W skład komisji egzaminacyjnej wchodzą:

• przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący;
• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
• dyrektor szkoły;
• dwaj eksperci;
• na wniosek nauczyciela – przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego.

Przewodniczącym komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego jest przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

W skład tej komisji wchodzą:

• przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jako jej przewodniczący;
• dyrektor szkoły; a gdy o awans ubiega się dyrektor szkoły – przedstawiciel organu prowadzącego szkołę;
• trzej eksperci;
• na wniosek nauczyciela – przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego;

• w pracach tej komisji może brać również udział – w charakterze obserwatora – przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, o ile nie wchodzi w skład komisji.

Zgodnie z § 10 ust. 1-2  rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli

– organ powołujący komisję kwalifikacyjną lub komisję egzaminacyjną dla nauczyciela ubiegającego się o stopień awansu zawodowego, ustalając skład komisji, zapewnia w niej udział ekspertów posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu i rodzaju co szkoła, w której nauczyciel jest zatrudniony, z których co najmniej jeden jest zatrudniony w szkole tego samego typu i rodzaju oraz co najmniej jeden naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, co nauczyciel.

W przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły, organ powołujący komisję kwalifikacyjną, ustalając skład komisji, zapewnia w niej udział co najmniej dwóch ekspertów zajmujących stanowisko związane ze sprawowaniem nadzoru pedagogicznego, z których co najmniej jeden zajmuje stanowisko kierownicze w szkole, oraz co najmniej jednego eksperta nauczającego tego samego przedmiotu lub prowadzącego ten sam rodzaj zajęć co nauczyciel, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły.

1. Czynności komisji egzaminacyjnej i kwalifikacyjnej.

Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin, w czasie którego:

• nauczyciel kontraktowy dokonuje prezentacji swego dorobku zawodowego,
• członkowie komisji zadają nauczycielowi pytania dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego, które obejmują:
  • umiejętność organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji własnych działań, a także oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tych działaniach;
  • umiejętność uwzględniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
  • umiejętność wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
  • umiejętność zastosowania wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz ogólnych zagadnień z zakresu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich w rozwiązywaniu problemów związanych z zakresem realizowanych przez nauczyciela zadań;
  • umiejętność posługiwania się przepisami dotyczącymi systemu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.

Komisja kwalifikacyjna analizuje dorobek zawodowy nauczyciela mianowanego na podstawie:

• przedłożonej przez nauczyciela dokumentacji oraz
• przeprowadzonej rozmowy.

Podczas rozmowy członkowie komisji kwalifikacyjnej zadają nauczycielowi pytania dotyczące wpływu działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela w okresie stażu na podniesienie jakości pracy szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.

Rola i zadania komisji zarówno egzaminacyjnej jak i kwalifikacyjnej sprowadzają się zatem do oceny dorobku zawodowego nauczyciela:

• w przypadku nauczyciela kontraktowego ubiegającego się o stopień nauczyciela mianowanego – poprzez dokonanie przez niego, w obecności komisji, prezentacji własnego dorobku zawodowego i odpowiedzi na pytania członków komisji;
• w przypadku nauczyciela mianowanego ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego – poprzez analizę dokumentacji przedstawionej przez nauczyciela oraz odpowiedzi na pytania członków komisji.

Komisja kwalifikacyjna i komisja egzaminacyjna podejmują rozstrzygnięcia w obecności 2/3 składu swoich członków.

Każdy z członków komisji ocenia spełnienie przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego, w punktach według skali od 0 do 10. Kryterium oceny stanowią odpowiednio wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego określone w § 7 ust. 2 lub wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego określone w § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r.w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Na podstawie liczby punktów przyznanych przez poszczególnych członków komisji oblicza się średnią arytmetyczną punktów, z tym że jeżeli liczba członków komisji jest większa niż 3, odrzuca się jedną najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową.

Jeżeli obliczona średnia arytmetyczna punktów wynosi co najmniej 7:

• komisja egzaminacyjna wydaje zaświadczenie o zdaniu egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego,
• komisja kwalifikacyjna wydaje zaświadczenie o akceptacji na stopień nauczyciela dyplomowanego.

Wzory zaświadczeń określono w załączniku nr 1 i 2 do rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Komisja nie wydaje zaświadczenia o niezdaniu egzaminu lub nieuzyskaniu akceptacji.

W sprawach dotyczących prac komisji kwalifikacyjnej oraz komisji egzaminacyjnej nieuregulowanych w rozporządzeniu decyduje komisja w drodze głosowania, zwykłą większością głosów obecnych na posiedzeniu członków.

Z przebiegu pracy komisji kwalifikacyjnej oraz komisji egzaminacyjnej sporządza się protokół zawierający w szczególności:

• datę i miejsce posiedzenia komisji;
• imiona i nazwiska członków komisji;
• imię i nazwisko osoby uczestniczącej w pracach komisji w charakterze obserwatora;
• pytania zadane nauczycielowi w czasie rozmowy kwalifikacyjnej, egzaminu lub rozmowy oraz informację o udzielonych przez nauczyciela odpowiedziach;
• uzyskane przez nauczyciela oceny punktowe oraz średnią arytmetyczną punktów;
• uzasadnienie rozstrzygnięcia komisji;
• podpisy członków komisji uczestniczących w jej pracach.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia komisji należy wskazać okoliczności, które miały wpływ na ocenę punktową.

