Najważniejsze dokonania resortu nauki kierowanego przez ministra Dariusza Wieczorka

- Za nami 100 dni funkcjonowania w ministerstwie. Nakłady na polską naukę wzrosły o 22 proc. w stosunku do 2023 roku. Wymagało to zgody rządu i to najlepiej świadczy o tym, w jaki sposób polski rząd podchodzi do wzmacniania potencjału polskiej nauki. Te 7 mld więcej na realizację zadań w tym obszarze to: 3,8 mld zł na podwyżki dla pracowników uczelni, 222 mln zł więcej na pomoc materialną dla studentów, 200 mln zł więcej na Narodowe Centrum Nauki, 180 mln zł więcej na Polską Akademię Nauk i 150 mln zł na modernizację akademików – zaznacza minister Dariusz Wieczorek.

100 dni – 200 spotkań – odbudowa dialogu ze środowiskiem akademickim

100 dni dla polskiej nauki to przede wszystkim przywracanie dialogu ze środowiskiem akademickim. Przedstawiciele resortu nauki odbyli w tym czasie 200 spotkań z władzami uczelni publicznych i niepublicznych, studentami oraz najważniejszymi gremiami naukowymi. – Odbudowa tego dialogu jest dla nas kluczowa. Widzimy jak bardzo potrzebna jest rozmowa o tym, co zrobić w Polsce dla nauki, badań i rozwoju. Wprowadziliśmy nowe zasady. Jako minister przyjąłem założenie, żeby nie zamykać się w gabinecie, tylko jeździć po Polsce. W pierwszym półroczu chcę odwiedzić wszystkie województwa i wszystkie środowiska akademickie. Do rozmowy zaprosiliśmy również przedstawicieli wszystkich samorządów studenckich. Zorganizowaliśmy spotkanie w Sejmie, na które przybyło ponad 250 młodych osób. Jeśli mamy mówić o odbudowaniu polskiej nauki, to musi się to wydarzyć w porozumieniu z tym środowiskiem - mówi minister, szef resortu nauki.

150 mln zł na modernizację akademików

Szef resortu nauki zadecydował o przekazaniu 150 mln zł na remont akademików. Dofinansowanie trafiło do niemal 90 uczelni. Wsparcie to pozwoli na stworzenie jeszcze lepszych warunków naukowych, jak i mieszkaniowych polskich studentów. – Uważam, że studenci muszą mieć godne warunki socjalne oraz bytowe – podkreślił minister Dariusz Wieczorek.

Ministerstwo nauki przeznaczyło także 222 mln zł na stypendia dla studentów w roku 2024. Wzrosły również o 30 proc. wynagrodzenia dla całej kadry akademickiej.

200 mln zł więcej na Narodowe Centrum Nauki

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zwiększyło budżet Narodowego Centrum Nauki o dodatkowe 200 mln zł. To najwyższy wzrost nakładów finansowych na ten cel od 12 lat. – Doceniamy badania podstawowe, które odbywają się we wszystkich dyscyplinach naukowych. To kluczowa sprawa jeśli chodzi o kwestie związane z rozwojem polskiej nauki. Będziemy wspierać ten sektor, by polscy naukowcy mogli się w Polsce rozwijać – podkreśla minister Dariusz Wieczorek.

Polska Akademia Nauk i nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym

Podczas konferencji prasowej szef MNiSW mówił także o zwiększeniu budżetu Polskiej Akademii Nauk o 180 mln zł oraz o rozpoczęciu przygotowań nad ustawą o PAN. Działania resortu skupią się w najbliższej perspektywie również wokół prac nad nowelizacją ustawy o szkolnictwie wyższym.

- To jest pierwsze 100 dni. Myślę, że każde kolejne 100 dni będą dobre dla polskiej nauki, badań i rozwoju całego środowiska akademickiego – podsumował minister Dariusz Wieczorek.

