Dotychczasowo kasy zapomogowo-pożyczkowe działały u pracodawców na podstawie Rozporządzenia z 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy. Przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii projekt ustawy jest w większości zgodny z nadal obowiązującym rozporządzeniem a wprowadzone zmiany dostosowują funkcjonowanie KZP do zmian wprowadzonych w nowelizacji ustawy o związkach zawodowych z 2018 r. oraz normują zasady dotyczące członkostwa w kasach, oraz prawa i obowiązki z tego wynikające.

Kasy pełnią istotne funkcje w zakresie polityki społecznej. Dają pracownikom możliwość uzyskania potrzebnych środków finansowych, które nie są obciążone dodatkowymi kosztami w postaci prowizji czy odsetek. Przede wszystkim są  wsparciem dla osób, które są w trudnej sytuacji

– mówi wiceminister rozwoju, pracy i technologii Olga Semeniuk.

Projekt ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych – najważniejsze zmiany

Projekt ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych przewiduje:

• możliwość tworzenie kas przez co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy (dotychczas mogło to uczynić co najmniej 10 pracowników) – rozwiązanie to uelastyczni warunki przynależności do kas zapomogowo-pożyczkowych; w szczególności będą mogli do nich należeć nie tylko pracownicy, ale także inne osoby wykonujące pracę zarobkową, np. zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła itp.,
• zasady kontroli nad kasami zapomogowo-pożyczkowymi u pracodawcy, u którego nie działają związki zawodowe – w sytuacji braku zakładowej organizacji związkowej, kontrolę nad kasami sprawować będzie rada pracowników, a w razie jej braku – reprezentacja osób wykonujących pracę zarobkową wyłoniona w trybie przyjętym u danego pracodawcy (obecnie zasadą jest, że kontrolę nad kasami sprawuje działająca u pracodawcy zakładowa organizacja związkowa);
• przepisy regulujące dalsze funkcjonowanie kas zapomogowo-pożyczkowych, gdy dojdzie do zmiany struktury organizacyjnej pracodawcy (np. połączenia, podziału) – w takiej sytuacji, walne zebranie członków będzie musiało podjąć uchwałę o dostosowaniu struktury organizacyjnej i statutu kas do struktury organizacyjnej pracodawcy,
• możliwości obradowania organów kas zapomogowo-pożyczkowych na posiedzeniach prowadzonych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.

Ponadto projekt ustawy uzupełnia i doprecyzowuje przepisy dotyczące m.in.:

• zasad udzielania pożyczki lub zapomogi (np. szczegółowe określenie zasad poręczenia pożyczki),
• pokrywania kosztów działania międzyzakładowej kasy zapomogowo-pożyczkowej,
• możliwości podjęcia uchwały o likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej z własnej inicjatywy walnego zebrania członków,
• zasad dokonywania rozliczeń kwestii majątkowych w razie likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Projekt ustawy zostanie teraz skierowany do prac parlamentarnych. Nowe rozwiązania wejdą w życie 30 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Działające na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe staną się kasami zapomogowo-pożyczkowymi w rozumieniu przyjętych w projekcie ustawy przepisów. W konsekwencji konieczne stanie się dostosowanie brzmienia statutów kas zapomogowo-pożyczkowych do zmienianej podstawy prawnej ich funkcjonowania w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Na czym polegają kasy zapomogowo-pożyczkowe

Z danych GUS wynika, że regulacja obejmie ok. 934 obecnie funkcjonujących pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

Kasy zapomogowo-pożyczkowe udzielają swoim członkom pomocy materialnej w formie pożyczek oraz zapomóg stanowiąc rodzaj wewnętrznej instytucji samopomocy finansowej u pracodawcy. Głównym celem ich działalności jest udzielanie swoim członkom pożyczek. Zapomogi mogą być przyznawane przez kasy zapomogowo-pożyczkowe wówczas, gdy kasa faktycznie posiada środki finansowe, które mogą być przeznaczone na ten cel.