2021 rok zamykamy z dobrą kondycją polskiej gospodarki, a nasz kraj znajduje się w czołówce państw Unii Europejskiej, które najłagodniej przechodzą kryzys wywołany globalną pandemią koronawirusa. To wynik bezprecedensowej pomocy w wysokości ponad 230 mld zł na kontynuowanie działalności i ochronę miejsc pracy, jaką od początku pandemii państwo udzieliło firmom dotkniętym skutkami Covid-19. To także zasługa polskich przedsiębiorców i pracowników, którzy pomimo niesprzyjających okoliczności zdołali dostosować się do nowych realiów.

– mówi minister rozwoju i technologii Piotr Nowak. I podkreśla:

Będziemy kontynuowali w MRiT działania na rzecz wysokiego wzrostu gospodarczego i nadania gospodarce mocnego impulsu rozwojowego. Wsparcie polskich MŚP na polskim i zagranicznym rynku, proprzedsiębiorcze regulacje prawne, wzrost inwestycji zagranicznych, innowacyjności oraz cyfryzacja otoczenia biznesowego będą głównymi kierunkami działań ministerstwa w 2022 roku.

Poniżej przedstawiamy wykaz najważniejszych inicjatyw MRiT w 2021 r.

Budownictwo i mieszkalnictwo

Mieszkanie bez wkładu własnego – ustawa z 1 października 2021 r. o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym (Dz. U. poz. 2133). Jest to jedno z kluczowych rozwiązań zawartych w rządowym programie Polski Ład.

Zgodnie z przepisami, państwo za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego zagwarantuje wkład własny od 10 do 20 proc. finansowanej nieruchomości, maksymalnie 100 tys. zł dla osób, które wezmą kredyt na okres nie krótszy niż 15 lat.

Gwarantowany kredyt mieszkaniowy oznacza dla osób posiadających zdolność kredytową przede wszystkim usunięcie bariery braku środków na wkład własny, który jest wymagany do uzyskania kredytu hipotecznego na zakup lub budowę mieszkania.

Ponadto spłacający taki kredyt będą objęci wsparciem finansowym w przypadku każdorazowego powiększenia się rodziny. Wysokość otrzymanego finansowania będzie uzależniona od liczby dzieci w rodzinie (20 tys. zł w przypadku urodzenia drugiego dziecka, 60 tys. zł – trzeciego i każdego kolejnego).

Przepisy wejdą w życie 27 maja 2022 r. (z wyjątkiem części przepisów pozwalających rozpocząć proces przygotowania BGK i banków kredytujących na wdrożenie instrumentu, które weszły w życie 10 grudnia 2021 r.).

Budowa domów do 70 mkw – ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która realizuje jedno z kluczowych założeń rządowego Polskiego Ładu tj. budowę domu do 70 mkw powierzchni zabudowy bez formalności.

Wprowadza proste rozwiązania prawne umożliwiające szybszą budowę jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Ułatwienia przewidziane są dla wolnostojących, nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 mkw. Obszar oddziaływania musi mieścić się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

Takie domy będzie można budować w uproszczonej procedurze, tj. na podstawie ułatwionego zgłoszenia, bez obowiązku ustanowienia kierownika budowy oraz prowadzenia dziennika budowy.

Przepisy zaczną obowiązywać od 3 stycznia 2022 r.

Dodatkowo w drugiej połowie 2022 r., po zakończeniu konkursu architektonicznego na opracowanie koncepcji domu jednorodzinnego o powierzchni zabudowy do 70 mkw, uruchomiona zostanie strona internetowa dla wszystkich zainteresowanych budową domu na własne potrzeby mieszkaniowe. Na stronie znajdą się projekty budowlane wyłonione w ramach konkursu, które będą wymagały jedynie adaptacji do warunków konkretnej działki budowlanej. 

Tzw. społeczny pakiet mieszkaniowy, czyli wsparcie budownictwa czynszowego, w tym socjalnego i komunalnego – ustawa z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa oraz ustawa z 16 grudnia 2020 r. o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości. Obie ustawy weszły w życie na początku 2021 r.

