Upowszechnianie energetyki prosumenckiej priorytetem MPiT

12.09.2019

Program Energia Plus, przedsiębiorcy mogący produkować energię na własną potrzebę, mikropożyczki i gwarancje kredytowe na instalacje fotowoltaiczne dla gospodarstw domowych i firm – to tylko niektóre rozwiązania przygotowane przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, wspierające inwestycje w „zieloną energię”. To jeden z naszych priorytetów, dlatego na nasze zlecenie firma Ernst & Young opracowała raport „Koncepcja zmian regulacji wspierających rozwój energetyki prosumenckiej”. Wskazano w nim rekomendacje dalszych zmian przepisów i regulacji w zakresie energetyki prosumenckiej. Niektóre z nich zostały już częściowo zawarte w nowelizacji ustawy o OZE, która obowiązuje od 29 sierpnia 2019 r.

Czemu MPiT zajął się tematem wytwarzania energii elektrycznej?

– Jednym z obszarów najbardziej wpływających na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, są koszty energii elektrycznej. Z uwagi na to, że w Polsce ok. 80% energii elektrycznej jest wytwarzane z węgla, wszelkie zmiany kosztów związanych z tym źródłem energii, są niezwykle istotne dla odbiorców końcowych energii, w tym przedsiębiorców – informuje Jadwiga Emilewicz.

Dodatkowo średnia emisyjność CO2 przy produkcji 1 MWh energii elektrycznej jest w Polsce dużo wyższa niż np. w Niemczech i Czechach. W 2018 r. wzrosła też cena uprawnień do emisji CO2 – z 5€ do ponad 20€, a cena węgla dla sektora energetycznego wzrosła o ponad 16%. Dlatego koszt 1 MWh energii elektrycznej w 2018 r. był wyższy niż u naszych sąsiadów – np. Niemców i Czechów (lipiec 2019: Polska – 69€; 58€ w Czechach, 38€ w Niemczech).

Kolejnym istotnym czynnikiem jest konieczność wykonania przez Polskę do końca 2020 r. unijnego celu OZE. Udział energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto musi wynosić 15%. Tymczasem zgodnie z danymi GUS, udział ten na koniec 2017 r. spadł o 0,32 pkt proc., do 11%.

MPiT widzi wzrost popularności mikroinstalacji fotowoltaicznych (PV). Ich liczba zwiększyła się z poziomu ok. 16 tys. w 2016 do ok. 85,6 tys. w I kwartale 2019 r. Biorąc pod uwagę tempo przyłączania i uruchamiania kolejnych instalacji, w 2019 r. Polska może znaleźć się na 4 miejscu w UE pod względem rocznych przyrostów nowych mocy fotowoltaicznych.

– W Polsce obserwujemy prawdziwy boom na budowę mikroinstalacji fotowoltaicznych, mających zapewnić energię elektryczną na użytek własny. Niewątpliwie, udział w tym ma uruchomienie ulgi termomodernizacyjnej w podatku dochodowym od osób fizycznych, a także zainicjowana przez MPiT zmiana podejścia banków do udzielania finansowania na tego typu inwestycje – podkreśla minister przedsiębiorczości i technologii.

– Spodziewamy się kolejnego znacznego zwiększenia ilości instalacji fotowoltaicznych w wyniku przyjętych zmian w tzw. pakiecie prosumenckim oraz w efekcie uruchomienia przez NFOŚiGW programu „Mój Prąd”, czyli dotacji do inwestycji w fotowoltaikę dla osób fizycznych – mówi Piotr Woźny, prezes NFOŚiGW, Pełnomocnik premiera ds. Programu Czyste Powietrze. Jak dodaje, promocja PV oraz czystych technologii grzewczych, to wsparcie w walce o lepszą jakość powietrza w Polsce.