Zapraszamy również do zapoznania się ze zbiorczym zestawieniem dotychczasowych działań Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na przestrzeni pierwszych 100 dni funkcjonowania resortu.

NCBR pod nadzorem ministra nauki

MNiSW przejęło nadzór nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. 7 marca br. weszła w życie ustawa w tej sprawie. NCBR instrument, który ma łączyć polską naukę z polskim przemysłem i przedsiębiorczością. Wzmocnienie potencjału centrum jest konieczne dla jak najlepszego rozwoju obu tych obszarów. - Ta instytucja od tego momentu będzie instytucją transparentną i będzie rzeczywiście służyła polskiej nauce – mówi szef resortu nauki.

CO ZROBILIŚMY?

 

ZWIĘKSZENIE NAKŁADÓW NA NAUKĘ

 

1. Wzrost wynagrodzeń w szkolnictwie wyższym
   • 15 lutego 2024 r. Minister Nauki podpisał rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej  (Dz. U. poz. 235), które podwyższyło o 30% minimalne wynagrodzenie profesora ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2024 r. – z kwoty 7210 zł do 9370 zł, tj. o 2160 zł.
   • 23 lutego 2024 r. Minister Nauki podpisał komunikat o zwiększeniach wysokości subwencji na rok 2024, dokonując tym samym podziału środków na podwyżki dla pracowników uczelni publicznych w kwocie blisko 3,8 mld zł.
   • 1 marca wypłacono pierwszą transzę środków na podwyżki dla pracowników uczelni obejmującą również wyrównanie za miesiące styczeń i luty 2024 r.
2. Narodowe Centrum Nauki
   • Zwiększenie finansowania – dotacji celowej na realizację w 2024 r. zadań o 200 mln zł;
3. Polska Akademia Nauk
   • Zapewnienie w budżecie środków na wzrost subwencji dla instytutów Polskiej Akademii Nauk o 180 mln zł;
   • Trwają uzgodnienia w zakresie sposobu podziału tych środków pomiędzy instytuty naukowe PAN.
4. Modernizacja akademików
   • przekazanie środków na inwestycje w obszarze infrastruktury socjalno-bytowej studentów i doktorantów (modernizacja akademików) w kwocie 150 mln zł;
   • pozyskanie dodatkowych środków na inwestycje dotyczące domów studenckich w kwocie 150 mln zł,
   • rozpoczęcie współpracy z Ministerstwem Rozwoju i Technologii nad zmianami ustawowymi, dzięki którym uczelnie publiczne będą mogły występować do Funduszu Dopłat BGK o dofinansowanie budowy i remontu domów studenckich; rocznie na ten cel ma być dostępnych 10% środków Funduszu;
5. Pomoc materialna dla studentów
   • zwiększenia środków na pomoc materialną dla studentów o 222 mln zł.

 

NAUKA DLA ROZWOJU GOSPODARKI

 

1. Przywrócenie nadzoru ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, agencją wykonawczą powołaną do realizacji polityki naukowej państwa
   • Ustawa z dnia z dnia 26 stycznia 2024r. o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 227) weszło w życie z dniem 7 marca 2024r.
2. Rozstrzygnięcie I konkursu w ramach programu „Regionalna inicjatywa doskonałości” (RID)
   • W grudniu 2023 r. Minister Nauki Dariusz Wieczorek rozstrzygnął I konkurs w ramach programu „Regionalna inicjatywa doskonałości” (RID). W wyniku konkursu Minister przyznał środki finansowe na wdrożenie 30 Planów obejmujących cele w zakresie podniesienia poziomu jakości działalności naukowej i poziomu jakości kształcenia w grupie dyscyplin naukowych bądź artystycznych o szczególnym znaczeniu dla regionu. Wartość wsparcia w ramach I edycji programu RID na lata 2024-2027 wyniesie łącznie 271 697 432,74 zł.
3. Trwa ocena wniosków złożonych w ramach konkursu w działaniu A2.1..4 Krajowego Planu Odbudowy.

