Polska w Tanzanii

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Tanzania jest jednym z najbiedniejszych państw świata. Od 2000 r. wzrost gospodarczy wynosił średnio 7 % PKB rocznie, jednak spadł do 4,3 % w 2021 r. w wyniku pandemii Covid-19. Gospodarka oparta jest w głównej mierze na rolnictwie, co stanowi ok. jedną czwartą PKB, 85 % eksportu i daje zatrudnienie około 67 % siły roboczej. Coraz większą rolę odgrywa turystyka. Tanzania jest biorcą pomocy finansowej zarówno od Banku Światowego, MFW, jak i wielu donatorów dwustronnych. Znaczna część funduszy przekazywana jest na poprawę infrastruktury, w tym kolejowej i portowej, która oferuje niezbędne połączenia handlowe dla krajów śródlądowych.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

• rolnictwo: 23,4 %,
• przemysł: 28,6 %,
• usługi: 47,6 %

Najszybciej rozwijającym się podsektorem jest komunikacja, której wzrost wynosi blisko 20% rocznie.

Głównym problemem rolnictwa jest fakt, że 80 % gruntów stanowią małe gospodarstwa rolne, stosujące archaiczne metody uprawy ziemi. Główne uprawy: kawa, sizal, herbata, nerkowce, tytoń, goździki, kukurydza, pszenica, kassawa, banany, owoce, warzywa.

Przemysł: przetwórstwo rolne (cukier, piwo, papierosy, sznurek sizalowy); wydobycie (diamenty, złoto i żelazo), sól, soda kalcynowana; cement, rafinacja ropy naftowej, obuwie, odzież, produkty z drewna, nawozy.

Polityka kursowa

Walutą Tanzanii jest szyling tanzański (TZS). W grudniu 2024 roku kursy wymiany kształtowały się następująco:

1000 TZS = 1,55 PLN

1000 TZS = 0,38 USD

1000 TZS = 0,36 EUR

Surowce i technologie krytyczne

Wydobywane są: diamenty, rubiny i szafiry, złoto, sól, gips, kaolin, fosforyty, rudy cyny i żelaza, węgiel kamienny, gaz ziemny. Nieeksploatowane złoża to rudy ołowiu, kobaltu, niklu, uranu, niobu, miedzi, tytanu, wanadu. 

Stan infrastruktury

Przez Tanzanię przechodzą korytarze drogowe zapewniające połączenia lądowe z Kenią, Ugandą, Zambią, Rwandą, Burundi i Demokratyczną Republiką Konga. ich jakość i przepustowość pozostaje jednak niska.

Sieć kolejowa składa się z dwóch systemów o różnych rozstawach toru. Starszym systemem jest oparta o rozstaw metrowy linia centralna łącząca Tanzanię z Kenią oraz Ugandą (prom kolejowy) i Kongiem. Nowszym systemem jest linia Tazara łącząca Tanzanię z Zambią i przez to z całą siecią kolejową południowej Afryki. 

W Dar es Salaam znajduje się jeden z głównych portów w Afryce Wschodniej. Jest to obok kenijskiej Mombasy kluczowy ośrodek przeładunkowy dla całego regionu.

Transport lotniczy w Tanzanii został zliberalizowany w 1992 r. Lotnisko Julius Nyerere  w Dar es Salaam posiada 3 terminale (najnowszy terminal międzynarodowy został oddany do użytku w 2019 r.)

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

• 1 stycznia - Nowy Rok
• 12 stycznia - Dzień Rewolucji Zanzibarskiej
• Wielki Piątek (święto ruchome)
• Poniedziałek Wielkanocny (święto ruchome)
• 7 kwietnia - Dzień Karume
• 26 kwietnia - Dzień Zjednoczenia
• Id al-Fitr (święto ruchome)
• 7 lipca - Saba Saba
• Id al-Adha (święto ruchome)
• 14 października - Dzień Mwalimu  Nyerere
• Urodziny Proroka Mahometa (święto ruchome)
• 9 grudnia - Dzień Republiki
• 25 grudnia - Boże Narodzenie

