W związku z pojawiającymi się pytaniami i wątpliwościami dotyczącymi możliwości finansowania przez podmioty prowadzące szkoły doktorskie stypendiów doktoranckich ze środków finansowych pozyskiwanych przez te podmioty w ramach konkursów Narodowego Centrum Nauki, w kontekście Stanowiska Rady NCN w sprawie zasad finansowania stypendiów i wynagrodzeń studentów i doktorantów zaangażowanych w realizację zadań w projektach badawczych finansowanych przez NCN z dnia 25 marca 2019 r., oraz pisma uzupełniającego w tej sprawie Dyrektora NCN z dnia 24 maja 2019 r., Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawia, co następuje.

W przypadku stypendiów doktoranckich przyznawanych na gruncie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85 i 374) ustawodawca nie określa z jakich źródeł podmiot prowadzący szkołę doktorską wypłaca stypendium doktoranckie. Istotnie, w ramach subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekazuje środki m.in. na kształcenie w szkole doktorskiej (art. 365 pkt 2 lit. c ww. ustawy), jednak nie oznacza to, że subwencja jest jedynym możliwym źródłem, z którego może być finansowane stypendium doktoranckie. W związku z tym, że przepisy ustawy nie ograniczają możliwych źródeł finansowania stypendium doktoranckiego jedynie do subwencji, przyjąć należy, że określenie źródeł finansowania tego stypendium pozostaje w gestii podmiotu prowadzącego szkołę doktorską.

W myśl ustawy, stypendium doktoranckie w szkole doktorskiej stanowi odrębną kategorię świadczenia wypłacanego przez podmiot prowadzący szkołę doktorską każdemu doktorantowi nieposiadającemu stopnia doktora (z zastrzeżeniem art. 209 ust. 2 i 3 ustawy). Należy zauważyć, iż powszechność wypłaty stypendium doktoranckiego – nie jest brany pod uwagę aspekt oceny osiągnięć naukowych, lecz sam wpis na listę doktorantów – odbiera temu stypendium charakter stypendium naukowego. Z osiągnięciami naukowymi może być powiązana co najwyżej określona wysokość stypendium doktoranckiego (art. 209 ust. 5 ustawy), natomiast niezależnie od takich osiągnięć oraz odpowiadających im możliwości finansowych podmiotu prowadzącego szkołę doktorską, doktorant jest uprawniony do pobierania stypendium doktoranckiego w wysokości wynikającej z przepisów ustawy (art. 209 ust. 4, 6, 7 ustawy). Należy równocześnie zaznaczyć, iż stypendium doktoranckie w szkołach doktorskich, niezależnie od źródła jego finansowania, jest objęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym i wypadkowym, natomiast jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

W przypadku, gdy zasady konkursu grantowego lub programu/przedsięwzięcia ministra, czy innego podmiotu finansującego badania naukowe przewidują możliwość pokrycia kosztów stypendium doktoranckiego o określonej wysokości lub jego zwiększenia wypłacanego doktorantowi przez podmiot prowadzący szkołę doktorską, wówczas za dopuszczalne należy uznać wypłatę stypendium doktoranckiego lub jego części właśnie z tych środków.

Biorąc pod uwagę powyższe, oraz w związku ze wspomnianą wcześniej interpretacją zasad finansowania stypendiów i wynagrodzeń doktorantów zaangażowanych w realizację zadań w projektach badawczych finansowanych przez NCN, przedstawioną przez Radę NCN oraz Dyrektora NCN, należy przyjąć za dopuszczalne wypłacanie m.in. stypendium doktoranckiego ze środków pozyskanych w konkursie NCN na realizację projektu badawczego, który stanowi bazę dla realizowanych w szkole doktorskiej indywidualnych planów badawczych. Dla realizacji powyższego należy jednak zastrzec konieczność poszanowania przez podmiot prowadzący szkołę doktorską przepisów regulaminów przyznawania stypendiów w projektach badawczych finansowanych ze środków NCN oraz praw przysługujących doktorantom, również w kontekście należnych im odpowiednio zwiększeń stypendiów doktoranckich, dodatkowych stypendiów naukowych czy wynagrodzeń za pracę z tytułu zatrudnienia – wynikających z osiągnięć naukowych polegających na wygraniu konkursu na uczestnictwo w realizacji projektu badawczego finansowanego ze środków NCN.

Rozważając powyższe, należy jednak rozgraniczyć sytuację dotyczącą relacji między stypendium doktoranckim a uzyskanym przez doktoranta innym wsparciem finansowym. Stypendia bezpośrednio otrzymane przez doktoranta od innych podmiotów, np. w ramach programu realizowanego przez jednostkę samorządu terytorialnego, czy też stypendia o charakterze naukowym wypłacane doktorantowi przez podmioty prowadzące szkoły doktorskie w ramach programów grantowych albo programów/przedsięwzięć ministra, których zasady nie umożliwiają wypłaty stypendium doktoranckiego ze środków przyznanych w ramach danego zadania, nie mogą zastępować stypendium doktoranckiego.

Będzie tak np. w przypadku konkursu NCN na stypendia doktorskie (ETIUDA). Mimo, że środki finansowe nie są przyznawane przez NCN bezpośrednio stypendyście, lecz podmiotowi, w którym stypendysta prowadzi działalność naukową, to nie mogą one zastępować stypendium doktoranckiego wypłacanego przez szkołę doktorską na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Tym samym należy przyjąć, że stypendia doktoranckie – w przypadku doktorantów, którzy uczęszczają do szkoły doktorskiej – oraz ww. stypendia o charakterze stypendium naukowego i inne stypendia otrzymane przez doktoranta bezpośrednio od innych podmiotów będą się kumulować.