Zespół do spraw Sygnalistów Biura RPO

Zgodnie z ustawą o ochronie sygnalistów, Rzecznik Praw Obywatelskich zaczął realizować swoje kompetencje w zakresie przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych

RPO przyjmuje zgłoszenia o naruszeniach prawa, wstępnie je weryfikuje i przekazuje organom publicznym właściwym do podjęcia działań następczych

Rzecznik również samodzielnie rozpoznaje zgłoszenia dotyczące konstytucyjnych praw i wolności, jeżeli żaden inny organ nie jest właściwy w danej sprawie

Zgłoszenia zewnętrzne dotyczące naruszenia prawa są przyjmowane wyłącznie przez przygotowane do tego celu kanały

25 grudnia 2024 roku weszły w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów regulujące kwestie zgłoszeń zewnętrznych. Sygnalista może dokonać zgłoszenia zewnętrznego do Rzecznika Praw Obywatelskich albo bezpośrednio do właściwego organu publicznego.

Od 27 grudnia od godziny 8:00 dostępny jest formularz do dokonania zgłoszenia zewnętrznego. Formularz, po wybraniu odpowiedniej opcji, umożliwia zgłaszającemu zachowanie anonimowości oraz dołączenie dodatkowych plików, które mogą być pomocne podczas weryfikacji i procedowania zgłoszenia.

Rolą RPO jest także wsparcie dla sygnalistów dokonujących zgłoszenia. Na stronie można złożyć wniosek o udzielenie porady na temat praw i środków ochrony prawnej.

Procedura zgłoszeń zewnętrznych

Ponadto, w Biuletynie Informacji Publicznej RPO została opublikowana procedura określająca m.in. zasady przyjmowania przez RPO zgłoszeń zewnętrznych, wstępnej weryfikacji i przekazywania zgłoszeń zewnętrznych właściwemu organowi publicznemu, a także tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo. Dokument jest dostępny pod linkiem poniżej.

Kanały komunikacji z Zespołem ds. Sygnalistów

Od 25 grudnia 2024 roku zgłoszenia zewnętrze dotyczące naruszenia prawa przyjmowane są również pocztą tradycyjną na adres do korespondencji Zespołu do spraw Sygnalistów w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, ul. Puławska 99a, 02-595 Warszawa. Na kopercie należy dopisać „Zgłoszenie naruszenia prawa”.

Zespół przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne także w formie ustnej za pomocą nagrywanej infolinii telefonicznej pod numerem (22) 20-98-499. Infolinia nie jest kanałem służącym do udzielania porad na temat praw i środków ochrony prawnej sygnalistów oraz osób, o których mowa w art. 21 ustawy.

Sygnalista ma również możliwość dokonania zgłoszenia osobiście. Na wniosek osoby, która chce dokonać zgłoszenia, wyznaczany jest termin bezpośredniego spotkania z pracownikiem Zespołu, podczas którego sygnalista ma możliwość złożenia zgłoszenia naruszenia prawa, w tym możliwość złożenia dokumentów.

Zgłoszenia dokonywane za pośrednictwem innych kanałów komunikacji niż wskazane nie dają gwarancji ochrony poufności przewidzianej w ustawie. Elektroniczna skrzynka podawcza ePUAP Biura Rzecznika Praw Obywatelskich nie stanowi kanału przeznaczonego do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych.

Odpowiedzialność za fałszywe zgłoszenie

Aby zapobiec fałszywym zgłoszeniom ustawa przewiduje możliwość nałożenia kar na osoby, które świadomie przekazują nieprawdziwe informacje o naruszeniach prawa. Za takie działania grozi grzywna, ograniczenie wolności lub kara więzienia do 2 lat (art. 57 ustawy). RPO ma obowiązek zawiadomić prokuraturę w przypadku celowo dokonanego zgłoszenia opartego o nieprawdziwe informacje.