Aktualne informacje dotyczące świąt -  https://www.gov.pl/web/tanzania/ambasada

Najważniejsi partnerzy handlowi

Głównymi partnerami handlowymi Tanzanii są Chiny, Indie, Unia Europejska (UE) oraz Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju (SADC) i Wspólnota Wschodnioafrykańska (EAC). W ramach EAC - Kenia, Tanzania, Uganda, Sudan Południowy, Rwanda i Burundi - w styczniu 2010 roku przyjęły wspólną zewnętrzną taryfę celną (CET), składającą się z trzech stawek: 0 % (surowce i dobra inwestycyjne), 10 % (dobra pośrednie) i 25 % (gotowe produkty). Opłaty w wysokości do 100 % stosuje się jedynie do produktów, które są uznane za wrażliwe w państwach członkowskich, a należą do nich: kukurydza, ryż, cement, cukier i produkty mleczne. Jednakże unia celna nie została jeszcze w pełni wdrożona, ponieważ istnieje długa lista wyjątków od Wspólnej Taryfy Zewnętrznej oraz bezcłowego przepływ towarów i usług. Konieczne są również prace techniczne w celu zharmonizowania i modernizacji procedur celnych w głównych portach wejścia EAC. Jednym z najważniejszych partnerów handlowych Tanzanii jest Unia Europejska. Większość eksportu Tanzanii do państw UE stanowi żywność (ponad 50 %). Państwa UE eksportują zaś do Tanzanii przede wszystkim maszyny (55 % całości eksportu) i chemikalia.

Główni inwestorzy
Inwestycje zagraniczne w Tanzanii pochodzą głównie z Chin, Indii, krajów Unii Europejskiej, a także z krajów regionu Afryki Wschodniej.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

• Sektor rolniczy: rozwój technik nawadniania, produkcja nawozów, wprowadzanie nowoczesnych metod upraw.
• Górnictwo: eksploatacja bogatych zasobów naturalnych, takich jak złoto, diamenty, gaz ziemny.
• Turystyka: rozwój infrastruktury turystycznej, zwłaszcza na Zanzibarze i w parkach narodowych na północy kraju.
• Telekomunikacja i IT: rozwój sieci internetowej, cyfryzacja usług bankowych, mobilne technologie finansowe.
• Budownictwo: infrastruktura transportowa, sektor cementowy i ceramiczny.
• Ochrona środowiska i sektor wodny: inteligentne technologie miejskie, zarządzanie odpadami i gospodarka wodna.

Tanzania oferuje duży potencjał inwestycyjny, jednak wyzwaniem pozostają bariery administracyjne, wysokie koszty importu oraz niewystarczająco rozwinięta infrastruktura transportowa i energetyczna.

ACP, AfDB, AU, EAC, EADB, FAO, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MONUSCO, NAM, OPCW, SADC, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNIFIL, UNMISS, UNOCI, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne (tabela za ostatnie 3 lata),

Wymiana handlowa z Tanzanią stanowi niewielki udział w całkowitych obrotach handlowych Polski.

Zgodnie z danymi za rok 2023 Tanzania, jako partner handlowy Polski zajmuje 104 pozycję pod względem wartości eksportu (z udziałem 0,01% w całkowitym eksporcie Polski), natomiast pod względem wartości importu 70 pozycję, z udziałem 0,06%.

Rok 2023 był okresem, w którym współpraca handlowa z Tanzanią osiągnęła bardzo wysokie wskaźniki. Wzrosty nastąpiły zarówno po stronie eksportu, jak i importu.
W dotychczasowej współpracy z Tanzanią mogliśmy zaobserwować pewne fluktuacje. Jednak od pewnego czasu, z wyjątkiem roku 2020 we współpracy z Tanzanią osiągamy ujemny bilans handlowy.

