Sektor obronny i bezpieczeństwa

Zapraszamy do zapoznania się z informacjami dotyczącymi wzmacniania konkurencyjności, wydajności i maksymalizacji innowacyjności na forum europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego, której częścią jest polski przemysł.

Inwestycje w sektorach specjalnych dzięki nowo uruchomionym programom unijnym, umożliwiają postęp technologiczny i zwiększają otwarcie rynku na współpracę transgraniczną między państwami członkowskimi, a także współpracę między przedsiębiorstwami (w szczególności MŚP), ośrodkami badawczymi, uczelniami. Zwrot z inwestycji jest postrzegany nie tylko w kategoriach rozwoju zdolności obronnych, ale głównie ekonomicznych, technologicznych. Sektor obronny i bezpieczeństwa tworzy ekosystem zaawansowanych technologii o strategicznym znaczeniu dla Europy. Wiele przedsiębiorstw funkcjonujących w tym ekosystemie prowadzi działalność związaną z obronnością, jak również działalność o charakterze cywilnym, i jest częścią złożonych transgranicznych łańcuchów dostaw obejmujących innowacyjne MŚP. Ekosystem ma długą historię synergii między różnymi sektorami, które go tworzą w tym w relacjach z sektorem cywilnym.

Przemysłowy sektor obronny i bezpieczeństwa stanowią istotne elementy sfery gospodarczej państwa. Ministerstwo Rozwoju i Technologii wspiera je poprzez realizację zadań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności oraz innowacyjności gospodarki polskiej, jej umiędzynarodowienia, polityki przemysłowej, jak również efektywności inwestycji w szczególności udziału polskiego przemysłu w inicjatywach i programach unijnych, takich jak Europejski Fundusz Obronny

Ministerstwo Rozwoju i Technologii uczestniczy w realizacji polityki w przemysłowym sektorze obronnym i bezpieczeństwa poprzez:

współpracę z Komisją Europejską i innymi instytucjami europejskimi w ramach polityk dotyczących europejskiego przemysłu obronnego i bezpieczeństwa;
wkład w rozwój konkurencyjności i innowacyjności europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej;
wspieranie polskiego przemysłu, a w szczególności małych i średnich przedsiębiorców oraz ich możliwości biznesowych w projektach europejskich poprzez wdrażanie Europejskiego Funduszu Obronnego oraz projektów dotyczących podwójnego zastosowania;
pogłębianie międzynarodowej współpracy z przemysłami obronnymi odnośnie fazy badawczej i rozwojowej oraz inwestycji;
promowanie eksportu produktów polskiego sektora obronnego i bezpieczeństwa, w tym wsparcie firm dla udziału w targach międzynarodowych;
współpracę z instytucjami NATO w wymiarze przemysłowym.

Europejska polityka w zakresie przemysłu sektora obronnego

Przemysł sektora obronnego w państwach członkowskich UE jest jednym z ważniejszych obszarów wzrostu gospodarczego. Cechuje go m.in. duża innowacyjność oraz koncentracja na inżynierii oraz technologii „high-end” i "high-tech". Sektor obronny oddziałuje na segment elektroniczny, kosmiczny, aeronautyczny i jest zatem kluczowy dla dalszego rozwoju Europy jako światowego lidera w produkcji i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań na rzecz obronności i bezpieczeństwa.

Jednym z celów polityki europejskiej jest rozwój międzynarodowej współpracy przemysłowej, konkurencyjności przemysłu, wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw sektora obronnego oraz zapewnienie innowacyjności europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej.

30 listopada 2016 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat pt. Europejski Plan Działań w Sektorze Obrony w którym zapowiedziała szereg inicjatyw mających na celu wspieranie konkurencyjności i zdolności innowacyjnych unijnego przemysłu obronnego, rozwój współpracy w ramach międzynarodowych projektów w dziedzinie badań i rozwoju nowoczesnych technologii i produktów zgodnie z priorytetami w zakresie zdolności obronnych uzgodnionymi wspólnie przez państwa członkowskie Unii. Głównym filarem zaproponowanych w ramach Planu inicjatyw jest utworzony 7 czerwca 2017 r. tzw. Europejski Fundusz Obronny.

Informacje na temat możliwości wynikających z wszystkich faz, programów Europejskiego Funduszu Obronnego znajdują się w zakładce "Europejski Fundusz Obronny - możliwości współpracy".

Więcej informacji znajduje się na stronach Komisji Europejskiej (DG DEFIS).

