Jak poinformowała Katarzyna Dziedzik, rzecznik prasowy Uniwersytetu w Białymstoku, działania te zostaną zrealizowane w ramach projektu pod nazwą „Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce”. Umowę w tej sprawie największa podlaska uczelnia podpisała z Zachodniopomorskim Towarzystwem Przyrodniczym. Wartość zleconych prac wynosi blisko 520 tys. zł.

Efektem działań projektowych ma być zwiększenie zarówno liczby zwierząt - z niespełna 120 rysi żyjących w naszym kraju do 149, jak i areału, na którym bytują - obecny obszar, wynoszący ok. 13 200 km2, ma być zwiększony o minimum 4 000 km2.

Fot, Roksana Czerniawska ZTP

Reintrodukcja to ponowne wprowadzenie na stare miejsca bytowania rodzimych gatunków zwierząt i roślin, kiedyś tam żyjących, lecz wcześniej wytępionych. Reintrodukcja jest środkiem, który prowadzi do restytucji gatunku, tj. odbudowania jego populacji.

„Wprowadzenie, czy ściślej przywrócenie tzw. szczytowych drapieżników, do których należą rysie, na obszary zdominowane przez człowieka, przyczyni się do większej równowagi w ekosystemie i jego stabilności” - uważa prof. Mirosław Ratkiewicz z Katedry Zoologii i Genetyki UwB, który - wspólnie z dr. Maciejem Matosiukiem - przeprowadzi badania genetyczne żyjących w Polsce rysi.

Jak tłumaczy Ratkiewicz, więcej drapieżników w praktyce oznacza lepszą regulację liczby chociażby ssaków kopytnych. „To z kolei wpłynie na lepszą kondycję lasów, bo zwierzęta kopytne żywią się m.in. młodymi pędami drzew - zaznacza badacz, cytowany w informacji prasowej. - Gdy lepiej będą funkcjonowały ekosystemy leśne – będą one lepiej chronić nas przed zmianami klimatycznymi. Taka samoregulacja ekosystemu jest też ważna z punktu widzenia gospodarki rolnej, bo można się spodziewać mniejszej liczby szkód od zwierzyny w uprawach w sąsiedztwie lasów i wypłacanych z tego tytułu rolnikom odszkodowań”.

W Polsce rysie występują w dwóch odrębnych populacjach: karpackiej oraz północno-wschodniej (bałtyckiej). Obie charakteryzuje nie tylko fizyczna izolacja, ale także odrębność genetyczna.

„Przyszłość populacji bałtyckiej jest niepewna, a szansą na jej przetrwanie w dłuższej perspektywie jest zwiększenie liczby lokalnych, zróżnicowanych genetycznie populacji tego gatunku” - czytamy w informacji UwB. Jednocześnie mają być stworzone warunki do przemieszczania się osobników i przepływu genów w ramach bałtyckiej metapopulacji rysi w Polsce, jak również na Litwie i w Europie Środkowej.

„Aby to osiągnąć, osobniki przeznaczone do rozmnażania i wysiedlania muszą być starannie dobrane, posiadać cechy genetyczne charakterystyczne dla populacji nizinnej tego gatunku, co zwiększy szanse ich przetrwania” - podkreślają badacze.

Naukowcy z Wydziału Biologii UwB będą odpowiadali właśnie za analizy genotypowania rysi. Obiektem badań będą zarówno osobniki hodowane, jak i te urodzone na wolności.

„Będziemy określać pokrewieństwo genetyczne poszczególnych osobników, ich przynależność populacyjną oraz poziom zmienności genetycznej. Wykorzystamy w tym celu próbki krwi, włosów, innych tkanek, albo odchody rysi. Na tej podstawie będziemy rekomendować zwierzęta przeznaczone do kojarzenia w hodowlach oraz wypuszczania na wolność na konkretnym obszarze” - wyjaśnia prof. Mirosław Ratkiewicz.

Dodatkowo, biolodzy z Uniwersytetu w Białymstoku opracują koncepcję działania biblioteki genotypów rysi, będą też w niej umieszczać dane pochodzące z przeprowadzonych analiz (także te przekazane przez partnerów projektu).

„W realizację zadań po stronie największej podlaskiej uczelni będzie też zaangażowana Maria Truskolaska ze Wschodniego Ośrodka Transferu Technologii UwB” - podano w informacji UwB.

Fot. Marcin Grzegorzek/ ZTP

Międzynarodowy projekt „Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce (ang. Expanding the range of the lynx population in northern Poland)” będzie realizowany w latach 2023-2028 w ramach europejskiego programu LIFE przez 3 kraje: Polskę, Litwę i Niemcy. W Polsce realizatorem projektu będzie Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze (ZTP), we współpracy z Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Spychowo.

Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze zrealizowało już jeden projekt poświęcony rysiom z udziałem naukowców z Uniwersytetu w Białymstoku, pod tytułem „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski”, który zakończył się w 2022 roku.

Nauka w Polsce