Obroty handlowe z Tanzanią w 2023 roku wyniosły 268,07 mln USD (wzrost o ponad 67%). Eksport towarów z Polski do Tanzanii wzrósł o 6,3% w porównaniu z 2022 rokiem i wyniósł 53,17 mln USD. Natomiast import w 2023 roku osiągnął rekordową wartość w dotychczasowej współpracy z Tanzanią i wyniósł 214,90 mln USD (wzrost o 94,7%). W 2023 roku osiągnęliśmy ujemne saldo w wysokości 160,9 mln USD.

W okresie od stycznia do lipca 2024 roku eksport kształtował się poziomie 1,51 mln USD i zanotował blisko 14% spadek w porównaniu z analogicznym okresem roku 2023. Import natomiast wzrósł o 53,5% i wyniósł 6,07 mln USD. W omawianym okresie obroty handlowe między Polską, a Tanzanią wyniosły 7,58 mln USD. Osiągnęliśmy ujemne saldo obrotów handlowych na poziomie 4,56 mln USD.

W strukturze eksportu do Tanzanii w 2023 roku największymi grupami towarowymi były:

• produkty pochodzenia roślinnego (głównie pszenica i meslin) – 36,2 mln EUR;
• materiały i artykuły włókiennicze (głównie odzież używana i inne artykuły używane) – 4,05 mln USD;
• maszyny i urządzenia mechaniczne (takie jak transformatory elektryczne, maszyny ziemne) – 2,77 mln USD;
• papier i tektura – 0,75 mln USD.
• pojazdy (ciągniki drogowe, pojazdy silnikowe) – 0,64 mln USD;

W strukturze importu z Tanzanii w 2023 r. największymi grupami towarowymi były:

• produkty mineralne (głównie węgiel bitumiczny) – 164,0 mln USD;
• gotowe artykuły spożywcze (głownie tytoń) – 37,9 mln USD;
• produkty pochodzenia roślinnego (kawa, herbata, nasiona, przyprawy, owoce oleiste) – 7,5 mln USD;
• produkty pochodzenia zwierzęcego (głownie ryby, filety rybne) – 1,28 mln USD.​​​​​​

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne:

• Według danych NBP Polska nie jest znaczącym rynkiem dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych Tanzanii (BIZ). W 2019 roku nie odnotowano napływu kapitału tanzańskiego do Polski. Na koniec 2018 roku skumulowana wartość tanzańskich BIZ
  w Polsce wyniosła 0,5 min USD wobec -0,4 min USD w 2017 roku.
• NBP nie odnotował polskich inwestycji w Tanzanii w ostatnich latach.

Potencjał biznesowy:

• W Tanzanii istnieją znaczące możliwości inwestowania w sektorze rolniczym, między innymi w takich obszarach jak: produkcja nawozów, rozwój zaawansowanych technik użyźniania gleby, zakładanie systemów nawadniających itp. Duży potencjał ma także górnictwo. Ponadto branżę transportową, telekomunikacją, IT, cyberbezpieczeństwo i budowlaną (w tym sektor cementowy i ceramiczny) zdefiniować można jako potencjalne dziedziny rozwoju relacji inwestycyjno-handlowych.
• W polu zainteresowania rządu i administracji Tanzanii znajdują się ponadto: ochrona środowiska, sektor wodny, inteligentne technologie miejskie czy rybołówstwo.

Relacje z UE

Tanzania należy do państw najsłabiej rozwiniętych (LDC). Korzysta z preferencyjnego traktowania w dostępie do rynku UE i podlega reżimowi „wszystko oprócz broni” (EBA). Uwaga: 1 lipca 2020 r. Tanzania dołączyła do grupy państw o średnim dochodzie według klasyfikacji Banku Światowego: przekroczyła ona próg dochodu narodowego brutto (DNB) na mieszkańca dzielący państwa o niskim i średnim-niskim dochodzie wynoszący 1 036 USD. Wejście Tanzanii do grona państw o średnim dochodzie w klasyfikacjach Banku Światowego nie oznacza jednak, że Tanzania opuściła grupę państw LDC.

Baza traktatowa (między krajem opisywanym a Polską i UE).