Europejska polityka w zakresie przemysłu sektora bezpieczeństwa

Siłą napędową rozwoju europejskiego przemysłu sektora bezpieczeństwa jest technologia oraz połączenie badań naukowych, innowacji i zastosowań z obszaru cywilnego oraz wojskowego. Produkty i usługi sektora są zróżnicowane i wymagają wysokiej wydajności naukowo-technicznej. Sektor obejmuje następujące segmenty: ochronę lotnictwa, ochronę na morzu, ochronę transportu, bezpieczeństwo granic, ochronę infrastruktury krytycznej, wywiad antyterrorystyczny (w tym bezpieczeństwo cybernetyczne i komunikację), ochronę bezpieczeństwa fizycznego, zarządzanie kryzysowe, odzież ochronną i przemysł kosmiczny.

Firmy europejskie należą do światowych liderów w większości segmentów sektora bezpieczeństwa, jednakże rosnąca konkurencja międzynarodowa państw trzecich wskazuje, że muszą być podejmowane działania w celu zapewnienia konkurencyjności przemysłu bezpieczeństwa UE. Komisja Europejska dąży do rozwoju zdolności europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora bezpieczeństwa po to by dostarczać rozwiązania technologiczne dla wyzwań społecznych stojących przed UE, takich jak terroryzm, zagrożenia hybrydowe, zmiany klimatu i inne. Technologia jest potrzebna dla zagwarantowania bezpieczeństwa. Przemysł europejski cechuje wysoka innowacyjność i know-how dający potencjał dalszego rozwoju. W ramach polityki europejskiej dąży się m.in. do rozwoju konkurencyjności i innowacyjności bazy technologiczno-przemysłowej, harmonizacji systemów certyfikacji priorytetowych technologii, normalizacji.

W ramach unijnych programów ramowych, Komisja Europejska finansuje projekty badawcze dotyczące rozwoju nowoczesnych technologii w dziedzinie bezpieczeństwa, w tym technologii podwójnego zastosowania.

Rozwój międzynarodowej współpracy dwustronnej z przemysłami obronnymi

Ułatwiamy współpracę polskich producentów oraz dostawców towarów i usług przeznaczonych do celów wojskowych i bezpieczeństwa, z innymi zagranicznymi przedsiębiorcami (z państw UE, NATO oraz państw zainteresowanych dwustronną współpracę). Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej przygotowuje podstawy prawno-traktatowe i nadzoruje realizację umów, jak również bierze udział we wdrażaniu postanowień zawartych już umów dwustronnych o współpracy przemysłów obronnych.

Promocja eksportu produktów polskiego sektora obronnego i bezpieczeństwa

Wspieramy promocję wyrobów polskiego przemysłu obronnego i bezpieczeństwa na zagranicznych rynkach. Koncentrujemy się przede wszystkim na przedsięwzięciach, które kreują pozytywny wizerunek marki naszego kraju za granicą. Zależy nam również na wzmacnianiu konkurencyjności polskiego przemysłu obronnego i bezpieczeństwa w ramach europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego i bezpieczeństwa.

Korzyści przemysłowe w programie wczesnego ostrzegania i kontroli powietrznej NATO

Polska jest członkiem natowskiej organizacji NAPMO, powołanej do kierowania i zarządzania Programem Wczesnego Ostrzegania i Kontroli Powietrznej (NAEW&C). W celu implementacji programu funkcjonuje w ramach NAPMO agencja wykonawcza NAPMA, która jest odpowiedzialna m.in. za zarządzanie projektami przemysłowymi związanymi z modernizacją floty samolotów AWACS, jak również wsparcia usług oraz nadzór techniczny wszystkich aspektów funkcjonowania programu NAEW&C. Agencja zarządza wspólnymi funduszami i ustala proces modernizacyjny systemu. W trakcie użytkowania samoloty AWACS przechodzą modernizację funkcjonowania radaru, systemu łączności, wydajności komputerów, przetwarzania danych, zdolności lotów.

W związku z członkostwem w NAPMO i wnoszonymi składkami Polska ma prawo do otrzymywania zwrotu poniesionych kosztów w formie tzw. „korzyści przemysłowych”. Oferta korzyści przemysłowych jest przedkładana przez głownych dostawców programu tj. firmę Boeing oraz konsorcjum IAMCO do akceptacji Krajowego Punktu Kontaktowego do spraw Udziału Przemysłowego w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.

27 listopada 2019 r. wszedł w życie nowy program modernizacyjny samolotów Boeing E-3A - Final Lifetime Extension Programme (FLEP), który umożliwia dłuższe użytkowanie samolotów E-3A do 2035 r.