Dane od stycznia do października (wg stanu na 26.11. 2021 r.) potwierdzają bardzo pozytywny odzew inwestorów społecznego budownictwa czynszowego na nowe rozwiązania wprowadzone w ramach tzw. społecznego pakietu mieszkaniowego. Pokazują one rekordowe zainteresowanie beneficjentów finansowym wsparciem z Funduszu Dopłat oraz Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa.

W 2021 r. wpłynęły 332 wnioski o wsparcie z Funduszu Dopłat, które zostały  zakwalifikowane lub są jeszcze procedowane przez BGK.  Jest to najwyższa na przestrzeni wszystkich lat realizacja programu wsparcia budownictwa socjalnego i komunalnego. Rekordowa jest także liczba mieszkań wynikająca ze złożonych wniosków – ponad 8 600 lokali. 

Do chwili obecnej zrealizowano 289 wniosków gmin o wsparcie na utworzenie nowej Społecznej Inicjatywy Mieszkaniowej z Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa, tj. wsparcie wypłacono lub pozytywnie rozpatrzono wnioski i oczekują na wypłatę. Kolejne 128 zakwalifikowanych wniosków gmin dotyczyło objęcia udziałów w istniejącej Społecznej Inicjatywie Mieszkaniowej.

Cyfryzacja procesu inwestycyjno-budowlanego – MRiT intensywnie pracowało z Głównym Urzędem Nadzoru Budowlanego nad cyfryzacją procesu budowlanego. W ten sposób od 1 lipca br. można składać w serwisie e-budownictwo (e-budownictwo.gunb.gov.pl) już 23 formularze online, w tym m.in.:

• wniosek o pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym;
• wniosek o pozwolenie na rozbiórkę;
• zgłoszenie robót budowlanych;
• zawiadomienie o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych.

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego wdraża także równolegle szereg innych systemów informatycznych wpływających na efektywność procesu budowlanego i społeczne dobro, wśród których znajdują się:

• Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków – CEEB;
• Elektroniczny Dziennik Budowy – EDB;
• Centralny Rejestr osób posiadających Uprawnienia Budowlane – eCRUB;
• System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych – SNRWB;
• Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego – EKOB.

Zgodnie z założonym harmonogramem, już na początku 2022 r. powinien rozpocząć się proces budowy Systemu Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie, który zostanie udostępniony przez GUNB urzędnikom w organach aab i nb na terenie całego kraju.

W MRiT pracujemy nad opracowaniem nowego rozporządzenia określającego warunki techniczno-budowlane dla budynków. Jest to kluczowy akt prawny dla całej branży budowlanej. Będzie zawierać regulacje, które określą obowiązujące warunki techniczne w budownictwie.

Kontynuowaliśmy w 2021 r. prace dotyczące reformy planowania i zagospodarowania przestrzennego, które mają doprowadzić do zwiększenia spójności i uproszczenia całego systemu. 

Reformę podzieliliśmy na realne do wprowadzenia etapy zmian obecnej ustawy. Przewidujemy rozszerzone konsultacje pierwszej transzy, która obejmuje:

• wprowadzenie planu ogólnego, uchwalanego obligatoryjnie dla całej gminy (zamiast studium), w randze aktu prawa miejscowego, który zawierać będzie między innymi standardy dostępności infrastruktury społecznej;
• przyspieszenie procedur tworzenia aktów planistycznych przy jednoczesnym wzmocnieniu partycypacji społecznej;
• zmiany w przepisach dotyczących decyzji o warunkach zabudowy, w tym wprowadzenie terminu ich obowiązywania oraz powiązanie z planem ogólnym;
• uzupełnienie systemu o zintegrowany plan inwestycyjny będący formą planu miejscowego, umożliwiającego zawieranie transparentnych umów pomiędzy inwestorami a władzami gminy;
• intensyfikację kolejnych etapów cyfryzacji, między innymi poprzez wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego.

Infolinia dotycząca programu Polski Ład

15 grudnia uruchomiliśmy w MRiT infolinię dla obywateli i przedsiębiorców, dzięki której można uzyskać rzetelne informacje na temat rozwiązań Polskiego Ładu. Od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8.00 do 16.00 pod numerem 22 765 64 64 można uzyskać kompleksową informację na temat obowiązujących przepisów prawnych, procedur administracyjnych i usług dostępnych drogą elektroniczną oraz o możliwości korzystania z rozwiązań wprowadzanych przez Polski Ład. Będzie też można otrzymać wsparcie przy wypełnianiu formularzy i wniosków niezbędnych do skorzystania z rozwiązań jakie daje Polski Ład.

