Połączone kanałami, pochylniami i śluzami jeziora: Druzno, Piniewo, Sambród, Ruda Woda, Ilińsk, Drwęckie, Pauzeńskie, Szeląg Wielki, Szeląg Mały, Dauby, Karnickie, Jeziorak i Ewingi, tworzą jedyny w swoim rodzaju szlak wodny. Całkowita długość kanału z odgałęzieniami (między innymi: Kanał Iławski, Kanał Dobrzycki łączący Jeziorak z jeziorem Ewingi, rzeka Elbląg czy Kanał Jagielloński łączący rzekę Elbląg z Nogatem) wynosi 151,7 km.

Największą atrakcją Kanału są zabytkowe pochylnie z tak zwanym suchym grzbietem – Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie i Całuny. Statki, by pokonać różnice poziomów lustra wody, umieszczane są tu na wózkach ciągniętych po torowisku za pomocą stalowych lin poruszanych siłą kół napędzanych przez wodę. Ostatnia z pochylni – Całuny – zamiast koła wodnego ma zamontowaną turbinę wodną Francisa. Obiektem, który wyróżnia Kanał Elbląski spośród innych dróg wodnych, jest także Akwedukt Karnicki, czyli kanał typu naziemnego przerzucony nad jeziorem Karnickim.

Wielką popularnością wśród turystów cieszą się rejsy pasażerskie po Kanale, które odbywają się regularnie od 1927 roku. Rokrocznie korzysta z nich kilkadziesiąt tysięcy turystów. Największą flotę dwupokładowych statków na Kanale Elbląskim posiada Żegluga Ostródzko-Elbląska, oferująca rejsy po różnych odcinkach Kanału Elbląskiego. Po Kanale można również pływać kajakami i jachtami motorowymi.

Unikalny charakter Kanału Elbląskiego związany jest także z otaczającym go krajobrazem. Ze względu na swoje walory przyrodnicze i kulturowe teren został objęty ochroną prawną w formie Obszaru Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego. Bogate kompleksy leśne tworzą Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej na północy i Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego na południu. Gratką dla miłośników ptaków jest rezerwat jezioro Druzno (obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Jezioro Druzno”). Miasta i miejscowości na trasie Kanału (takie jak: Iława, Ostróda, Pasłęk czy Elbląg – jedno z najstarszych miast w Polsce) pełne są zabytków, a także doskonale przygotowanej infrastruktury. Nie brakuje tu hoteli, pensjonatów, restauracji i kawiarni, swoje usługi świadczą również liczne wypożyczalnie sprzętu wodnego i przystanie. Mnóstwo tu też szlaków i ścieżek rowerowych, dzięki którym można z powodzeniem eksplorować bliższe i dalsze okolice Kanału.

Równie fascynująca jak sam Kanał Elbląski, jest jego historia, której nieodłącznym elementem jest postać Georga Jacoba Steenke – pruskiego inżyniera, autora koncepcji technicznej budowy Kanału i projektanta pochylni z suchym grzbietem. To właśnie jemu zawdzięczamy niezwykłą konstrukcję, która po dziś dzień fascynuje badaczy, historyków i inżynierów z całego świata. Zbudowana została w latach 1844–1891, a o jej powstaniu zdecydowały względy ekonomicznie i konieczność usprawnienia wymiany handlowej pomiędzy Oberlandem (Prusami Górnymi) a Elblągiem, i dalej Gdańskiem. Ciekawostką jest, że budowa Kanału pochłonęła więcej środków niż budowa Wieży Eiffla! Może dlatego jego gruntowna rewitalizacja okazała się niezbędna dopiero po ponad 150 latach.

Historia Kanału Elbląskiego, jego unikalna konstrukcja oraz walory krajobrazowe to tematy przewodnie Izby Historii Kanału Elbląskiego w Pasłęku prowadzonej przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.