W związku z niewyczerpaniem pełnej kwoty alokacji na inwestycje w infrastrukturę badawczą przedsięwzięć z Polskiej Mapy Infrastruktury Badawczej i przedsięwzięć realizowanych przez podmioty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zleciło OPI PIB zorganizowanie drugiego naboru. Dzięki temu istnieje szansa na pełne wykorzystanie zaplanowanej kwoty 1 680, 34 mln zł z przeznaczeniem na nowoczesną infrastrukturę badawczą, która zapewni zdolność prowadzenia badań, szczególnie w obszarach kluczowych - zdrowia, cyfryzacji, bezpieczeństwa żywności, odporności na zmiany klimatu, zielonej gospodarki, inteligentnej mobilności. Rozstrzygnięcie konkursu planowane jest na 10 maja br.

 

POPULARYZACJA NAUKI

 

1. Uruchomienie Portalu Ludzie Nauki 2.0. 27 lutego 2024 r.
   • portal służy popularyzacji osiągnięć i sylwetek polskich naukowców, ułatwieniom administracyjnym dla naukowców (jak autouzupełnianie osiągnieć naukowych do aplikacji grantowych), zwiększeniu transparentności nauki (m.in. powiadomienia dla naukowców o naborach i wyborach w środowisku, o możliwościach zdobycia finansowania itd.); każdy obywatel będzie mógł wyszukać wiodących przedstawicieli polskiej nauki. Nowy portal to również jeden z pierwszych w Europie ogólnokrajowych systemów rangi CRIS (Current Research Information System).
2. Powołanie nowego departamentu w MNiSW, tj. Departamentu Analiz Strategicznych i Popularyzacji Nauki, jako komórki systemowo zajmującej się zwiększaniem świadomości i zainteresowania społeczeństwa działalnością naukową, w tym rozwojem technologicznym i odkryciami naukowymi oraz realizacją zadań związanych z popularyzacją nauki i wyników działalności naukowej, w tym wyników badań naukowych i osiągnięć naukowych.

 

SPRAWY STUDENCKIE

 

1. Studia doktoranckie
   • Niezbędne było pilne podjęcie działań legislacyjnych w zakresie studiów doktoranckich.
     W efekcie działań nowego kierownictwa Ministerstwa przygotowano zmiany, które znalazły się w ustawie z dnia 16 stycznia 2024 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 124) – w zakresie przepisów regulujących prowadzenie studiów doktoranckich.
   • Pierwotny termin zakończenia prowadzenia studiów doktoranckich został wydłużony z 31 grudnia 2023 r. na 31 grudnia 2024 r. (nowelizacja art. 279 ust. 1 ustawy).
   • Nowelizacja z lipca 2023 r. nie zawierała niezbędnych (dodatkowych) zmian w ustawie, które zapewniłyby niezakłócone dokończenie prowadzenia studiów doktoranckich do 31.12.2024. Dlatego też niezbędne zmiany ustawy – przyjęte w najszybszym możliwym terminie – dokonane zostały dopiero ww. ustawą z dnia 16 stycznia 2024 r. Wskazuje się jednocześnie, że analizy w kontekście poszerzenia zakresu zmian rozpoczęły się w Ministerstwie niezwłocznie po uchwaleniu nowelizacji w dniu 28 lipca 2023 r.

 

NOWY WYKAZ CZASOPISM NAUKOWYCH I RECENZOWANYCH MATERIAŁÓW Z KONFERENCJI MIĘDZYNARODOWYCH

 

• 5 stycznia br. Minister Nauki ogłosił nowy wykaz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.
• Nowy wykaz czasopism naukowych został sporządzony na podstawie projektu opracowanego przez KEN 29 czerwca 2023 r. Tym samym usunięto zmiany dotyczące czasopism naukowych, które nie zostały zaproponowane przez KEN w uchwale, a zostały dodane przez Ministra Edukacji i Nauki w 2023 r. Głównym celem publikacji nowego wykazu na początku 2024 r. jest zapewnienie, że zmiana nie przyniesie negatywnych skutków dla naukowców, którzy w 2023 r. opublikowali artykuły w czasopismach znajdujących się w wykazie sporządzonym przez Ministra Edukacji i Nauki w roku 2023. Istotną rzeczą jest także zakończenie ręcznej modyfikacji zawartości wykazu i oparcie go na stanowisku ekspertów.