Infolinia jest jednym z elementów tzw. Multikanałowego Centrum Informacji ,,Polski Ład”, które jest nadzorowane przez MRiT, przy merytorycznym wsparciu i we współpracy z innymi urzędami m.in. z Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Oferuje kilka form wsparcia, m.in.: rozmowę telefoniczną z konsultantem, rozmowę na livechacie, helpdesk i dostępnego przez całą dobę wirtualnego asystenta. 

Wsparcie dla przedsiębiorców

Tarcza antykryzysowa – MRiT odgrywało istotną rolę legislacyjno-koordynacyjną w staraniach całej administracji rządowej, aby wesprzeć przedsiębiorców w czasach pandemii. Dzięki temu wdrożyliśmy kolejne instrumenty pomocowe, takie jak np. mikrodotacje i dofinansowania do wynagrodzeń pracowników.

Ministerstwo uczestniczyło w przygotowaniu we współpracy z pozostałymi/innymi resortami rozporządzeń do tarczy branżowej przewidującej pomoc dla przedsiębiorców najbardziej dotkniętych skutkami fali pandemii jesienią 2020 r. i wiosną 2021 r. Pomoc udzielono ponad 60 branżom, a warunkiem jej uzyskania było posiadanie w rejestrze REGON odpowiedniego kodu PKD przeważającej działalności wg stanu na dzień 31 marca 2021 r.

Wsparcie polegało na:

• zwolnieniu ze składek ZUS,
• dofinansowaniu do wynagrodzeń pracowników,
• świadczeniu postojowym,
• dotacji do 5 tys. zł dla mikro i małych przedsiębiorców.

Szacujemy, że z instrumentów tarczy mogło skorzystać nawet 270 tys. firm.

Do tej pory w ramach wszystkich tarcz antykryzysowych wsparcie dla polskiej gospodarki wyniosło ponad 243 mld zł, a 99 proc. beneficjentów programów pomocowych utrzymało dotychczasową formę działalności. Ochroniliśmy 8,3 mln miejsc pracy. To właśnie dzięki tak istotnym, szerokim i przemyślanym działaniom osłonowym Polska okazała się jednym z najbardziej odpornych na kryzys ekonomiczny państw Unii Europejskiej.

Tarcza Finansowa – odpowiadaliśmy między innymi za przygotowanie ram prawnych funkcjonowania Programu Tarcza Finansowa PFR w jego kolejnych edycjach, którego realizację powierzono Polskiemu Funduszowi Rozwoju, który był jego wyłącznym operatorem.

Z programu Tarcza Finansowa PFR 1.0 dla mikro, małych i średnich firm skorzystało ponad 347 tys. przedsiębiorstw z całej Polski, zatrudniających ponad 3,2 mln pracowników. Do przedsiębiorców trafiło ponad 60 mld zł. Z kolei Tarcza Finansowa PFR 2.0 to wsparcie w wysokości prawie 7 mld zł, dla blisko 47 tys. przedsiębiorców, którzy zatrudniają ponad 357 tys. pracowników.

Fundacja rodzinna – w MRiT toczą się zaawansowane prace  nad projektem ustawy o fundacji rodzinnej. Celem istnienia tej nowej instytucji ma być poprawa otoczenia prawnego sukcesji firm, w szczególności ze względu na zmiany pokoleniowe. Dzięki temu możliwa będzie budowa silnych rodzimych marek, a także akumulacja i ochrona kapitału przed rozdrobnieniem.

Rozwiązanie jest wzorowane na fundacjach tego typu działających w wielu państwach europejskich, m.in. Austrii, Niemczech i Holandii. Projekt ustawy jest obecnie przedmiotem uzgodnień, konsultacji i opiniowania,  jest w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Przeciwdziałanie zatorom płatniczym – zgodnie z przepisami od 1 stycznia 2021 r. najwięksi podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych mają obowiązek przekazania do ministra właściwego ds. gospodarki sprawozdań na temat stosowanych przez nich praktyk płatniczych w poprzednim roku. Wynika to z nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, która nakłada na największych podatników CIT takie zobowiązanie. Do 1 lutego 2021 r. do MRiT wpłynęło 3 tys. sprawozdań, a ich zbiorcze zestawienie opublikowaliśmy w Biuletynie Informacji Publicznej ministerstwa.

Celami rozwiązania było:

• utworzenie narzędzia analitycznego do badania ogólnych trendów na polskim rynku;
• zwiększenie transparentności działań większych przedsiębiorców, co ma szczególne znaczenie w kontekście podejmowania przez firmy z sektora MŚP decyzji o współpracy z dużymi przedsiębiorstwami.

W ustawie antyzatorowej zobowiązaliśmy się do dokonywania corocznej oceny jej funkcjonowania przez następne trzy lata. Realizujemy to założenie i analizujemy sytuację. Szczególnie pomocne są tu postulaty przedsiębiorców, jak i informacje płynące od Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Obecnie trwają prace nad nowelizacją ustawy. Liczymy, że przyniesie ona usprawnienie postępowań antyzatorowych, które są prowadzone przez UOKiK.

Inwestycje

25 marca 2021 r. wprowadziliśmy zmiany w Programie Wspierania Inwestycji o Istotnym Znaczeniu dla Gospodarki Polskiej na lata 2011-2030 (program z budżetem 2,6 mld PLN stanowi ważne narzędzie wsparcia inwestycyjnego). Dzięki temu kryteria uczestnictwa w programie stały się łatwiejsze dla polskich przedsiębiorców z sektora MŚP.

Chodzi o:

• obniżenie progów dla inwestycji produkcyjnych;
• wprowadzenie niższych progów dla MŚP (obniżenie wymogów  kosztów, jakie muszą być poniesione w ramach danej inwestycji);
• ujednolicenie kryteriów jakościowych z kryteriami obowiązującymi w ramach Polskiej Strefy Inwestycji;
• obniżenie wymogu nowych miejsc pracy o 50 proc. (złagodzenie wymogu dotyczącego tworzenia nowych miejsc pracy przez inwestora).

Preferencyjne warunki obowiązują do końca 2021 r.

Innowacje

MRiT wspólnie z Ministerstwem Finansów opracowało ulgi podatkowe wspierające procesy innowacyjne i cyfryzacyjne w przedsiębiorstwach (ulga na robotyzację, ulga na „prototypy”, ulga dla inwestorów prywatnych w funduszach venture capital).

Ministerstwo aktywnie uczestniczy w Important Projects of Common European Interest – IPCEI (Ważne Projekty Wspólnego Europejskiego Zainteresowania). W 2021 r. wykorzystując mechanizm IPCEI zrealizowaliśmy na poziomie krajowym 2 konkursy dotyczące projektów w obszarach: technologii i systemów wodorowych oraz mikroelektroniki.

W ten sposób włączamy się w europejskie inicjatywy na rzecz rozwoju obszarów o największym potencjale wynikającym z obecnych uwarunkowań technologicznych i dotychczas podjętych decyzji w zakresie lokowania bazy przemysłowej. Obecnie 10 polskich projektów znajduje się w fazie przygotowawczej, na poziomie międzynarodowym, do oceny przez Komisję Europejską.

Dążymy do zwiększenia adopcji najnowszych rozwiązań cyfrowych w działalności produkcyjnej, aby zwiększyć konkurencyjność europejskich i polskich MŚP, oraz zapobiec utracie ich pozycji rynkowej. Aktywnie włączyliśmy się w inicjatywę utworzenia sieci profesjonalnych pośredników – Hubów Innowacji Cyfrowych oraz  Europejskich Hubów Innowacji Cyfrowych (European Digital Innovation Hubs – EDIHs). Ich zadaniem jest wspieranie cyfrowej transformacji. Wyłonieni w konkursie krajowym laureaci będą mogli ubiegać się o środki z europejskiego programu Digital Europe Programme.

