, ze wsi 278),

- 887 uczęszczało do klas szóstych (z miast 644, ze wsi 243),

- 848 uczniów to siódmoklasiści (z miast 595, ze wsi 253),

- 713 uczniów uczęszczało do klas ósmych (z miast 536, ze wsi 177).

 

Spośród ocenionych uczniów 4960 uczęszczało do szkół miejskich, a 1884 pobierało naukę na wsi. Taka duża dysproporcja w liczbie uczniów objętych oceną pomiędzy uczniami z miast i wsi wynika z faktu mniejszej liczebności uczniów w szkołach wiejskich, w których w większości funkcjonuje po jednym oddziale w ramach jednego ciągu edukacyjnego szkoły podstawowej.

 

W miastach na 4960 zbadanych uczniów u 619 stwierdzono nadmierny ciężar plecaka (12,5%). Z kolei spośród 1884 uczniów wiejskich podstawówek zbyt ciężkie plecaki miało 204 (10,8%). Większy odsetek uczniów noszących przeładowane plecaki odnotowano więc u uczniów miejskich szkół podstawowych.

 

Według Państwowej Inspekcji Sanitarnej, mimo poprawy wyników oceny obciążenia uczniów plecakami/tornistrami w stosunku do badań z roku 2023, w dalszym ciągu pozostaje dużo do zrobienia. Inspekcja nieustannie będzie kontynuowała działania informacyjno-edukacyjne. Edukacja uczniów, ich rodziców i opiekunów, a także kadry pedagogicznej w zakresie właściwego doboru plecaka oraz możliwości redukcji jego ciężaru nie jest i nie może być procesem zamkniętym. Ważne jest bowiem, aby młode pokolenie kształtowało prawidłowe nawyki sprzyjające ich zdrowiu przez całe życie.

 

Lekki plecak jest jednym z czynników mogących wpływać na prawidłową postawę ciała. Pozostałe – równie ważne – to dostosowanie mebli szkolnych do warunków antropometrycznych uczniów, właściwe odżywianie oraz odpowiednia dawka aktywności fizycznej zażywanej zwłaszcza na świeżym powietrzu.