Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

Uprawnienia przysługujące KOWR z tytułu prawa pierwokupu oraz prawa nabycia udziałów (akcji) dotyczą:

1. spółki kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha,
2. spółki dominującej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje w spółce kapitałowej, o której mowa w punkcie 1 (tj. w spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha).

Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych spółką kapitałową jest: spółka z  ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) oraz spółka akcyjna (S.A.).

Spółką dominującą w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000  r. – Kodeks spółek handlowych jest spółka handlowa w przypadku, gdy:

1. dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
2. jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
3. jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
4. członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), lub
5. dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
6. wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę.

Zgodnie z art. 180 Kodeksu spółek handlowych, zbycie udziału powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jest to forma kwalifikowana, bez zachowania której zbycie będzie nieważne.

Zgodnie z art. 4c ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w przypadku wykonywania prawa pierwokupu, o którym mowa w art. 3a ust. 1 oraz prawa nabycia, o którym mowa w art. 4 ust. 6, przepisy art. 600 Kodeksu cywilnego stosuje się również do postanowień umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i statutu spółki akcyjnej.

W myśl art. 600 Kodeksu cywilnego, przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osobą trzecią, mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne. Jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osobą trzecią przewiduje świadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić, może on swe prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń. Jednakże gdy prawo pierwokupu przysługuje Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego z mocy ustawy, takie świadczenie dodatkowe uważa się za niezastrzeżone.

PRAWO PIERWOKUPU UDZIAŁÓW (AKCJI)

Jeżeli udziałowiec (akcjonariusz):

1. spółki kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha,
2. spółki dominującej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje we wskazanej w pkt 1 spółce (tj. w spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha)

zamierza sprzedać swoje udziały (akcje) – to w pierwszej kolejności zawiera warunkową umowę sprzedaży udziałów (akcji), a następnie zwraca się do spółki, której udziały (akcje) są sprzedawane, aby dokonała ona stosownego zawiadomienia KOWR.

Zawiadomienie o treści zawartej warunkowej umowy sprzedaży udziałów (akcji), wraz z ustawowo wymaganymi dokumentami, należy przesłać do KOWR (najlepiej od razu do oddziału terenowego KOWR, właściwego ze względu na siedzibę spółki, której udziały (akcje) są sprzedawane). Dane teleadresowe Oddziałów Terenowych KOWR można znaleźć w zakładce: KONTAKT.

Do ww. zawiadomienia spółka dołącza:

1. wypisy z ewidencji gruntów i budynków dla wszystkich działek ewidencyjnych wchodzących w skład nieruchomości rolnych stanowiących własność lub użytkowanie wieczyste spółki,
2. odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie wydane na podstawie zbioru dokumentów prowadzonego dla nieruchomości rolnej, lub informację o numerze księgi wieczystej dostępnej w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych,
3. potwierdzone za zgodność z oryginałem bilans oraz rachunek zysków i strat spółki, za trzy ostatnie lata obrotowe,
4. aktualną listę wspólników lub akcjonariuszy oraz umowę lub statut spółki,
5. oświadczenie zarządu spółki o wysokości zobowiązań warunkowych – zawierające m.in. klauzulę o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”,
6. potwierdzone za zgodność z oryginałem umowy, na podstawie których nieruchomości stanowiące własność lub użytkowanie wieczyste spółki znajdują się władaniu innych osób.

Brak załączenia do zawiadomienia spółki któregokolwiek z ww. załączników skutkuje tym, że takie zawiadomienie jest nieskuteczne.

Prawo pierwokupu udziałów (akcji), o którym mowa w art. 3a ustawy, KOWR może wykonać w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania skutecznego zawiadomienia. Przepisy dotyczące pierwokupu nieruchomości stosuje się w  takim wypadku odpowiednio. Oświadczenie KOWR o nabyciu danych udziałów (akcji) na podstawie przysługującego prawa pierwokupu, składane jest w formie aktu notarialnego. KOWR wysyła zobowiązanemu z prawa pierwokupu ww. oświadczenie przesyłką poleconą nadaną za potwierdzeniem odbioru w placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe, a następnie publikuje na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej KOWR. Uważa się, że zobowiązany z prawa pierwokupu zapoznał się z treścią oświadczenia KOWR o wykonaniu prawa pierwokupu z chwilą jego publikacji na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej KOWR.

