Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

W ramach zintegrowanego systemu kontroli jednym z rodzajów kontroli, z którymi bardzo często spotykają się beneficjenci, jest kontrola przeprowadzana bezpośrednio w gospodarstwie tzw. kontrola na miejscu lub wizytacja w miejscu realizacji operacji.

Kontrole na miejscu przeprowadza się w celu sprawdzenia i weryfikacji faktów stanowiących podstawę przyznania płatności, potwierdzenia zgodności danych i informacji zawartych we wnioskach pomocowych ze stanem faktycznym.

Kontrole na miejscu w ramach płatności bezpośrednich są realizowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub przez jednostki działające na jej zlecenie (Wykonawcy Kontroli) przeprowadzane są dwoma metodami:

• metodą inspekcji terenowej polegającą na kontroli podmiotu kontrolowanego, w ramach której czynności kontrolne wykonywane są bezpośrednio w siedzibie podmiotu kontrolowanego lub w miejscu realizacji operacji lub w miejscu prowadzenia przez podmiot kontrolowany działalności rolniczej/pozarolniczej lub na działkach rolnych lub jednostkach gruntu nierolniczego,

• metodą FOTO, która charakteryzuje się tym, że jest realizowana tylko na wcześniej wytypowanych zwartych obszarach obejmujących na ogół od jednej do kilku gmin lub grupę obrębów. Kontrola gospodarstwa polega na skontrolowaniu działek rolnych wymagających kontroli, wchodzących w skład wytypowanego gospodarstwa i ewentualnie przeprowadzeniu czynności niezbędnych dla weryfikacji realizacji przez beneficjenta wymagań w zakresie warunkowości. Liczebność zespołu przeprowadzającego wizytację terenową w ramach kontroli metodą FOTO jest sprawą wewnętrzną Wykonawcy. W szczególnych przypadkach, np. kontrola działek pod chmurami, może zaistnieć potrzeba uzupełnienia kontroli realizowanej metodą FOTO i przeprowadzenia, kontroli metodą inspekcji terenowej.

*  Jeżeli konieczna jest weryfikacja elementów dostępnych tylko w siedzibie rolnika.

** W przypadku norm: GAEC1, GAEC2, GAEC3, GAEC4, GAEC5, GAEC6, GAEC7, GAEC8, GAEC9 obecność podmiotu kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej nie jest obowiązkowa.

Co do zasady kontrole na miejscu w ramach WPR nie powinny być zapowiadane. Zawiadomienie beneficjenta o kontroli jest wykonywane wtedy, gdy jego obecność jest niezbędna do przeprowadzenia kontroli. Jeżeli wcześniejsze powiadomienie następuje na więcej niż 48 godzin przed kontrolą, powinno ono mieć miejsce z wyprzedzeniem ograniczonym do niezbędnego minimum. Czas ten nie może przekraczać 14 dni. Natomiast w przypadku kontroli dotyczących inwentarza żywego termin powiadomienia nie może przekraczać 48 godzin z wyjątkiem uzasadnionych przypadków.

W przypadku beneficjentów Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” podmiot, u którego ma być przeprowadzona kontrola zawiadamia się o terminie oraz zakresie planowanej kontroli, co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem kontroli. Kontrola może być również przeprowadzona przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli na wniosek podmiotu, u którego ma być przeprowadzona kontrola, lub jeżeli wymaga tego specyfika operacji, po uzyskaniu pisemnej zgody podmiotu, u którego ma być przeprowadzona kontrola. Dopuszcza się możliwość nieinformowania podmiotu kontrolowanego o kontroli na miejscu, co może być stosowane w kontroli w trybie doraźnym, w przypadku uzyskania informacji o niewłaściwej realizacji operacji.

Podstawowym sposobem powiadomienia o kontroli jest powiadomienie telefoniczne, pisemne lub bezpośrednie.

W przypadku kontroli metodą FOTO beneficjent nie jest powiadamiany o kontroli. Czynności kontrolne mogą być wykonywane podczas nieobecności podmiotu kontrolowanego także wówczas, gdy rolnik został zawiadomiony o kontroli. Jedynie w przypadku kontroli wymagających weryfikacji elementów dostępnych tylko w siedzibie rolnika, konieczny jest kontakt z rolnikiem w celu umówienia terminu wizytacji mającej na celu zweryfikowanie zapisów w rejestrze zabiegów agrotechnicznych/środków ochrony roślin a w przypadku braku rejestru środków ochrony roślin pozyskanie oświadczenia, że rolnik nie stosował środków ochrony roślin.

W przypadku, gdy beneficjent nie może uczestniczyć w kontroli ma możliwość upoważnienia do tej czynności innej osoby. Obecność beneficjenta lub osoby upoważnionej podczas kontroli wymagana jest w sytuacjach, gdy powinien on udostępnić inspektorom terenowym posiadaną dokumentację, umożliwić wstęp na teren gospodarstwa lub w miejsce realizacji inwestycji itp.

