Przedstawiciele starszej generacji, będący świadkami odzyskania przez Polskę niepodległości, oraz młodsi, zaliczani do pokolenia Kolumbów. Służyli Ojczyźnie w czasie wojny i w czasie pokoju. Tragiczny splot historii sprawił, że także po wojnie byli mordowani, prześladowani, szykanowani, utrudniano im powrót do pracy naukowej. Zapomniani, wyklęci, wykluczeni. Dziś możemy odkrywać i poznawać ich na nowo.

Dr hab. Wacław Lipiński (1896–1949) ps. „Socha”, „Aleksander”, żołnierz, historyk, podpułkownik Wojska Polskiego, doktor hab. historii, żołnierz pierwszej Brygady Legionów Polskich, uczestnik obrony Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej. Historyk zmagań o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej, dyrektor Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, szef propagandy podczas wrześniowej obrony Warszawy, działacz antykomunistycznego podziemia niepodległościowego. Na początku 1947 r. został aresztowany i skazany w procesie pokazowym na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie. Osadzony w więzieniu we Wronkach, został zamordowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa 4 kwietnia 1949 r. Był jednym z prekursorów badań najnowszej historii Polski. Opublikował wiele prac historycznych poświęconych zmaganiom o niepodległość i granice Rzeczypospolitej, wśród których najcenniejszą była Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918. Za zasługi na polu wydawniczym uhonorowano go Srebrnym Wawrzynem Akademickim i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi. W 1937 r. otrzymał habilitację i docenturę na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie.

Dr Zofia Franio (1899–1978) ps. „Doktór”. Lekarka, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata (1971). Studiowała na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując w lipcu 1927 r. dyplom doktora wszechnauk lekarskich. W okresie okupacji służyła w szeregach Armii Krajowej. Uczestniczka Powstania Warszawskiego. Zaangażowana w pomoc Żydom, osobiście opiekowała się kilkoma osobami pochodzenia żydowskiego i współpracowała z Radą Pomocy Żydom „Żegota”. W 1946 r. aresztowana przez UB, została skazana na 12 lat więzienia. Po wyjściu z więzienia pracowała w Liceum Medycznym w Warszawie.

Dr Gustaw Budzyński (ur. 1921) ps. „Sikora”, „Szlifierz”, nauczyciel akademicki, więzień polityczny. W konspiracji działał od grudnia 1939 r., po wojnie wstąpił do WiN. Za działalność w AK i WiN spędził 7 lat w komunistycznym więzieniu (1948–1955).

Po wyjściu na wolność wznowił studia na Politechnice Gdańskiej, w 1959 r. podjął pracę dydaktyczną na Wydziale Elektroniki PG oraz jednocześnie w Polskim Radiu Gdańsk. W 1965 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Politechnice Warszawskiej. Był pionierem w kształceniu inżynierów dźwięku w Polsce (współtworzył Zakład Inżynierii Dźwięku na Wydziale Elektroniki PG oraz Zakład Akustyki na gdańskiej Akademii Muzycznej). Prowadził również intensywną pracę naukową z dziedziny akustyki. Jest honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Akustycznego, Greckiego Towarzystwa Akustycznego, członkiem Francuskiego Towarzystwa Akustycznego, polskiej sekcji Audio Engineering Society. Był członkiem komitetu akustyki PAN.

Dr Janusz Kamocki (ur. 1927), ps. „Mamut”, etnograf, więzień polityczny. W okresie okupacji członek Narodowej Organizacji Wojskowej, następnie w Armii Krajowej. Po wojnie kontynuował działalność konspiracyjną w organizacji wojskowo-politycznej Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym (pod pseudonimem „Eders”). W szkołach sandomierskich organizował konspiracyjną organizację młodzieżową. 30 stycznia 1963 r. przez Sąd Wojewódzki w Krakowie został skazany na karę roku więzienia, pod zarzutem utworzenia organizacji konspiracyjnej i nielegalnego posiadania broni. Od 1952 r. aż do przejścia na emeryturę pracował w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, kierując działem etnografii pozaeuropejskiej. W 1964 Janusz Kamocki uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prowadził zajęcia z etnologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, na Uniwersytecie Polskim w Wilnie oraz w Wyższej Szkole Humanistyczno-Przyrodniczej Studium Generale Sandomiriense. Wykłada etnologię ludów pozaeuropejskich na Uniwersytecie Śląskim.