Dotychczasowe działania MPiT na rzecz zielonej energii

Od 1 stycznia 2019 r. można korzystać z ulgi termomodernizacyjnej w podatku dochodowym od osób fizycznych. To możliwość odliczenia inwestycji np. w instalację paneli fotowoltaicznych, do 53 tys. zł, od podstawy opodatkowania PIT.

13 stycznia 2019 r. ogłoszono program Energia Plus. Najważniejsze jego założenia to likwidacja barier legislacyjnych, poprawa wewnętrznych regulaminów sieci dystrybucyjnych, utworzenie instrumentów finansowych wspomagających OZE i rozszerzenie kategorii prosumentów o małych i średnich przedsiębiorców. Program Energia Plus to parasol nad działaniami MPiT związanymi z energią elektryczną.

W lutym 2019 r., pod przewodnictwem minister Jadwigi Emilewicz rozpoczął działanie Międzyresortowy Zespół ds. Ułatwienia Inwestycji w Prosumenckie Instalacje Odnawialnych Źródeł Energii Elektrycznej. Jego celem jest identyfikacja i konsekwentna likwidacja prawnych barier w rozwoju tzw. energetyki obywatelskiej oraz wdrażania modelu prosumenckiego w zakresie produkcji energii elektrycznej. Takiego, w którym konsument energii jednocześnie wytwarza na swój użytek energię elektryczną, a wyprodukowaną nadwyżką może dzielić się z innymi odbiorcami na podstawie przyjętych rozwiązań prawnych. Działania MPiT w tym zakresie koncentrują się na wprowadzeniu ułatwień w zakładaniu instalacji wykorzystujących technologię paneli fotowoltaicznych,
z uwagi na dobrą ich dostępność i łatwość w montażu. W ciągu ostatnich 10 lat cena paneli spadła o ok.90%.

29 kwietnia 2019 r. nastąpiło ogłoszenie Ekopożyczki PKO BP, która wspiera inwestycje gospodarstw domowych w instalacje fotowoltaiczne. Z kolei 23 maja br. BGK ogłosił gwarancje kredytowe biznesmax na instalacje fotowoltaiczne dla firm. W tym momencie fotowoltaikę na raty można już sfinansować przez kredyty oferowane przez BOŚ Bank, PKO BP, BNP Paribas, Alior Bank, Santander Consumer Bank.

Od 29 sierpnia przedsiębiorcy mogą produkować energię na własne potrzeby, a nadwyżki – rozliczać w korzystnym systemie opustów. Taki jest efekt tzw. pakietu prosumenckiego, zawartego w projekcie noweli ustawy o OZE. Wprowadzono też m.in. możliwość przechodzenia „zgromadzonych” nadwyżek energii elektrycznej na kolejne okresy rozliczeniowe, co umożliwia ich wykorzystanie na własne potrzeby w okresie mniejszej produkcji energii w ciągu roku (np. zimą).

Od tego samego dnia, ok. 300 przedsiębiorstw z branż energochłonnych – takich jak chemiczna, hutnicza czy papiernicza – zyskuje prawo do rekompensat za zawarte w cenie energii koszty nabycia uprawnień do emisji CO2. Rekompensaty pomogą naszemu przemysłowi utrzymać pozycję w konkurencji z zagranicą. Pozwoli to utrzymać ok. 1,3 mln miejsc pracy w samych przedsiębiorstwach energochłonnych oraz u ich kooperantów. Pierwsze wypłaty – za rok 2019 – nastąpią w 2020 r. W pierwszym roku trafi na nie ok. 0,89 mld zł. W kolejnych latach kwota ta sięgnie 1 mld i nieco ponad 1 mld.

Działania MPiT miały wpływ na rozwój innych inicjatyw publicznych dotyczących promowania inwestycji w PV. Ministerstwo Energii we współpracy Ministerstwem Środowiska przygotowało program dofinansowania instalacji fotowoltaicznych w gospodarstwach domowych – Mój Prąd. Ruszył on na początku września br. Wsparciem mogą zostać objęte mikro instalacje o mocy 2-10 kW. Dofinansowanie obejmuje do 50% kosztów zakupu i montażu mikroinstalacji fotowoltaicznej i wynosi do 5 tys. zł.

