• Od 3 stycznia 2022 r. wejdzie w życie ustawa umożliwiająca łatwiejszą i szybszą budowę domów mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 mkw.
• Także z początkiem roku zacznie obowiązywać polityka zakupowa państwa, która ma zachęcić firmy MŚP do większego udziału w zamówieniach publicznych.
• Przedstawiamy wykaz najważniejszych inicjatyw Ministerstwa Rozwoju i Technologii, które wejdą w życie w pierwszym kwartale 2022 r.

Dom do 70 mkw

Od 3 stycznia 2022 r. zaczną obowiązywać przepisy ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. poz. 1986). Łatwiejsza budowa domu mieszkalnego jednorodzinnego o powierzchni zabudowy do 70 mkw to jeden z 10 flagowych projektów rządowego programu Polskiego Ładu.

Ustawa umożliwia szybszą i łatwiejszą budowę wolno stojących, nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 mkw. Obszar takich domów musi się mieścić w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa ich ma być prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

Budowa takich domów będzie mogła być realizowana w uproszczonej procedurze, tj.:

• na podstawie ułatwionego zgłoszenia;
• bez obowiązku ustanowienia kierownika budowy;
• bez obowiązku prowadzenia dziennika budowy.

Warto podkreślić, że nowe regulacje nie zakazują inwestorowi ustanowienia kierownika budowy, prowadzenia dziennika budowy lub skorzystania z uproszczonego trybu zgłoszenia, a stanowią możliwość i alternatywę, jaką inwestor będzie miał do wyboru.

Ułatwienia w procedurze zgłoszenia polegają na wyłączeniu możliwości zgłoszenia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej sprzeciwu do dokonanego przez inwestora zgłoszenia. Do budowy będzie można przystąpić od razu po doręczeniu organowi administracji architektoniczno-budowlanej odpowiedniego zgłoszenia wraz z kompletem dokumentów.

Do zgłoszenia w tym przypadku konieczne będzie dołączenie dodatkowych oświadczeń o tym, że:

• planowana budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych;
• inwestor przyjmuje odpowiedzialność za kierowanie budową w przypadku nieustanowienia kierownika budowy;
• dokumentacja dołączona do zgłoszenia jest kompletna.

Budowa domu o powierzchni zabudowy  do 70 mkw w uproszczonym trybie musi być zgodna z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku wymagać będzie uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, która w tym przypadku będzie wydawana w terminie 21 dni. 

3 stycznia 2022 r. wejdzie także w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie określenia wzoru formularza wniosku o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego albo warunków zabudowy. Rozporządzenie określa jednolity wzór wniosku. Dzięki temu każdy będzie mógł z wykorzystaniem aplikacji e-Budownictwo (dostępnej pod adresem e-budownictwo.gunb.gov.pl) złożyć cyfrowo wniosek o decyzję o warunkach zabudowy, bez konieczności odwiedzania urzędu lub poczty. Poza tym wniosek zawierać będzie wskazówki dotyczące prawidłowego wypełnienia oraz załączania wymaganych dokumentów.

Pod koniec stycznia będzie ogłoszony wynik konkursu na najlepsze projekty domu do 70 mkw. Celem konkursu jest wyłonienie projektów koncepcyjnych o wysokich walorach architektoniczno-funkcjonalnych, ekologicznych, oszczędnych i estetycznych. Na ich podstawie zostaną przygotowane projekty budowlane przeznaczone do wielokrotnego zastosowania. W II kwartale przyszłego roku zostaną one udostępnione w specjalnie utworzonym serwisie na stronach gov wszystkim zainteresowanym do wykorzystania przy zaspokajaniu własnych potrzeb mieszkaniowych. W ten sposób najlepsze, dostępne i uniwersalne rozwiązania architektoniczne będą mieć szansę na powszechne zaistnienie.

Wakacje czynszowe

Od 1 stycznia 2022 r. wchodzą w życie tzw. wakacje czynszowe dla mieszkańców mieszkań czynszowych w Społecznych Inicjatywach Mieszkaniowych (SIM), a wcześniej TBS. To ułatwienie dla wynajmujących mieszkania, przewidziane w tzw. społecznej części pakietu mieszkaniowego, którego poszczególne elementy są sukcesywnie wprowadzane od 2021 r.

Wakacje czynszowe są przeznaczone dla obecnych i przyszłych mieszkańców społecznych mieszkań czynszowych (SIM/TBS-ów) i dają możliwość obniżenia czynszu o nawet 20 proc.

Polegają na zamianie umowy najmu na umowę najmu zawierającą rozliczenie partycypacji, czyli tzw. wakacje czynszowe. Wcześniej najemca/partycypant mógł odzyskać wpłaconą partycypację w kosztach budowy wynajmowanego lokalu wyłącznie w przypadku zakończenia najmu i opuszczenia lokalu.

Obecnie, po spłacie przez SIM/TBS kredytu zaciągniętego na budowę lokalu mieszkalnego, mieszkańcy mogą sami zdecydować, kiedy i w jaki sposób odzyskają swój wkład partycypacyjny. Nie muszą już czekać do momentu zakończenia najmu, ale mogą stopniowo odbierać swój wkład w czynszu – dzięki czemu będą mniej płacić.

Polityka zakupowa państwa

Od stycznia 2022 r. zacznie obowiązywać polityka zakupowa państwa, której celem jest zwiększenie zaangażowania podmiotów z sektora MŚP w rynek zamówień publicznych.

Rada Ministrów przyjmuje dokument Polityki zakupowej państwa w formie uchwały, raz na 4 lata. Pierwsza Pzp obejmuje lata 2022-2025.

Przygotowanie polityki wynika z nowego Prawa zamówień publicznych, a zawarte w niej zalecenia są uzupełnieniem przepisów ustawy i kolejnym elementem reformy systemu zamówień publicznych. Polityka zakupowa państwa opisuje system zamówień publicznych w oparciu o 3 priorytety, którymi są:

• rozwój potencjału MŚP;
• profesjonalizacja;
• zrównoważone zamówienia publiczne.

Pzp wyznacza nowe, strategiczne podejście administracji rządowej do kwestii udziału MŚP w zamówieniach publicznych. Chodzi przede wszystkim o zwiększenie zainteresowania podmiotów z sektora małych i średnich firm rynkiem zamówień publicznych, oraz wzrost aktywności MŚP obecnych już na tym rynku.

Służyć temu mają:

• podział zamówienia na części (które będą w stanie wykonać MŚP);
• równomierne i dostosowane do MŚP rozkładanie ciężaru finansowania zamówienia;
• strategia zakupowa zamawiających;
• szersze zastosowania umów ramowych.

Wymienione powyżej praktyki będą uzupełniane szkoleniami kierowanymi do przedsiębiorców, jak i uczestników zamówień publicznych. Dotyczyć mają zamówień w kluczowych dla MŚP sektorach – robót budowlanych, urządzeń medycznych, usług informatycznych.

Zakładamy, że realizacja Pzp przyczyni się do powstania dominującej pozycji MŚP na rynku zamówień publicznych, do wzmocnienia potencjału krajowego sektora usług oraz przemysłu. Mikro, małe i średnie firmy stanowią w Polsce zdecydowaną większość przedsiębiorstw – 99,8 proc. Wśród nich najliczniejszą grupą  są mikroprzedsiębiorstwa.

Oprócz rozwoju MŚP polityka zakupowa państwa koncentruje się na dwóch jeszcze uzupełniających się priorytetach:

• profesjonalizacji zamówień – zwiększenie ich efektywności i innowacyjności; chodzi o kadry odpowiedzialne za realizowanie potrzeb zakupowych zamawiających i wybór rozwiązań uwzględniających aspekty środowiskowe, innowacyjne, społeczne czy prozdrowotne;
• zrównoważone i innowacyjne zamówienia – tak, aby dać impuls do rozwoju w kierunku gospodarczych trendów związanych z innowacyjnością i ekologią, przy zapewnieniu usług publicznych o wysokiej jakości.

Certyfikacja zamówień publicznych

Planujemy, że w styczniu 2022 r. rozpoczniemy konsultacje zielonej księgi certyfikacji wykonawców zamówień publicznych. Przygotowanie projektu oraz przeprowadzenie procesu legislacyjnego planowane jest na 2022 r., a zakładana data wejścia w życie certyfikacji to 2023 r.

Wprowadzenie mechanizmu certyfikacji wykonawców zamówień publicznych jest realizacją jednego z głównych priorytetów przygotowywanej Polityki zakupowej państwa, tj. rozwoju potencjału MŚP. Rozwiązanie zostało uwzględnione w Polskim Ładzie i ma sprzyjać wykonawcom działającym na krajowym rynku zamówień publicznych

Poprzez certyfikację wykonawców zamówień publicznych chcemy uczynić rynek zamówień publicznych:

• szerzej otwarty na rodzime MŚP;
• wzmocnić potencjał ekonomiczny wykonawców, w szczególności należących sektora MŚP.

Certyfikacja wykonawców będzie polegać na zmniejszeniu po stronie wykonawców liczby obowiązków związanych ze składaniem dokumentów w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Zamiast wielokrotnego gromadzenia i składania licznych dokumentów na potrzeby poszczególnych postępowań (np. zaświadczenia z Urzędu Skarbowego lub ZUS, informacje z KRK), wykonawca będzie mógł zrobić to wyłącznie raz. W ten sposób, przez cały okres ważności certyfikatu, będzie mógł się nim posługiwać w celu pozyskania nowych zamówień publicznych.