 

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

 

1. Rozpoczęcie prac nad Krajową Strategią Umiędzynarodowienia
   • 31 stycznia br. został powołany Zespół Ekspertów ds. Krajowej Strategii Umiędzynarodowienia, którego celem będzie wypracowanie pierwszej od 2015 r. krajowej strategii umiędzynarodowienia nauki i szkolnictwa wyższego. Prace w Zespole będą prowadzone pod przewodnictwem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz pod auspicjami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
2. Rozpoczęcie dyskusji na temat zmian polityki migracyjnej
   • Kształcenie cudzoziemców na polskich uczelniach jest szansą zarówno na pełne wykorzystanie ich potencjału w obliczu malejącej liczebności wkraczających na rynek edukacyjny roczników niżu demograficznego, jak i na zasilenie polskiego rynku pracy osobami o wysokich kwalifikacjach i dużym potencjale integracyjnym.
   • Dlatego też z inicjatywy Ministra Nauki 27 lutego 2024 r. odbyło się spotkanie z przedstawicielami MSWiA, MSZ, MRPiPS, na którym zdefiniowano aktualne problemy związane z procesem wydawania wiz dla studentów przyjeżdżających na studia do Polski oraz możliwych kierunków reformy legalizacji pobytu studentów i naukowców na terytorium RP.
3. Wsparcie na rzecz Ukrainy
   • Wiceminister Andrzej Szeptycki był w dniach 5-8.02.2024 r. w delegacji w Ukrainie – w Kijowie, Chmielnickim, Winnicy i Lwowie. Spotkał się m.in. z przedstawicielami ukraińskiego ministerstwa edukacji i nauki, administracji lokalnej, uczelni. Rozmowy dotyczyły dotychczasowego polskiego wsparcia na rzecz Ukrainy oraz możliwych nowych form pomocy. MNiSW kontynuuje finansowanie projektu „Polsko-ukraińska współpraca instytucji przedstawicielskich reprezentujących rektorów, na rzecz doskonalenia działania uczelni”, którego głównym celem jest współpraca rektorów polskich i ukraińskich w sferze zarządzania w instytucjach szkolnictwa wyższego, z odwołaniem się do doświadczeń własnych obu krajów i rozwiązań międzynarodowych.
   • MNiSW wspiera także inicjatywę Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS Uniwersytetu Jagiellońskiego dotyczącą budowy infrastruktury badawczej zlokalizowanej przy synchrotronie, współdzielonej przez ukraińskie i polskie środowisko naukowe. Pomysł znajduje poparcie konsorcjum wszystkich 16 europejskich ośrodków synchrotronowych (LEAPS). Niektórzy partnerzy konsorcjum zadeklarowali już wkład rzeczowy w postaci komponentów przyszłej linii badawczej, trwają poszukiwania partnerów i źródeł finansowania. Centrum SOLARIS konsoliduje ukraińskie i polskie środowisko naukowe w obszarze badań synchrotronowych. Wybór infrastruktury przewidzianej do realizacji jest efektem szerokich konsultacji ze środowiskami naukowymi w Polsce i Ukrainie (ponad 200 ukraińskich naukowców uczestniczyło w warsztatach i badaniach ankietowych dotyczących wspólnych planów).
4. Ożywienie współpracy w ramach Trójkąta Weimarskiego
   • Wola rozwijania koncepcji współpracy w ramach „Naukowego Trójkąta Weimarskiego” została wyrażona podczas warsztatów dotyczących polityki rozwoju sztucznej inteligencji „A Sovereign AI Research Policy” 23 stycznia br. w Brukseli oraz wcześniej podczas zorganizowanego wspólnie przez Ambasady Francji i Niemiec w dniu 11.01.2023r. seminarium „Together for Sustainability”.