Protokoły i dokumentacja komisji egzaminacyjnej przechowywane są przez organ prowadzący szkołę; natomiast protokoły i dokumentacja komisji kwalifikacyjnej przechowywane są przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Organ, który powołał komisję kwalifikacyjną lub komisję egzaminacyjną, zapewnia jej obsługę administracyjno-biurową oraz pokrywa wydatki związane z jej działalnością.

Komisja kwalifikacyjna i komisja egzaminacyjna nie jest organem administracji publicznej uprawnionym do wydawania orzeczeń w formie postanowień lub decyzji.

Nauczycielowi, który zdał egzamin lub uzyskał akceptację komisja wydaje odpowiednie zaświadczenie. Brak natomiast akceptacji komisji kwalifikacyjnej lub niezdanie egzaminu odnotowywane są w treści protokołu z prac komisji.

Od rozstrzygnięcia komisji egzaminacyjnej lub komisji kwalifikacyjnej nie przysługuje nauczycielowi odwołanie.

III. Nadzór nad czynnościami komisji egzaminacyjnej i komisji kwalifikacyjnej.

Postępowania prowadzone przez komisje są integralną częścią postępowania administracyjnego w sprawie nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego prowadzonego przez organ właściwy do nadania stopnia.

Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest:

• spełnienie wymagań kwalifikacyjnych,
• odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela,
• zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną – w przypadku nauczyciela kontraktowego,
• uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej – w przypadku nauczyciela mianowanego.

Obwiązujące w postępowaniu administracyjnym zasady stanowią zatem swego rodzaju wytyczne dla komisji, w szczególności:

• zasada praworządności – komisja może podejmować czynności wyłącznie na gruncie i w ramach przepisów prawa,
• zasada prawdy obiektywnej – komisja jest obowiązana dążyć do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego,
• zasada przekonywania – komisja powinna wskazać i uzasadnić przesłanki dokonanego rozstrzygnięcia w sprawie zdania lub niezdania egzaminu, udzielenia lub nieudzielenia akceptacji,
• zasada pisemności – komisja jest obowiązana sporządzić protokół, z przebiegu swojej pracy.

Czynności komisji egzaminacyjnych podlegają nadzorowi ze strony organu nadzoru pedagogicznego, zaś właściwy minister sprawuje nadzór nad czynnościami podejmowanymi przez komisję kwalifikacyjną w postępowaniu o nadanie nauczycielom stopnia nauczyciela dyplomowanego. Nadzór ten sprawowany jest według kryterium legalności i polega na badaniu zgodności podejmowanych przez komisje czynności z przepisami ustawy – Karta Nauczyciela oraz rozporządzeń: w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Czynności podjęte przez komisję egzaminacyjną lub kwalifikacyjną z naruszeniem ww. przepisów są nieważne z mocy prawa, a ich nieważność stwierdza się w drodze decyzji administracyjnej. Nieważność czynności komisji stwierdza organ upoważniony do sprawowania nadzoru, tj. odpowiednio organ sprawujący nadzór pedagogiczny lub właściwy minister.

Organ nadzorczy nie wydaje natomiast decyzji stwierdzającej zgodność czynności podjętych przez komisję w postępowaniu o nadanie stopnia awansu zawodowego z przepisami wyżej wymienionych aktów prawnych.

Zarówno organ podejmujący decyzje w sprawie odmowy nadania stopnia awansu zawodowego jak i organ rozpatrujący odwołanie od decyzji odmawiającej nadania stopnia nie mają upoważnienia do merytorycznego weryfikowania lub zmiany oceny komisji egzaminacyjnej lub komisji kwalifikacyjnej.

Przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie odmowy nadania stopnia awansu zawodowego organ odwoławczy zobligowany jest natomiast przeprowadzić z urzędu postępowanie nadzorcze w celu zbadania legalności (prawidłowości) czynności podejmowanych przez komisję.

1. Skreślenie z listy ekspertów.

Skreślenie z listy ekspertów następuje w drodze decyzji administracyjnej w następujących przypadkach:

• na wniosek nauczyciela;

• na umotywowany wniosek organu powołującego komisję egzaminacyjną lub kwalifikacyjną albo organu sprawującego nadzór pedagogiczny, w przypadku:dwukrotnego nieusprawiedliwionego nieuczestniczenia w pracach komisji egzaminacyjnej lub kwalifikacyjnej, w skład której ekspert został powołanynieprzestrzegania przepisów dotyczących postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego;

• w razie odejścia z pracy w szkole lub innej jednostce organizacyjnej wskazanej w art. 9g ust. 11a pkt 5  – ustawy Karta Nauczyciela;
• w razie niespełniania warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1-4 – ustawy Karta Nauczyciela;
• w razie prawomocnego ukarania karą dyscyplinarną;
• w razie dokonania wpisu z naruszeniem prawa.

Informację przygotowano na podstawie następujących aktów prawnych:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2016 r. poz. 1379, z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz. 393).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na ekspertów wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień zawodowy, sposobu prowadzenia listy ekspertów oraz trybu wpisywania i skreślania ekspertów z listy (Dz. U. z 2013 r. poz. 354).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub kończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1264).