Wykonawca będzie mógł uzyskać dwa rodzaje certyfikatu pomocnych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego:

• pierwszy z certyfikatów będzie służył do wykazania braku podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania na dostawy, usługi i roboty budowlane (np. brak zaległości podatkowych, niekaralność);
• drugi rodzaj certyfikatu przeznaczony wyłącznie na potrzeby zamówień na roboty budowlane (w przyszłości może nastąpić rozszerzenie zakresu certyfikacji na pewne wystandaryzowane usługi oraz dostawy), będzie służyć do potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, np. dysponowanie odpowiednim doświadczeniem, personelem, sprzętem.

Zamawiający nie będą zobowiązani do żądania złożenia stosownego certyfikatu. Posłużenie się certyfikatem będzie zawsze zależało od wykonawcy. Ci z nich, którzy nie będą mieć certyfikatu, będą mogli wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w „tradycyjny” sposób. Oznacza to, że proponowane rozwiązanie w postaci certyfikacji wykonawców będzie polegało na wprowadzeniu dodatkowych możliwości, a nie na zastąpieniu dotychczasowych nowymi.

Projekt zmian w przepisach skierowany jest do wszystkich uczestników rynku zamówień publicznych, czyli zamawiających oraz wykonawców, ze szczególnym uwzględnieniem sektora MŚP oraz sektora budowlanego.

Mechanizm certyfikacji funkcjonuje w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej, np. w Niemczech, Włoszech, Hiszpanii, na Węgrach i w Czechach i jego działanie realizuje cele, które zakładamy na gruncie polskim – tj. standaryzacji postępowań i wsparcia lokalnych zasobów oraz MŚP.

Pomoc dla przedsiębiorców

W pierwszym kwartale 2022 r. wejdą w życie rozporządzenia regulujące udzielanie pomocy przedsiębiorcom przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, w ramach programów i inicjatyw Unii Europejskiej. Będą to kontynuacje dotychczasowych form wsparcia przez PARP, którym 31 grudnia 2021 r. kończy się okres finansowania.

Od 1 stycznia 2022 r. PARP będzie nadal udzielała wsparcia w ramach programów i inicjatyw Unii Europejskiej nowej perspektywy finansowej 2021-2027, przeznaczonych na:

• pokrycie kosztów realizacji zadań przez ośrodki Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości – Enterprise Europe Network (EEN);
• pokrycie wydatków związanych z prowadzeniem krajowego punktu kontaktowego do spraw instrumentów finansowych w ramach nowych inicjatyw i programów UE;
• pokrycie niezbędnych wydatków ponoszonych przez przedsiębiorców w ramach programu „Erasmus dla Młodych Przedsiębiorców”.

Od 1 stycznia 2022 r. PARP będzie udzielała regionalnej pomocy inwestycyjnej zgodnie z nową mapą pomocy regionalnej na lata 2022–2027.

Rozporządzenia w zakresu prawa zamówień publicznych

1 stycznia 2022 r. planowane jest wejście w życie rozporządzeń ministra rozwoju i technologii dotyczących wymagań stawianych dokumentacji opracowywanej przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (chodzi o formę i zakres dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego oraz metody i podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego, planowanych kosztów robót budowlanych oraz planowanych kosztów prac projektowych). Rozporządzenia regulujące te kwestie funkcjonują w systemie prawym i nie wprowadzają dużych zmian w stosunku do rozporządzeń już obowiązujących. Dotyczy to rozporządzenia:

• w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego;
• w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym.

W pierwszym kwartale 2022 r. planowane jest wejście w życie rozporządzenia ministra rozwoju i technologii zmieniającego rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Rekompensaty pośrednich kosztów emisji gazów cieplarnianych

Projekt nowelizacji przedłuża możliwość udzielania rekompensat do 2030 r. Ma to związek z komunikatem Komisji Europejskiej (opublikowanym we wrześniu 2020 r.) w sprawie wytycznych dotyczących niektórych środków pomocy państwa w kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 r.

Zmiany mają wprowadzić m.in.:

• nową listę sektorów uprawnionych do rekompensat;
• możliwość zwiększenia przyznanych rekompensat;
• odejście od produkcji referencyjnej na rzecz produkcji rzeczywistej przy wyliczaniu poziomu rekompensaty (tym samym rezygnację z konieczności określenia zwiększenia zdolności produkcyjnej);
• objęcie wsparciem całości zużycia energii elektrycznej, niezależnie od źródła jej pochodzenia.

Usuwanie azbestu

W początkach nowego roku MRiT ogłosi konkurs dla jednostek samorządu terytorialnego w sprawie działań edukacyjno-informacyjnych oraz inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. Będzie to realizacja zadań wynikających z „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”.

Konkurs jest inicjatywą od lat wspierającą JST w działaniach związanych z usuwaniem i oczyszczaniem kraju z azbestu. Chodzi o edukację, informację i rzetelną inwentaryzacją wyrobów zawierających ten szkodliwy materiał. Szczegółowe informacje o Konkursie pojawią się na stronie www MRiT pod koniec lutego 2022 r.