Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Warszawie

W woj. mazowieckim prowadzony jest stały czynny nadzór nad występowaniem przypadków ostrych porażeń wiotkich (OPW) u dzieci w wieku < 15 r. ż. w ramach uczestniczenia Polski w światowym programie eradykacji zachorowań na poliomyelitis.

Celem nadzoru w Regionie Europejskim jest szybkie wykrycie zachorowań na poliomyelitis, które mogą być zawleczone z krajów, gdzie występują endemicznie oraz podjęcie niezbędnych działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń wirusem polio.

Program Eradykacji Polio, wprowadzony w Polsce w 1990 roku, obejmuje nadzór kliniczny, epidemiologiczny i  wirusologiczny nad przypadkami ostrego porażenia wiotkiego z osłabieniem mięśni szkieletowych u dzieci w wieku < 15 r. ż. Taki rodzaj nadzoru jest najbardziej czułym wskaźnikiem potwierdzającym lub wykluczającym występowanie w danym kraju i regionie dzikich szczepów poliowirusów.

WHO zaleca, aby nadzór epidemiologiczny dotyczył przypadków ostrego porażenia wiotkiego, uwzględniających następujące zachorowania:

1. zapalenie wielonerwowe, w tym zespół Guillaina – Barrego
2. poprzeczne zapalenie rdzenia
3. neuropatie pourazowe
4. inne ostre porażenia wiotkie u dzieci < 15 r. ż. z wyłączeniem izolowanego porażenia nerwu twarzowego.

Wg oceny Światowej Organizacji Zdrowia, roczna zapadalność na OPW niewywołane polio wirusami, niezależnie od położenia kraju w różnych strefach klimatycznych i poziomu życia, wynosi wśród dzieci < 15 r. ż. co najmniej 1 na 100 000, dlatego też wykrywalność na tym poziomie i objęcie ich badaniami wirusologicznymi jest podstawowym wskaźnikiem jakości nadzoru epidemiologicznego w tym programie.

Z tego wyliczenia wynika, że w województwie mazowieckim rocznie powinno być zgłaszanych klinicznie, badanych wirusologicznie oraz analizowanych epidemiologicznie, co najmniej 9 przypadków OPW u dzieci < 15 r. ż. W roku 2022 w województwie mazowieckim zgłoszono  5 przypadków OPW u dzieci < 15 r. ż.

W związku z powyższym, pracownicy Nadzoru Epidemiologii w Powiatowych Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych woj. mazowieckiego, są zobligowani przez Mazowieckiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (MPWIS) do:

• prowadzenia cotygodniowego, czynnego nadzoru epidemiologicznego w oddziałach hospitalizujących chorych z ostrymi porażeniami wiotkimi, niezwłocznie raportując wyniki nadzoru do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie,
• stałej aktualizacji wiedzy i utrzymywania dobrej współpracy z personelem oddziałów szpitalnych umożliwiającej sprawne prowadzenie nadzoru nad przypadkami OPW,
• przypominania lekarzom o ich ustawowych obowiązkach (lekarze są zobowiązani w ciągu 24 godzin zgłaszać do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego wszystkie przypadki zachorowań przebiegających z wiotkimi porażeniami jakichkolwiek grup mięśniowych, z wyłączeniem izolowanego porażenia nerwu twarzowego, u dzieci < 15 r. ż.),
• prowadzenia nadzoru nad realizacją badań materiału klinicznego w przypadku wystąpienia OPW. Wymagane jest pobranie od każdego chorego 2 próbek kału w odstępie 1-2 dni, jak najwcześniej po rozpoczęciu hospitalizacji, ale przed upływem 14 dni od wystąpienia objawów (osoby < 15 r. ż. z objawami ostrego porażenia wiotkiego powinny być hospitalizowane w wyznaczonych oddziałach szpitalnych, głównie o profilu neurologicznym. Badania od chorych należy pobierać podczas hospitalizacji w podmiotach leczniczych i niezwłocznie przesyłać do Referencyjnego Laboratorium Wirusologii w NIZP-PZH-PIB, celem potwierdzenia bądź wykluczenia wystąpienia przypadku zachorowania na poliomyelitis. Badanie jest bezpłatne),
• przeprowadzania w szpitalnych oddziałach neurologii dziecięcej oraz oddziałach pediatrycznych kontroli w zakresie weryfikacji zgłaszalności do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej przypadków wystąpienia ostrych porażeń wiotkich u dzieci do 15 roku życia.

Pracownik Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej powiadomiony o przypadku ostrego porażenia wiotkiego, niezwłocznie informuje Oddział Nadzoru Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie. Ponadto zamieszcza w systemie EpiBaza wywiad epidemiologiczny dotyczący przypadku zachorowania i rejestruje go w sprawozdaniu MZ-56 (Sprawozdanie o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach). Dane z Polski są raportowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego  Państwowy Zakładz Higieny - Państwowy Instytut Badawczy (NIZP PZH – PIB) na bieżąco do Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Kopenhadze.