5. Współpraca z USA w ramach Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta
   • Minister Nauki od wielu lat współpracuje z Polsko-Amerykańską Komisją Fulbrighta, której zadaniem jest realizacja Programu Fulbrighta w Polsce. Jest to największy program wymiany naukowej i kulturowej Stanów Zjednoczonych, prowadzony w ścisłej współpracy z ponad 160 krajami na całym świecie. W 2024 roku przypada 65-lecie Programu Fulbrighta w Polsce.
   • Planowane jest zwiększenie środków na działalność Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta o 1 mln zł. Uzasadnieniem są także rosnące koszty nauki i utrzymania stypendystów. W tym kontekście należy zauważyć, że wkład polski w 2022 r. został obniżony i pozostał niezmienny w 2023 roku. Decyzja Ministra Nauki o zwiększeniu wkładu była zatem konieczna dla utrzymania konkurencyjności Programu Fulbrighta w Polsce.
6. Sfinalizowanie negocjacji ze stroną bułgarską Programu współpracy na lata 2024-2027
   • Program jest dokumentem wykonawczym do Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Bułgarii o współpracy kulturalnej i naukowej podpisanej w Warszawie 25 lutego 1993 r. Program umożliwi wymianę nauczycieli akademickich, lektorów, studentów, w tym studentów filologii polskiej i filologii bułgarskiej, doktorantów.
7. Akredytacja amerykańska
   • MNiSW we współpracy z PKA, Ministerstwem Zdrowia oraz Konferencją  Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM) uzupełniło aplikację National Committee on Foreign Medical Education and Accreditation - NCFMEA, która 22 lutego 2024 r. została wysłana do Departamentu Edukacji USA. Ponadto w 9 lutego 2024 r. został powołany Zespół do spraw koordynacji procesu uzyskania przez PKA statusu podmiotu działającego zgodnie ze standardami wyznaczonymi przez National Committee on Foreign Medical Education and Accreditation.
8. Prezydencja Polski w Radzie UE
   • MNiSW we współpracy z jednostkami nadzorowanymi w tym w szczególności NCBiR (Krajowy Punkt Kontaktowy) oraz Siecią Badawczą Łukasiewicz, przystąpił do intensywnych prac nad organizacją merytoryczną wydarzeń i spotkań zaplanowanych w ramach polskiej Prezydencji w Radzie UE w pierwszym półroczu 2025 r. W ramach kalendarza wydarzeń związanych z nauką i szkolnictwem wyższym zaplanowano szereg spotkań, posiedzeń i konferencji tematycznych o różnej randze (eksperckie, urzędnicze i wysokiego szczebla).

 

KONTROLE I CZYNNOŚCI NADZORCZE

 

1. Collegium Humanum – Szkoła Główna Menadżerska
   • Ujęcie kontroli w zakresie zgodności działania organów uczelni z przepisami prawa i nadanymi uprawnieniami w ww. uczelni w planie kontroli Ministra Nauki na 2024 r. oraz dokonanie analizy i przygotowanie tej kontroli.
2. Instytut Badań Edukacyjnych
   • Audyt działalności w obszarze cyfryzacji Instytutu Badań Edukacyjnych, w wyniku którego ustalono, że za 40 mln zł wykonano bardzo skromne funkcjonalności portalu edukacja.gov.pl, a większość prac nie została ukończona; rozwiązano umowę z IBE na kolejne 47.800.000 zł
3. Centrum GovTech
   • Wszczęcie kontroli i przeprowadzenie czynności kontrolnych w zakresie organizacji i funkcjonowania Centrum GovTech.
4. Centrum Łukasiewicz
   • Wszczęcie kontroli w zakresie organizacji i funkcjonowania Centrum Łukasiewicz.