Współpraca polsko – rosyjska na wodach transgranicznych

Międzynarodowy obszar dorzecza Wisły obejmuje zasięgiem wody przejściowe Zalewu Wiślanego, które Rzeczpospolita Polska dzieli z Federacją Rosyjską. Śródlądowe wody polsko – rosyjskiej strefy przygranicznej leżą w międzynarodowym obszarze dorzecza Pregoły.

Formalnie współpraca Polski z Rosją w dziedzinie gospodarki wodnej prowadzona jest na podstawie Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o gospodarce wodnej na wodach granicznych, sporządzonego w Warszawie
w dniu 17 lipca 1964 r. Porozumienie to obowiązuje na zasadzie sukcesji i podlega automatycznemu przedłużaniu o kolejne pięcioletnie okresy. Wdrażanie ww. porozumienia jest niewystarczające
i niezadowalające, gdyż strona rosyjska nie wykazuje praktycznego zainteresowania jego realizacją. Problemy notowane na polsko-rosyjskich wodach granicznych dotyczą m.in. szkód powodowanych przez zatamowanie swobodnego przepływu wód, czego wynikiem jest czasowe podtapianie niektórych pól po stronie polskiej.

Aktualnie współpraca ze stroną rosyjską w zakresie wód transgranicznych wymaga ponownego sformalizowania, ustanowienia nowych ram prawnych i organów współpracy. Od 1992 r. podejmowano rozmowy w sprawie uzgodnienia nowego porozumienia międzyrządowego, niestety negocjacje nie powiodły się i w rezultacie zostały zawieszone, z uwagi na brak zgody strony rosyjskiej na objęcie umową morskich wód granicznych.

W chwili obecnej konieczne jest rozpoczęcie negocjacji nowego tekstu umowy. Istnieje potrzeba podjęcia realnej współpracy w zakresie ochrony wód transgranicznych, melioracji terenów przygranicznych, ochrony rezerwatów wodnych w strefie przygranicznej, opracowania i podjęcia realizacji wspólnych planów gospodarki wodnej na wodach granicznych, zorganizowania wspólnego systemu zapobiegania nadzwyczajnym zanieczyszczeniom na wodach granicznych i zwalczania ich oraz zapewnienia konsultacji i ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mających wpływ na zasoby wód granicznych. Zawiązanie takiej współpracy przyczynić się może nie tylko do stworzenia systemu rozwiązywania istotnych problemów na terenach przygranicznych, ale także do rozwoju tych terenów.

Zainicjowanie rozmów ze stroną rosyjską na tematy współpracy na wodach transgranicznych wymaga przede wszystkim przygotowania na gruncie dyplomatycznym i politycznym, przez właściwe służby podlegające ministrowi ds. zagranicznych. Bez odpowiedniej podstawy jaką są właściwe stosunki międzynarodowe nie jest możliwe rozpoczęcie rozmów mających na celu podpisanie międzyrządowej umowy o współpracy na wodach transgranicznych.

Do czasu uzgodnienia i podpisania umowy polsko – rosyjskiej, rolę platformy do planowania działań na wodach transgranicznych w polsko – rosyjskiej strefie przygranicznej mogą stanowić umowy międzynarodowe. Zarówno Polska, jak i Rosja są stronami innych umów międzynarodowych, np. Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych oraz  Konwencji o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego.