Zarząd sukcesyjny - co to jest?

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw obowiązuje od 25 listopada 2018 roku. Przewiduje ona, że po śmierci właściciela przedsiębiorstwa, jego firma może być tymczasowo prowadzona dalej przez zarządcę sukcesyjnego. Osoba ta przez dwa lata (w wyjątkowych sytuacjach może to być nawet do pięciu lat) będzie odpowiedzialna za dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Dzięki temu firma nie skończy swojej działalności wraz ze śmiercią właściciela, co – do czasu wprowadzenia ustawy – było poważnym problemem jednoosobowych działalności. Takie rozwiązanie daje gwarancję płynnej, międzypokoleniowej sukcesji w przypadku jednoosobowych działalności i jest sposobem na rozwój rodzimych firm.

Jak powołać zarządcę sukcesyjnego?

Przedsiębiorca, jeszcze za swojego życia, a po jego śmierci – jego spadkobiercy, wyznaczają do zarządzania majątkiem firmy specjalną osobę – zarządcę sukcesyjnego.

Aby doszło do rejestracji zarządcy sukcesyjnego w systemie CEIDG, przedsiębiorca powinien powołać, w formie pisemnego oświadczenia, zarządcę i uzyskać na piśmie jego zgodę w tej sprawie.

Prawo przewiduje także tzw. mechanizm awaryjny, który polega na tym, że w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego mogą także powołać spadkobiercy lub małżonek przedsiębiorcy, który jest współwłaścicielem firmy. W tym przypadku potrzebne jest jednak uzyskanie potwierdzenia w formie aktu notarialnego. Następnie notariusz zgłosi zarządcę sukcesyjnego do CEIDG . Jakie są zadania zarządcy sukcesyjnego? Zarządca prowadzi firmę do czasu uregulowania spraw spadkowych i podjęcia przez następców prawnych decyzji co do dalszych jej losów.

Zarządca sukcesyjny może zarządzać majątkiem przedsiębiorstwa, zgodnie z wolą samego przedsiębiorcy lub jego spadkobierców. Pozwala to na utrzymanie w mocy prawa: umów o pracę zatrudnionych pracowników, kontraktów, zezwoleń, pozwoleń czy koncesji związanych z przedsiębiorstwem, nazwy firmy, NIP-u i firmowego konta zmarłego przedsiębiorcy.

Ułatwia także rozliczanie podatków. Regulacje dodatkowo zwalniają z płacenia podatku od spadków osoby, które przejmującą przedsiębiorstwo. Zwolnienie z podatku obejmuje też spadkobierców niespokrewnionych ze zmarłym przedsiębiorcą, którzy będą prowadzili przedsiębiorstwo przez 2 lata. Co do zasady zarząd sukcesyjny wygasa wraz z momentem przejęcia przedsiębiorstwa przez jednego następcę prawnego albo podziału między spadkobierców majątku pozostawionego przez zmarłego właściciela. Powinno to nastąpić nie później niż po dwóch latach od śmierci przedsiębiorcy, a w wyjątkowych przypadkach – za zgodą sądu – pięciu latach.

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Zarządcą może być:

• osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnej; może to być także jeden ze spadkobierców przedsiębiorcy,
• dotychczasowy prokurent, jeśli przedsiębiorca zastrzegł, że po jego śmierci stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Zarządcą sukcesyjnym nie może być natomiast osoba prawna (np. spółka) oraz osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba.

Przedsiębiorca może wyznaczyć zarządcę „rezerwowego”, na wypadek, gdyby powołany w pierwszej kolejności zarządca sukcesyjny zrezygnował z pełnienia tej funkcji lub nie mógł jej pełnić, z powodu np. ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej lub odwołania go przez przedsiębiorcę,

Kto może powołać zarządcę sukcesyjnego?

Zarządcę sukcesyjnego może ustanowić:

• przedsiębiorca, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą,
• w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy - jego małżonek, który jest współwłaścicielem firmy i pozostali spadkobiercy przedsiębiorcy, którzy mają co najmniej 85% udziałów spadku

Powołanie zarządcy sukcesyjnego krok po kroku

Aby pełnić funkcję zarządcy sukcesyjnego, trzeba być wpisanym do elektronicznego rejestru przedsiębiorców – Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Procedura jest prosta, bezpłatna i nie wymaga od przedsiębiorcy zbędnych formalności. Najłatwiej dokonać jej online. W tym celu:

•  zaloguj się na https://ceidg.gov.pl,
•  wypełnij wniosek,
•  wpisz dane zarządcy,
•  podpisz wniosek za pomocą Profilu Zaufanego lub podpisu kwalifikowanego,
•  wyślij wniosek.

Wniosek o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG można także złożyć w wersji papierowej w urzędzie gminy lub wysłać pocztą listem poleconym. O tym, jak szybko załatwić sprawę, można dowiedzieć się pod adresem biznes.gov.pl/sukcesja.