Jeżeli cena sprzedawanych udziałów (akcji) rażąco odbiega od ich wartości rynkowej, KOWR może w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o  wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tych udziałów (akcji). Sądem właściwym do ustalenia ceny zbywanych akcji lub udziałów jest sąd właściwy dla siedziby spółki.

Niezłożenie w powyższym terminie przez KOWR ww. oświadczenia o nabyciu danych udziałów (akcji), pisemne poinformowanie zobowiązanego o niekorzystaniu przez KOWR z prawa pierwokupu lub upływ zakreślonego terminu bez reakcji ze strony KOWR – oznacza, że KOWR nie skorzystał z możliwości nabycia tych udziałów (akcji).

Prawo pierwokupu udziałów (akcji) nie przysługuje KOWR w przypadku m.in. sprzedaży:

1. akcji spółek, których akcje są dopuszczone do obrotu zorganizowanego w  rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2. udziałów i akcji na rzecz osoby bliskiej,
3. udziałów i akcji przez Skarb Państwa lub na jego rzecz,
4. udziałów i akcji na rzecz spółki handlowej, której wyłącznym udziałowcem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa, będącej operatorem systemu przesyłowego albo posiadającej koncesję na przesyłanie paliw ciekłych, w rozumieniu ustawy z dnia 10  kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne,
5. udziałów i akcji na rzecz spółki kapitałowej lub grupy kapitałowej, o których mowa w  art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych,
6. udziałów i akcji w celu ich umorzenia.

PRAWO NABYCIA UDZIAŁÓW (AKCJI)

W przypadku nabycia udziałów (akcji) w:

1. spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha,
2. spółce dominującej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje we wskazanej w pkt 1 spółce (tj. w spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha)

na podstawie zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży, jednostronnej czynności prawnej, lub orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sadu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o  postępowaniu egzekucyjnym, lub innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego (w tym podziału bądź łączenia spółek handlowych oraz przekształcenia przedsiębiorcy albo spółki cywilnej w spółkę handlową) – KOWR przysługuje prawo nabycia tych udziałów (akcji) na postawie art. 4 ust. 1 w związku z art. 4 ust. 6 ustawy.

Nabycie udziałów (akcji) przez dotychczasowych wspólników (akcjonariuszy) nie wyłącza prawa nabycia przysługującego KOWR.

Jeżeli następuje nabycie udziałów (akcji), w stosunku do którego KOWR przysługuje prawo nabycia - Spółka, której udziały (akcje) zostały zbyte, niezwłocznie zawiadamia o tym KOWR.

W przypadku nabycia udziałów (akcji) w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego – zawiadomienia dokonuje Spółka po wpisaniu tego podwyższenia do rejestru przedsiębiorców (prowadzonego na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Do ww. zawiadomienia spółka dołącza:

1. wypisy z ewidencji gruntów i budynków dla wszystkich działek ewidencyjnych wchodzących w skład nieruchomości rolnych stanowiących własność lub użytkowanie wieczyste spółki,
2. odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie wydane na podstawie zbioru dokumentów prowadzonego dla nieruchomości rolnej, lub informację o  numerze księgi wieczystej dostępnej w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych,
3. potwierdzone za zgodność z oryginałem bilans oraz rachunek zysków i strat spółki, za trzy ostatnie lata obrotowe,
4. aktualną listę wspólników lub akcjonariuszy oraz umowę lub statut spółki,
5. oświadczenie zarządu spółki o wysokości zobowiązań warunkowych – zawierające m.in. klauzulę o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”,
6. potwierdzone za zgodność z oryginałem umowy, na podstawie których nieruchomości stanowiące własność lub użytkowanie wieczyste spółki znajdują się we władaniu innych osób.