Realizujemy Program „Strefa Pomysłodawcy” (lata 2021-2023), który jest ogólnopolskim pilotażowym programem MRiT przeprowadzanym we współpracy z  Puławskim Parkiem Naukowo-Technologicznym, Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu i Krakowskim Centrum Innowacyjnych Technologii INNOAGH Sp. z o.o. „Strefa Pomysłodawcy” to:

• miejsce upowszechniania innowacji, tworzenia nowych idei i pomysłów, skupiające ludzi gotowych do eksperymentowania i poszerzania swoich horyzontów;
• pomoc, doradztwo i udzielanie wsparcia technicznego dla osób kreatywnych, zainteresowanych innowacjami;
• platforma wymiany koncepcji oraz sprawdzania potencjału biznesowego, technologicznego i komercjalizacyjnego nowych pomysłów.

Strefy dla innowatorów, studentów, wynalazców, badaczy, pasjonatów techniki, rodzin i dzieci będą zlokalizowane w trzech miastach: Puławach, Poznaniu i Krakowie.

Uruchomiliśmy pilotaż dotyczący wypracowania i przetestowania rozwiązań służących kształtowaniu kompetencji z zakresu sztucznej inteligencji wśród młodzieży szkół średnich oraz promowaniu przedsiębiorczości opartej na AI w szkołach średnich. Pilotaż ma posłużyć do opracowania rekomendacji w celu dalszych systemowych działań w tej dziedzinie.

Zielona energia

Pracujemy nad projektem nowelizacji ustawy z 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych – tzw. ustawą odległościową. Pozwoli to na rozwój lądowej energetyki wiatrowej oraz na „odblokowanie” budownictwa mieszkalnego w sąsiedztwie tych elektrowni. Projekt został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego i jest na końcowym etapie prac uzgodnieniowych w ramach Rady Ministrów. Następnie zostanie skierowany do Sejmu.

Turystyka

W związku z pandemią przygotowaliśmy szereg instrumentów wsparcia dla sektora turystyki, w tym przedsiębiorców działających w branży turystycznej oraz regulacji mających na celu pomoc turystom (do października br. pod egidą MRiT był także dział turystyka).

Tarcza turystyczna, w której zapewniliśmy możliwość skorzystania ze świadczeń w postaci postojowego i zwolnień z ZUS.

Polski Bon Turystyczny – za jego pomocą można zapłacić za usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne w Polsce do końca marca 2022 r. Uprawnionych jest prawie 7 mln dzieci, dokonano dotychczas płatności w wysokości 1,98 mld zł z wykorzystaniem bonu.

Program wsparcia dla gmin położonych na obszarach górskich. Opracowany w oparciu o Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych, miał przeciwdziałać negatywnym skutkom ograniczenia przemieszczania się w okresie świątecznym i ferii zimowych (styczeń 2021 r.).

Turystyczny Fundusz Zwrotów (TFZ), który dokonywał zwrotu wpłat klientom w związku z brakiem realizacji imprez turystycznych z powodu pandemii. Wydłużyliśmy do dwóch lat, licząc od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna, możliwość korzystania z vouchera turystycznego za odwołaną z powodu pandemii koronawirusa imprezę turystyczną. Przesunęliśmy także o osiem miesięcy termin rozpoczęcia przez organizatorów turystyki zwrotu wypłat do TFZ. Pierwsza z rat będzie musiała być spłacona najpóźniej do 31 grudnia 2021 r., nie jak pierwotnie – od kwietnia 2021 r.

Turystyczny Funduszu Pomocowy (TFP) – instrument wsparcia dla branży turystycznej na nieprzewidziane okoliczności w przyszłości, np. w postaci działań wojennych, kataklizmów przyrody czy siły wyższej wpływającej na możliwość realizacji wyjazdu. Wprowadziliśmy możliwość zarachowania składek odprowadzonych przez organizatorów turystyki na TFP, na poczet przyszłych płatności w przypadku, gdy umowy z podróżnymi zostaną rozwiązane lub zmienione w sposób mający wpływ na wysokość składek należnych na TFP.

Uruchomiliśmy nową platformę turystyka.gov.pl wraz z aplikacją mobilną, gdzie można m.in. sprawdzić wszystkie skategoryzowane obiekty hotelarskie legalnie działające w Polsce.

Powołaliśmy Radę Ekspertów do spraw Turystyki, która aktywnie włączyła się m.in. w prace konsultacyjne dotyczące wypracowania założeń do transformacji i rozwoju turystyki.