Osoba upoważniona przez beneficjenta do reprezentowania go w czasie kontroli musi posiadać pisemne upoważnienie, które powinno zawierać:

• dane osobowe podmiotu upoważniającego,

• dane osoby upoważnionej wraz z nazwą i numerem dokumentu, który osoba upoważniona okazuje inspektorom terenowym,

• zakres upoważnienia,

• datę wystawienia upoważnienia,

• datę ważności upoważnienia, jeśli nie jest ono wydane na czas nieokreślony,

• podpis osoby upoważniającej.

Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych osoba upoważniona do ich wykonywania jest zobowiązana okazać imienne upoważnienie beneficjentowi lub osobie przez niego upoważnionej, jeżeli nie jest on obecny podczas kontroli. Upoważnienie zawiera wskazanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych, miejsce i zakres oraz podstawę prawną do ich wykonywania.

Imienne upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych wydawane są na podstawie następujących aktów prawnych:

• ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. z 2023 r. poz. 412 z późn. zm.),

• ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. 2015, poz. 349, z późn. zm),

• ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich  (Dz. U. z 2013, poz.173, z późn. zm.),

• ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz. U. z 2009 r. Nr 72, poz. 619, z późn.zm.),

• ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu (Dz. U. z 2011 r. Nr 145, poz. 868, z późn. zm.),

• ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 548, z późn. zm.).

• wstępu na grunty i do obiektów związanych z działalnością, której dotyczy pomoc albo pomoc techniczna,
• dostępu do zwierząt,
• żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli na miejscu,
• wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli na miejscu, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczenia tych dokumentów,
• sporządzenia dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonej kontroli na miejscu,
• pobierania próbek do badań,
• żądania okazania i udostępniania danych informatycznych.

W zakresie działań o charakterze obszarowym z przeprowadzonych czynności kontrolnych sporządzany jest raport z kontroli w wersji elektronicznej (plik XML i PDF podpisany elektronicznie). W wysyłanym do rolnika raporcie zawarta jest informacja o tym, że: raport z kontroli został sporządzony w postaci elektronicznej i podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Załączniki do raportu powstałe w procesie kontroli (np.: szkice z kontroli, dokumentacja fotograficzna) są przechowywane wraz z oryginałem raportu z kontroli w ARiMR i są do wglądu we właściwych dla obsługi wniosku Biurach Powiatowych.

Rolnik:

• może się na otrzymanym dokumencie podpisać i podpisany dokument przesłać do ARiMR,

• dodatkowo może przekazać do Dyrektora OR za pośrednictwem właściwego Biura Powiatowego swoje uwagi i spostrzegania dotyczące przeprowadzonej kontroli.

Raport z kontroli, co do zasady jest przekazywany do rolnika w ciągu 14 dni od daty zakończenia kontroli. Termin ten może zostać wydłużony do 3 miesięcy od daty zakończenia kontroli w przypadku:

• kontroli w zakresie płatności bezpośrednich i ONW:

• od daty zakończenia czynności kontrolnych w terenie (metoda IT),
• po pozytywnej kontroli formalnej w terminie 3 miesięcy od daty zakończenia kontroli jakości Raportu stwierdzającej, że Raport sporządzono poprawnie (metoda FOTO).

W przypadku kontroli warunkowości raport z kontroli jest przekazywany do rolnika niezwłocznie, ale nie później niż w terminie do trzech miesięcy od dnia przeprowadzenia kontroli na miejscu tzn. od daty zakończenia czynności kontrolnych w terenie.

W przypadku działań inwestycyjnych i premiowych PROW na lata 2014-2020 kopię Raportu z czynności kontrolnych w wersji papierowej podmiot kontrolowany otrzymuje co do zasady bezpośrednio po zakończeniu kontroli lub kopia raportu przesyłana jest wyznaczonego operatora pocztowego.

W przypadku, gdy podmiot kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w raporcie, może zgłosić umotywowane zastrzeżenia na piśmie, co do ustaleń w nim zawartych Dyrektorowi Oddziału Regionalnego ARiMR chyba, że bezpośrednio po zakończeniu kontroli osoba obecna podczas kontroli zgłosiła kontrolującym umotywowane zastrzeżenia, co do ustaleń zawartych w raporcie. Termin na zgłoszenie uwag to:

• 7 dni od dnia otrzymania raportu w przypadku kontroli w ramach działań PROW 2007-2013 oraz PROW 2014-2020 (działania inwestycyjne i premiowe),

• 14 dni od dnia doręczenia raportu w przypadku kontroli w zakresie płatności bezpośrednich, ONW, w ramach warunkowości, PROW 2014-2020 (działania o charakterze obszarowym), interwencji w ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027.

Wykrycie nieprawidłowości w czasie kontroli może skutkować zmniejszeniem lub nieprzyznaniem płatności w danym roku, wieloletnimi sankcjami lub całkowitym wykluczeniem z ubiegania się o pomoc.

Uniemożliwienie przeprowadzenia czynności kontrolnych może skutkować nieprzyznaniem pomocy, odmową wypłaty płatności lub zwrotem otrzymanej pomocy.