Nowe wyzwanie! Szkolimy się! Pojazdy elektryczne i hybrydowe w działaniach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej
W dniach 12-13 kwietnia 2023 r. na terenie Centralnej Szkole Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie odbyły się warsztaty tematyczne pt.: „Pojazdy elektryczne i hybrydowe w działaniach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej”.
Podczas warsztatów przedstawiciele producentów, autoryzowanych dystrybutorów oraz użytkowników pojazdów samochodowych zaprezentowali rozwiązania techniczne stosowane w budowie pojazdów zasilanych energią elektryczną i w układach hybrydowych, a także wykorzystujących do napędu CNG i LNG. Strażacy uczestniczący w warsztatach wymienili swoje doświadczenia i spostrzeżenia z przedstawicielami producentów aut, na temat zagrożeń w przypadku pożarów samochodów elektrycznych czy hybrydowych. Ponadto podczas spotkania omawiane były sposoby minimalizacji zagrożenia ze strony ww. układów zasilania podczas działań ratowniczo - gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej oraz kwestie dot. eksploatacji urządzeń do ładowania akumulatorów. W trakcie spotkania omówione zostały także kwestie dot. zastosowania wodoru w napędach pojazdów samochodowych. Panel teoretyczny warsztatów został uzupełniony pokazami praktycznymi, podczas których uczestnicy warsztatów mieli możliwość zapoznania się z konkretnymi detalami budowy pojazdów różnych producentów, istotnymi ze względów bezpieczeństwa prowadzenia działań ratowniczych w obrębie pojazdów elektrycznych, hybrydowych i zasilanych LNG.
Państwowa Straż Pożarna jest przygotowana do gaszenia pożarów pojazdów z napędem elektrycznym. Największą trudnością przy tych działaniach jest znaczne zapotrzebowanie na wodę niezbędną do gaszenia i chłodzenia palących się baterii w tego typu pojazdach. Zgodnie z procedurą straży pożarnej, niewielkie pożary samochodów elektrycznych możemy gasić przy użyciu gaśnic proszkowych lub pianowych zachowując bezpieczną odległość wskazaną na etykiecie gaśnicy. Rozwinięty pożar samochodu elektrycznego gasimy z wykorzystaniem wody, piany sprężonej tzw. CAFS (Compressed Air Foam System) oraz proszkiem gaśniczym z wykorzystaniem samochodów straży pożarnej wyposażonych w zbiornik na proszek gaśniczy. Gaszenie pożarów z wykorzystaniem powyższych środków gaśniczych można prowadzić nawet bez odłączenia instalacji wysokiego napięcia w samochodzie. Minimalna odległość pomiędzy źródłem pożaru a wylotem strumienia środka gaśniczego to 1 metr dla rozproszonych prądów wody oraz 5 metrów dla zwartego strumienia wody. Pożarów samochodów elektrycznych nie gasimy za pomocą strumieni piany ciężkiej oraz średniej (liczba spienienia od około 5 do 200). Liczba spienienia jest to stosunek objętości wytworzonej piany do objętości wodnego roztworu środka pianotwórczego, z którego ta piana została wytworzona. Jedną z metod gaszenia takich pojazdów jest umieszczanie ich w kontenerze wypełnionym wodą, niemniej jednak nie zawsze i nie we wszystkich przypadkach jest to metoda możliwa do zastosowania.
Jednocześnie producenci samochodów elektrycznych stosują szereg zabezpieczeń zapobiegających powstaniu samozapłonu systemu zasilania akumulatorowego:
- Układ chłodzenia chroniący przed przegrzaniem akumulatora.
- Wzmocniona obudowa ochronna zapobiega uszkodzeniom mechanicznym.
- Zapora ogniowa oddziela moduły akumulatora, ogranicza potencjalne szkody i zabezpiecza pozostałe podzespoły pojazdu przed zapłonem System awaryjnego wyłączania wysokiego napięcia.
