Biobank jest miejscem, gdzie gromadzony i przechowywany jest materiał biologiczny oraz informacje z nim związane. Najczęściej są to próbki krwi, z których następnie izoluje się DNA, RNA, surowicę i osocze, czy komórki jednojądrzaste. Materiał taki mogą oddać zarówno pacjenci szpitali cierpiący na konkretne jednostki chorobowe, jak i osoby zdrowe. Wszystko po to, aby naukowcy mogli prowadzić badania nad nowymi biomarkerami rzadkich schorzeń i chorób cywilizacyjnych. Polska Sieć Biobanków działająca od 2017 r. łączy już 43 biobanki, inaczej biorepozytoria z całego kraju.

Jak informuje biotechnolog Angelika Paluch z Centrum Badań Przedklinicznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, istnieją biobanki populacyjne, specjalistyczne lub mieszane. Mogą one przynależeć do różnych jednostek macierzystych. Takimi jednostkami w Polsce najczęściej są uczelnie wyższe, jednostki kliniczne, instytuty badawcze, jednostki Polskiej Akademii Nauk, ale również firmy prywatne.

"Coraz więcej jednostek na terenie całej Europy, tworzy biorepozytoria materiału biologicznego. Biobankowanie stało się nie tylko ogólnoeuropejskim trendem wpływającym na usprawnienie pozyskiwania materiału biologicznego, ale wręcz koniecznością. Jest ono warunkiem niezbędnym do przeprowadzenia wiarygodnych badań i prac rozwojowych"- podkreśla Angelika Paluch.

Biotechnolog tłumaczy, że tworzenie dobrze zorganizowanych biobanków oraz udostępnianie informacji na temat posiadanych zbiorów materiału biologicznego umożliwia naukowcom z całej Europy prowadzenie wspólnych projektów lub łączenie kolekcji materiałów rzadkich.

"Wszystkie te działania wspierają prowadzenie rzetelnych doświadczeń, a w konsekwencji identyfikowanie nowych terapii, odkrywanie nowych leków, opracowywanie biomarkerów do celów diagnostycznych i prognostycznych. Zwiększają szanse na zahamowanie rozwoju lub całkowitego wyeliminowania różnych chorób. Bez biobankowania trudno jest również wyobrazić sobie np. rozwój medycyny personalizowanej" - wylicza Angelika Paluch.

W roku 2017 rozpoczęto tworzenie sieci biobanków w Polsce w obrębie Infrastruktury Badawczej Biobanków i Zasobów Biomolekularnych BBMRI-ERIC. Liderem konsorcjum realizującego projekt jest Wrocławskie Centrum Badań EIT+. Pozostali partnerzy to: Gdański Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Medyczny w Lublinie oraz Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne

Członkowie i obserwatorzy Polskiej Sieci Biobanków są jednostkami o różnym charakterze strukturalnym i organizacyjnym, a także o zróżnicowanym stopniu zaawansowania prowadzonych procesów biobankowych. Warszawski Uniwersytet Medyczny prowadzi identyfikację i nabór nowych jednostek. Konsorcjum zaprasza do współpracy również tych, którzy dopiero chcą otworzyć biobank.

"Do Sieci może przystąpić każda jednostka zajmująca się kolekcjonowaniem, przechowywaniem czy testowaniem materiału biologicznego – niezależnie od wielkości zbiorów czy stopnia rozwoju biobanku/biorepozytorium. Warto zaznaczyć, że przystąpienie i członkostwo w PSB jest bezpłatne" - mówi Angelika Paluch.

Wśród korzyści płynących z uczestnictwa w pracach Polskiej Sieci Biobanków wymienia szkolenia i warsztaty, bezpłatne konsultacje z zakresu bezpieczeństwa informacji, kwestii etycznych, prawnych i społecznych związanych z biobankowaniem, a także dotyczących systemów jakościowych i systemów IT. Członkowie sieci otrzymują dostęp do bazy rozwiązań systemowych i bezpłatne oprogramowanie usprawniające pracę.

Biotechnolog dodaje, że przystąpienie do sieci ułatwia nawiązywanie współpracy naukowej. Polska Sieć Biobanków jest w strukturach europejskiej organizacji BBMRI-ERIC (Biobanking and Biomolecular Resources Research Infrastructure – European Research Infrastructure Consortium). Jej członkowie mogą udostępniać informacje o swoich kolekcjach w katalogu BBMRI-ERIC oraz zamieszczać tam zebrane przez siebie dane. Dzięki temu jednostka staje się atrakcyjniejsza dla inwestorów z sektora badań przemysłowych i farmaceutycznych.

PAP - Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk