Podsumowanie programu „Doktorat wdrożeniowy” – raport

21 października br. na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie został zaprezentowany raport pt. „Kadry Przyszłości – 5 lat Doktoratów Wdrożeniowych”. Jego autorami są naukowcy z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Krzysztof Sokołowski oraz Kinga Sobiech.

W pierwszych pięciu edycjach programu „Doktorat wdrożeniowy” zostało pozytywnie zatwierdzonych 2 293 projektów. Do VI edycji programu, która rozpoczęła się wraz z rokiem akademickim 2022/2023, zostało zakwalifikowanych 479 osób.

Doktoraty wdrożeniowe – założenia

Stworzenie programu „Doktorat wdrożeniowy” jest odpowiedzią na potrzebę wsparcia firm w zatrudnianiu kadry naukowej zaangażowanej w projekty badawczo-rozwojowe (B+R). Działalność i praca naukowców w przedsiębiorstwach wspiera kreowanie technologii, które zwiększają konkurencyjność firm działających w Polsce.

Program „Doktorat wdrożeniowy” stanowi udaną próbę połączenia świata nauki ze sferą biznesu, która przynosi obustronne korzyści. Kształcenie odbywa się nie tylko na uczelni, ale także w firmie lub instytucji. Nowa ścieżka kariery umożliwia uzyskanie stopnia doktora na podstawie osiągnięć w pracach wdrożeniowych.

Wiodące uczelnie

„Doktoraty wdrożeniowe” to w ostatnich pięciu latach ponad 7 proc. ogólnej liczby doktorantów w Polsce. Dotychczas w programie udział wzięło 66 uczelni wyższych z 21 polskich miast. Najwięcej doktoratów wdrożeniowych realizowanych jest na:

• Politechnice Śląskiej – 16 proc.,
• Akademii Górniczo-Hutniczej – 13,7 proc.,
• Politechnice Warszawskiej 13,1 proc.

Liderami są uczelnie o profilu technicznym, co wynika z faktu, że większość realizowanych projektów dotyczy dziedziny nauk inżynieryjno-technicznych.

Tematyka doktoratów wdrożeniowych

Najwięcej doktoratów wdrożeniowych (63,7 proc.) dotyczy nauk inżynieryjnych i technicznych. Na kolejnych miejscach znalazły się nauki ścisłe i przyrodnicze (14,2 proc.) oraz nauki społeczne (11,6 proc.). Nauki humanistyczne (0,8 proc.) i nauki o sztuce (0,2 proc.) stanowią zaledwie niewielki procent wszystkich doktoratów wdrożeniowych.

Autorzy raportu zauważają, że z każdą edycją rośnie odsetek prac poświęconych naukom społecznym i humanistycznym, co może oznaczać, że wraz z popularyzacją programu doktoraty wdrożeniowe przestają być kojarzone wyłącznie z naukami ścisłymi.

Najwięcej dyscyplin, w ramach których realizowane są doktoraty wdrożeniowe, jest związanych z pracami nad zaawansowanymi maszynami i elektroniką, a także szeroko pojmowaną chemią. Inżynieria mechaniczna, automatyka, elektronika i elektrotechnika stanowią ponad 11 proc. wszystkich doktoratów wdrożeniowych. Na kolejnych miejscach znalazły się takie dziedziny jak: inżynieria materiałowa (10 proc.), chemia (9 proc.), inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka (7,3 proc.) oraz zarządzanie (6,5 proc.).

Podmioty zatrudniające doktorantów wdrożeniowych

Doktoraty wdrożeniowe w 69,6 proc. są realizowane w sektorze prywatnym, a w 30,4 proc. w sektorze publicznym, do którego zostały zaliczone spółki Skarbu Państwa, instytucje naukowe, jednostki pod kontrolą samorządów, a także instytucje państwowe.

W przypadku podmiotów o charakterze prywatnym, w których realizowane są doktoraty wdrożeniowe, dominują przedsiębiorstwa 96,9 proc. Inne typy podmiotów, stanowiące nieco ponad 3 proc. przypadków to: niepubliczne placówki zdrowotne, przychodnie, prywatne uczelnie oraz fundacje.

Udaje się więc realizować podstawowy cel doktoratów wdrożeniowych, którym jest kształcenie kadr dla firm.

W przypadku sektora publicznego najczęściej we wnioskach wskazywane są podmioty naukowe, które stanowią 43,5 proc. przypadków. Realizacja doktoratów wdrożeniowych w Spółkach Skarbu Państwa wskazywana jest w 36,9 proc. wniosków. Co ciekawe, większą popularnością wśród doktorantów cieszą się instytucje należące do władz samorządowych, niż te nadzorowane przez rząd. Może to być związane z większą możliwością realizowania projektów wspierających lokalne rozwiązania, niż te o zasięgu krajowym.

Liderami w realizacji doktoratów wdrożeniowych są:

• Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa – 39 projektów,
• PKN Orlen S.A. – 30 projektów,
• Aptiv Services Poland S.A. – 26 projektów,
• KGHM Polska Miedź S.A. – 21 projektów,
• General Electric Company Polska Sp. z o.o. – 21 projektów.

Rozkład geograficzny

Najwięcej projektów jest realizowanych w dużych miastach, takich jak: Warszawa (20,6 proc.), Kraków (8,3 proc.), Wrocław (5,2 proc.) czy Katowice (4,5 proc.), ale mniejsze miejscowości też mają swoją reprezentację. Doktoraty wdrożeniowe są również realizowane w prawie połowie powiatów i miast powiatowych w Polsce, a 61,6 proc. projektów jest realizowanych poza miastami, w których znajdują się uczelnie wyższe. Dane te wskazują, że program „Doktorat wdrożeniowy” jest szansą na rozwój ośrodków oddalonych od dużych miast.