Priorytety funkcjonowania polskiej nauki

- Rozpoczynamy prace nad dokumentem dotyczącym polityki naukowej państwa. Taki dokument został przyjęty w 2022 roku, ale dziś wymaga aktualizacji i świeżego spojrzenia na polską naukę. Polityka Naukowa Państwa będzie służyć realizacji strategicznych celów w zakresie rozwoju polskiej nauki, wdrażania innowacji i wykorzystywania środków z Unii Europejskiej, w tym programu „Horyzont” – poinformował podczas konferencji minister nauki Dariusz Wieczorek.

Dokument określa cele jakimi są m.in. prowadzenie wysokiej jakości badań naukowych, autonomia uczelni, konieczność odpowiadania nauki na potrzeby społeczeństwa i gospodarki czy zwiększanie zaufania społecznego do wyników badań naukowych.

Polityka Naukowa Państwa wskazuje także szanse i wyzwania stojące przed sektorem szkolnictwa wyższego i nauki w obszarach:

• rozwoju systemu szkolnictwa wyższego i nauki,
• roli Polski w rozwoju globalnym, 
• zasobów naturalnych i środowiska,
• technologii cyfrowych w gospodarce i społeczeństwie,
• społeczeństwa  i jakości życia,
• wspólnoty, kultury tradycji,
• obronności i bezpieczeństwa.

Jak wskazał minister nauki, z dokumentu mają także wynikać strategie w zakresie badań i rozwoju szkolnictwa wyższego.

Proeuropejskie spojrzenie w przyszłość

Ostatnie lata to w polskiej nauce polityka antyeuropejska. Chcemy to zmienić. Wspólnie ze środowiskiem akademickim ustaliliśmy, że prace w zakresie nowej polityki naukowej rozpoczniemy po wyborach rektorów. Propozycje będziemy szeroko konsultować, a wypracowany projekt będzie później podlegał konsultacjom rządowym – powiedział minister nauki.

Polityka Naukowa Państwa ma istotne znaczenie z perspektywy środków unijnych przeznaczanych na badania i rozwój. Jednym z najważniejszych programów w tym zakresie jest Program Ramowy „Horyzont Europa”, którego całkowity budżet wynosi niemal 100 miliardów euro. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego postuluje o podwojenie tych środków, a zaktualizowanie Polityki Naukowej Państwa ma wzmocnić głos Polski w negocjacjach.

Nowy model współpracy ze środowiskiem naukowym

- Działania ministra nauki opierają się o dialog. To ważne, by Polityka Naukowa Państwa została wypracowana w spójności z innymi dokumentami i strategiami rozwoju, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Aby osiągnąć ten cel niezbędna jest konstruktywna i uczciwa współpraca z partnerami społecznymi, z otoczeniem i z innymi resortami – wskazała dr Zuzanna Hazubska, pełnomocniczka ministra nauki ds. spójności polityki naukowej państwa.

Poprzednia wersja dokumentu dotyczącego Polityki Naukowej Państwa, opracowana w 2022 r., była konsultowana ze środowiskiem – nowy dokument ma uwzględniać udział naukowców już na etapie wypracowywania propozycji.

- Środowisko akademickie od dawna wskazywało na wady w procesach konsultacji. Zwykle jest to wyłącznie rola krytyka, co prowadzi do kolizji i nie sprzyja wypracowaniu nowych rozwiązań. Potrzebny jest nowy model współpracy i dziś zakładamy, że naukowcy wspólnie z przedstawicielami z różnych miast zaproponują rozwiązania. Będą one dotyczyć m.in. zmian w systemie studiowania, czy systemie doktoryzacji. To elementy wspólne dla całej Unii, a my mamy możliwość dostosować je do polskich warunków – powiedział prof. Tomasz Szapiro przewodniczący Komitetu Polityki Naukowej w MNiSW.

Sympozja Komitetu Polityki Naukowej

W ramach prac Komitetu Polityki Naukowej zaplanowany jest szereg spotkań ze środowiskiem. Sympozja podejmą problematykę kierunkowych rekomendacji, priorytetów i zagrożeń dla Polityki Naukowej Państwa w obszarach funkcjonowania systemu badań naukowych w Polsce.

Dodatkowo, odbędzie się cykl debat eksperckich, mających na celu zintegrowanie naukowców, decydentów i liderów opinii oraz opracowanie założeń dotyczących polityki naukowej w strategicznych obszarach bezpieczeństwa i rozwoju kraju. 

Spotkania zaplanowane są na pierwszą połowę przyszłego roku. Ostatnie powinno odbyć się w maju 2025 roku na Uniwersytecie SWPS.