Brak załączenia do zawiadomienia spółki m.in. któregokolwiek z ww. załączników skutkuje tym, że takie zawiadomienie jest nieskuteczne.

Zawiadomienie o nabyciu udziałów (akcji), wraz z ustawowo wymaganymi dokumentami, należy przesłać do KOWR (najlepiej od razu do oddziału terenowego KOWR, właściwego ze względu na siedzibę spółki, której udziały (akcje) zostały nabyte). Dane teleadresowe Oddziałów Terenowych KOWR można znaleźć w zakładce: KONTAKT.

Prawo nabycia udziałów (akcji) KOWR może wykonać w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania skutecznego zawiadomienia. Przepisy dotyczące pierwokupu nieruchomości stosuje się w takim wypadku odpowiednio. Oświadczenie KOWR o nabyciu danych udziałów (akcji) na podstawie przysługującego prawa nabycia, składane jest w formie aktu notarialnego. KOWR wysyła właścicielowi udziałów (akcji) ww. oświadczenie przesyłką poleconą nadaną za potwierdzeniem odbioru w placówce pocztowej operatora pocztowego w  rozumieniu ustawy z  dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe, a następnie publikuje na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej KOWR. Uważa się, że właściciel udziałów (akcji) zapoznał się z treścią oświadczenia KOWR o wykonaniu prawa nabycia z chwilą jego publikacji na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej KOWR.

Jeżeli cena udziałów (akcji) wynikająca z treści czynności prawnej rażąco odbiega od wartości rynkowej tych udziałów (akcji), KOWR może w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o  wykonaniu prawa nabycia, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tych udziałów (akcji). Sądem właściwym do ustalenia ceny zbywanych akcji lub udziałów jest sąd właściwy dla siedziby spółki.

Niezłożenie w powyższym terminie przez KOWR ww. oświadczenia o nabyciu danych udziałów (akcji) lub pisemne poinformowanie właściciela udziałów (akcji) o niekorzystaniu przez KOWR z prawa nabycia lub upływ zakreślonego terminu bez reakcji ze strony KOWR – oznacza, że KOWR nie skorzystał z możliwości nabycia tych udziałów (akcji).

Prawo nabycia udziałów (akcji) nie przysługuje KOWR w przypadku m.in. nabycia udziałów (akcji):

1. przez Skarb Państwa,
2. przez osobę bliską zbywcy,
3. w wyniku dziedziczenia ustawowego oraz działu spadku po dziedziczeniu ustawowym albo dziedziczenia przez rolnika indywidualnego,
4. przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego,
5. przez spółkę handlową, której wyłącznym udziałowcem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa, będącą operatorem systemu przesyłowego albo posiadającą koncesję na przesyłanie paliw ciekłych, w  rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997  r. – Prawo energetyczne,
6. przez spółkę kapitałową lub grupę kapitałową, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w  niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych,
7. przez Spółkę Celową, o której mowa w ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o  Centralnym Porcie Komunikacyjnym,
8. przez jednostkę samorządu terytorialnego.

 

SKUTKI NIEZAWIADOMIENIA KOWR O PRAWIE PIERWOKUPU I PRAWIE NABYCIA

Zgodnie z art. 9 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nabycie własności nieruchomości rolnej, udziału we współwłasności nieruchomości rolnej, użytkowania wieczystego, udziału we współużytkowaniu wieczystym takiej nieruchomości oraz nabycie akcji i udziałów w:

1. spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha, oraz
2. spółce dominującej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje we wskazanej w pkt 1 spółce (tj. w spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha)

dokonane na podstawie czynności prawnej niezgodnie z przepisami ustawy jest nieważne.

W szczególności nieważne jest m.in. dokonanie czynności prawnej bez zawiadomienia KOWR w przypadku określonym w art. 3a i art. 4 ust. 6 ustawy. Z  powództwem o stwierdzenie nieważności czynności prawnej, z przyczyn o  których mowa powyżej, oprócz osób mających interes prawny może wystąpić KOWR.