- Obwód, który w czasie postoju separuje napięcie akumulatora wysokiego napięcia (HV) od reszty instalacji elektrycznej pojazdu, w znaczący sposób zwiększa bezpieczeństwo, kiedy pojazd nie jest użytkowany.
Wychodząc naprzeciw nowym zagrożeniom związanym z transportem drogowym i przemysłem motoryzacyjnym w kontekście gaszenia samochodów elektrycznych, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej w czerwcu 2020 r. wprowadziła do stosowania w podległych jednostkach organizacyjnych PSP „Standardowe zasady postępowania podczas zdarzeń z samochodami osobowymi z napędem elektrycznym”.
Dokument ten stanowi istotne wsparcie wszystkich strażaków ratowników podczas prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych. Zasady te przed wprowadzeniem do stosowania w jednostkach straży pożarnej poprzedzone były licznymi konsultacjami, m. in. z podmiotami branży przemysłu samochodowego, instytutami badawczymi i jednostkami ochrony przeciwpożarowej. W taktyce działań ratowniczych Zasady przewidują wykorzystanie sprzętu pożarniczego i specjalistycznego powszechnie dostępnego na wyposażeniu samochodów ratowniczo-gaśniczych, tak aby wszystkie jednostki zdolne były podjąć skuteczne działania na miejscu akcji.
Jednocześnie, mając na uwadze dynamikę rozwoju branży pojazdów elektrycznych, strażacy uczestniczą w licznych szkoleniach i seminariach organizowanych we współpracy z producentami samochodów, a także organizacjami pozarządowymi.
Ponadto, w Komendzie Głównej PSP został powołany zespół zadaniowy do aktualizacji ww. Zasad, m. in. uwzględniających: rozszerzenie metod i technik gaszenia pożarów pojazdów elektrycznych, wypracowanie dalszych rozwiązań mających wpływ na bezpieczeństwo ratowników podczas działań ratowniczo-gaśniczych w zdarzeniach z udziałem samochodów o napędzie elektrycznym. Ponadto w ramach prac ww. Zespołu zwrócono się do 8 krajów UE z prośbą o udzielenie odpowiedzi o rozwiązaniach funkcjonujących w tych państwach w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych przy zdarzeniach z udziałem samochodów o napędzie elektrycznym. Uzyskane informacje posłużą do wypracowania jeszcze skuteczniejszych procedur w tym zakresie, co pozwoli na prowadzenie działań zapewniając jak najwyższy poziom bezpieczeństwa zarówno strażaków jak i osób ratowanych.
Państwowa Straż Pożarna odnotowuje niewielką ilość pożarów pojazdów elektrycznych. W 2021 roku takich pożarów było 4, a w 2022 roku było 10. W porównaniu z analogicznymi pożarami pojazdów spalinowych, odnotowanych zostało w 2021 roku – 9274, a w 2022 – 8333 co stanowi niecały promil tego typu zdarzeń. Średni czas działań gaśniczych przy pożarach pojazdów elektrycznych wyniósł ok. 1,5 godziny. Czas trwania pożaru Tesli z 27 grudnia 2022 roku wyniósł 4 godziny i 34 minuty. Najdłuższy pożar z dnia 10 września 2021 roku trwał 9 godzin i 16 minut. Państwowa Straż Pożarna jest w posiadaniu kilku kontenerów do gaszenia samochodów elektrycznych. Kontenery to nie jedyny sprzęt służący do gaszenia takich pożarów. Istnieją również inne sposoby gaszenia ww. pojazdów, ale są jeszcze w fazie testowania przez służby innych krajów (np. płachty gaśnicze w Norwegii).
Ciągły rozwój nowoczesnej technologii, w tym wzrost udziału pojazdów elektrycznych na całym świecie w stosunku do pojazdów spalinowych, jakie są obecnie produkowane, wymusza na służbach ratowniczych, jak i producentach podejmowanie kroków służących skróceniu czasu prowadzenia działań, jak również strat z nimi związanych. Dodatkowo, skrócenie działań ratowniczych ma duży wpływ na ochronę środowiska naturalnego poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych.
