5G: sieci telekomunikacyjne nowej generacji

Temat wpływu pola elektromagnetycznego (PEM) na zdrowie zyskał w Polsce ostatnio dużą popularność, za co odpowiedzialne jest m.in. stopniowe wdrażanie standardu telefonii komórkowej piątej generacji, powszechnie znanej jako 5G. Z racji dużego zainteresowania medialnego i szerokiej debaty publicznej podnoszone są liczne potencjalne niepożądane skutki oddziaływania PEM z zakresu częstotliwości radiowych na zdrowie, jednak w większości argumenty te nie są poparte rzetelną analizą naukową, a raczej przesłankami na podstawie oderwanych, codziennych obserwacji i dowodów anegdotycznych.

Problem wpływu pól elektromagnetycznych (PEM) na nasze zdrowie i życie zaistniał w sposób istotny w świadomości społecznej w naszym kraju stosunkowo niedawno. Jeśli weźmiemy pod uwagę rozwój jedynie telefonii komórkowej, to przynajmniej w Polsce z technologiami tego rodzaju mamy do czynienia na większą skalę mniej więcej od połowy lat 90-tych. Wtedy to zaczęły pojawiać się pierwsze komercyjne systemy analogowe. Zanim pojawiły się systemy cyfrowe piątej generacji (5G), które zaczynają być wprowadzane obecnie, powstawanie i wprowadzanie poprzednich czterech generacji telefonii komórkowej nie zostało praktycznie w ogóle zauważone, przynajmniej w kontekście ich oddziaływania na zdrowie. Czy nie miały, nie mają i nie mogą mieć wpływu na nasze zdrowie? Czy systemy 5G są pod tym względem wyjątkowe? Co takiego nowego i groźnego mają w sobie te rozwiązania, że wywołują tak ożywioną dyskusję i tak ogromny sprzeciw niektórych osób i środowisk?

W opisie biofizycznym układów biologicznych, który powinien dostarczać ilościowych informacji o funkcjonowaniu układu, z reguły stosujemy przybliżenia liniowe, czyli zakładamy, że odpowiedź układu jest proporcjonalna do działającego bodźca. Podejście to jest prostą konsekwencją ograniczeń w matematycznym opisie dynamiki układów.

Efekt termiczny to jeden z najczęściej badanych i jedyny bezsprzecznie potwierdzony skutek oddziaływania pola elektromagnetycznego (PEM) o częstotliwościach radiowych na organizm ludzki. Rozważając PEM o częstotliwościach radiowych rozpatrujemy zakres promieniowania niejonizującego o częstotliwościach w zakresie od 300 MHz do 300 GHz [1]. Efekty termiczne, wywołane tego rodzaju PEM uważa się za główny czynnik mogący wpływać na procesy fizjologiczne w ciele człowieka [2].

O pomiarach pola elektromagnetycznego (PEM) powiedziano i napisano już wiele, nawet bardzo wiele. Pomiar PEM tylko pozornie może się wydawać prostą czynnością – bo cóż tu mogłoby być trudnego: przecież włączamy miernik, odczytujemy wynik i już!

Czy spotkałeś się kiedyś z taką sytuacją: wyświetlacz telefonu pokazuje pełny zasięg (4 na 4 kreski symbolizujące najlepszy poziom sygnału), natomiast strona internetowa, która zwykle ładuje się nie dłużej niż 2 sekundy, potrzebuje na to dużo więcej czasu lub w ogóle się nie pojawia? Albo, gdy chcesz zamieścić krótkie nagranie wideo z koncertu, na którym właśnie jesteś, w portalu społecznościowym i niespodziewanie pojawia się błąd transmisji danych? Jeżeli wykluczymy wszystkie potencjalne nieprawidłowości po stronie naszego urządzenia okaże się, że mamy do czynienia z typowym zjawiskiem spotykanym w sieciach komórkowych.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 r., ustalające dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych, pomimo tego, że jest w mocy już od ponad pół roku, wciąż budzi wśród części obywateli emocje i wątpliwości, prowadzące do pytań. Czy podniesienie poziomów dopuszczalnych było konieczne? Czy nowe wartości graniczne zapewniają mi bezpieczeństwo? Czy nic mi nie grozi?

Głównymi aktami prawnym regulującym obszar ochrony przed polami elektromagnetycznymi (PEM) w Polsce są: Ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ), Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ). Koniec 2019 r. i początek 2020 r. był okresem szczególnym w dziedzinie związanej z pomiarami PEM w środowisku ogólnym, wykonywanymi w związku z ustawą POŚ. Zgodnie z ustawą POŚ, w odniesieniu do instalacji radiokomunikacyjnych (w tym stacji bazowych telefonii komórkowej), zobowiązanymi do pomiarów są prowadzący instalację oraz użytkownicy urządzenia emitującego PEM z zakresu częstotliwości od 30 kHz do 300 GHz, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W.

O stacjach bazowych zostało już wiele napisane i powiedziane, szczególnie w ostatnim czasie, w kontekście wdrażania nowej technologii określanej mianem 5G. Wciąż jednak stacje bazowe budzą pewien niepokój, który niestety wynika głównie z niewiedzy – przecież nie każdy dysponuje wiedzą techniczną, a w szczególności, w zakresie techniki radiowej. Większość artykułów lub opracowań dotyczących stacji bazowych jest przedstawiana bardzo specjalistycznym, można powiedzieć nawet „branżowym” i „hermetycznym” językiem. W gąszczu wielu trudnych określeń i definicji naprawdę niełatwo się odnaleźć, niekiedy nawet osobom, które na co dzień doskonale poruszają się w obszarze zagadnień związanych z nowymi technologiami. Aby przybliżyć tematykę przedstawiamy podstawowe zagadnienia związane ze stacjami bazowymi, w szczególności stacjami bazowymi sieci komórkowych.

Wydarzenia ostatnich tygodni pokazują, że rozwojowi technologii 5G, będącej po prostu kolejną generacją sieci telekomunikacyjnych, towarzyszą obawy, które nie są uzasadnione nie tylko merytorycznie, ale często wręcz i zdroworozsądkowo. Dzieje się to w dużej mierze poprzez informacje, które w zaskakująco szybki sposób, jak na działania niecelowe i nieskoordynowane, obiegają Internet i docierają do coraz szerszego grona odbiorców, którzy zupełnie bezkrytycznie przyjmują te treści, jako słuszne i prawdziwe. Mechanizmy powstawania i rozprzestrzeniania się tego typu informacji zostały już wielokrotnie wykorzystywane przy różnych teoriach, głównie tych z kategorii „fake news”. Zamieszanie wywołane wokół rzekomego, negatywnego wpływu rozwoju nowej technologii 5G na zdrowie człowieka to pochodna wcześniejszych działań tego samego środowiska, które już wcześniej podważało jednoznaczne stanowiska w tym obszarze, prezentowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) działającą w strukturze Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), czy też przez Międzynarodową Komisję ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP). Przypomnijmy, że w wyniku prowadzonych na szeroką skalę przeglądów wyników badań stwierdzono brak naukowo uzasadnionych, spójnych i wiarygodnych dowodów wskazujących na występowanie negatywnych skutków zdrowotnych u ludzi w związku z ekspozycją na pole elektromagnetyczne.