W związku z zaangażowaniem finansowym państw, ustalone zostały dla każdego państwa wartości udziałów przemysłowych. Mają one formę bezpośrednich zamówień związanych z programem FLEP lub innej formy rekompensaty w ramach współpracy przemysł-przemysł lub rząd-rząd.

Udział przemysłowy oznacza:
(i) bezpośredni udział firm europejskich w programie FLEP w drodze przyznania kontraktów przez firmę Boeing lub jej podmioty powiązane (w tym w inwestycjach dotyczących realizacji projektów FLEP) bądź bezpośrednio przez lub w imieniu NAPMO, który to udział jest tzw. „bezpośrednim udziałem przemysłowym”;
(ii) udział firm europejskich w działaniach innych niż w ramach programu FLEP, w drodze uzyskania zamówień przemysłowych składanych zarówno przez Boeing, jak i jego podmioty powiązane lub w imieniu NAPMO, zwanych „offsetami pomiędzy podmiotami przemysłowymi”, które mogą obejmować m.in.: licencje produkcyjne, transfer technologii, wsparcie techniczne, szkolenia, oprogramowanie, zamówienia komponentów, budowę, rozbudowę lub modyfikację obiektów lub inwestycje w inne projekty, uzgodnione obustronnie przez Boeing oraz Krajowy Punkt Kontaktowy w MRiT.

Łączna wartość udziału przemysłowego w ramach FLEP dla Polski wynosi 26,21 mln USD.

Grupa doradcza NATO do spraw przemysłu (NIAG)

Grupa doradcza NATO do spraw przemysłu (ang. NATO Industrial Advisory Group, NIAG) jest organem konsultacyjnym i doradczym wysokiego szczebla ekspertów przemysłowych z państw członkowskich. NIAG działa w ramach Konferencji Krajowych Dyrektorów ds. Uzbrojenia (CNAD). Celem grupy jest zapewnienie swobodnej wymiany poglądów na temat rozwoju przemysłu, nowoczesnych technologii, gospodarki, zarządzania i innych istotnych aspektów przemysłowych i rynku tj. badania, rozwój, czy produkcja sprzętu i uzbrojenia. NIAG udziela również porad branżowych w zakresie współpracy między przemysłami państw członkowskich Sojuszu. Prowadzi projekty tzw. studia badawcze z całego spektrum systemów obronnych.

Skład delegacji każdego państwa członkowskiego obejmuje format 1+3. Przewodniczącym delegacji polskiej jest reprezentant Polskiej Izby Producentów na Rzecz Obronności Kraju. Członkami delegacji są eksperci z administracji, tj. Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii jak również ekspert z Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Przewodniczący delegacji narodowej bierze udział w głosowaniu i prezentuje stanowisko całego przemysłu, a nie poszczególnych firm.

NIAG działa w trybie niekonkurencyjnym czyli wspiera działania CNAD w rozwoju współpracy przemysłów obronnych. Grupa koordynuje dwie kategorie projektów badawczych:

strategiczne, sponsorowane przez NATO oraz
techniczne sponsorowane przez CNAD oraz organy i instytucje NATO,

które są albo wstępnymi studiami doradztwa technicznego albo studiami poszukującymi rozwiązań interoperacyjnych. Studia dają odpowiedzi na pytania jaki jest obecny stan technologii, co powinna oferować nowa technologia, co jest praktyczne i osiągalne i jaki jest najlepszy sposób osiągnięcia interoperacyjności. Z punktu widzenia przemysłu obronnego studia oferują przemysłowi pogląd na przyszłe systemy obronne, standardy interoperacyjność i potencjalne zamówienia.

Projekty NIAG są realizowane przez grupy analityczne, które składają się z ekspertów przemysłowych wyznaczonych przez firmy za pośrednictwem krajowych delegacji NIAG. Odpowiedzialność za dostawę rezultatów spoczywa na zespole zarządzającym grupy badawczej. Na zakończenie projektu każda grupa analityczna przygotowuje raport końcowy.

Kontakt w sprawie udziału firm w konsorcjach
Polskie firmy (w tym w szczególności MŚP) zainteresowane udziałem w pracach grup studyjnych NIAG powinny kontaktować się z szefem delegacji polskiej do NIAG – przedstawicielem Polskiej Izby Producentów na Rzecz Obronności Kraju.

Umowy offsetowe

Monitorujemy i rozliczamy transakcje kompensacyjne w handlu zagranicznym tzw. umowy offsetowe zawarte z zagranicznym dostawcą uzbrojenia i sprzętu wojskowego do połowy 2014 r. Nowe umowy offsetowe nie są już zawierane przez ministra właściwego ds. gospodarki. Aktualny wykaz umów offsetowych znajduje się w zalączniku.