– Wszystkie wspomniane działania, powiązane ze sobą, mogą przynieść efekt w postaci zmniejszenia energii produkowanej w wyniku spalania paliw kopalnych, co doprowadzi do zmniejszenia emisji CO2 oraz zanieczyszczeń powietrza – zaznacza szefowa MPiT.

Rekomendacje z raportu

Najważniejsze założenia nowego systemu wsparcia prosumentów:

Możliwość korzystania z systemu przez wszystkie podmioty przyłączone do sieci niskiego napięcia (< 1 kV), również działające grupowo, tzw. „wirtualni prosumenci”.

Koncepcja „wirtualnego prosumenta” ma umożliwić rozwój modelu prosumenckiego podmiotom, które nie mają dostępu do wystarczającej powierzchni w celu budowy własnego źródła OZE przede wszystkim: spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym (ze szczególnym uwzględnieniem budynków wielorodzinnych), biurowcom, osiedlom segmentów (z małymi dachami) czy grupom podmiotów, z których jeden posiada dużą dostępną powierzchnię i jest w stanie się nią „podzielić” z sąsiadami.

Najważniejsze zasady: Wspólne rozliczanie energii wyprodukowanej przez grupę (co najmniej 2 prosumentów), mającą jedną instalację OZE. Umowa międzyprosumencka regulująca działanie „wirtualnego prosumenta”. Wielkość instalacji ograniczona do mikro i małych instalacji (moc pojedynczego podmiotu do 50 kW, maksymalna łączna moc do 500 kW).

Model rozliczeń oparty na trzech fundamentach:

System opustów prosumenckich 1:1 (możliwość pobrania z sieci takiej samej ilości energii, jaką się do sieci oddało).
Nowy mechanizm rozliczania opłaty dystrybucyjnej.
Możliwość wyboru z dwóch opcji sposobu rozliczenia prosumenta w zależności od wykorzystania energii (albo umowa kompleksowa albo rozdzielana).

Zniesienie ograniczenia okresu wsparcia do 30 czerwca 2039 r. oraz wydłużenie jego ram czasowych dla indywidualnej instalacji do okresu 25 lat.

Obecnie obowiązuje 15-letni okres wsparcia prosumenta, nie dłużej niż do 2039 r. Powoduje to, że instalacje powstające po 2024 r. będą objęte okresem wsparcia krótszym niż 15 lat. Zaproponowano 25-letni okres wsparcia prosumenta i zniesienie granicznej daty 2039 r. W efekcie, to zagwarantowanie prosumentom wsparcia w całym cyklu życia instalacji.

Powoływanie przez grupy JST lub grupy innych podmiotów użyteczności publicznej, klastrów energii albo spółdzielni energetycznych

Najważniejsze efekty usprawnień systemu:

Większa liczba podmiotów będzie mogła skorzystać z systemu wsparcia prosumentów (m.in. spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, szkoły, JST).
Łatwiej będzie zostać prosumentem – redukcja kosztów związanych z zakupem instalacji.
Stworzenie powszechnego mechanizmu umożliwiającego zmniejszenie kosztów zużycia energii elektrycznej przez odbiorców końcowych, poprzez stabilizację kosztów wytwarzania.
Wzrost bezpieczeństwa energetycznego kraju i odbiorców energii poprzez budowę systemu rozproszonych źródeł wytwarzania energii elektrycznej.
Zmniejszenie wpływu wahań cen paliw oraz cen emisji CO2 na krajowe koszty wytwarzania energii (dzięki stabilnym kosztom wytwarzania energii elektrycznej w PV).
Dodatkowe rozwiązania regulacyjne wspierające działania władz centralnych i samorządowych, pozwalających poprawić jakość powietrza.