Cudzoziemcem, w rozumieniu przepisów prawa polskiego, jest każda osoba nie posiadająca polskiego obywatelstwa. Osoby, które posiadają jednocześnie polski paszport (obywatelstwo) oraz paszport innego państwa lub kilku innych krajów, są z mocy prawa traktowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jak obywatele polscy. Cudzoziemcy mogą podejmować i odbywać studia, kształcenie w szkołach doktorskich, studia podyplomowe, kształcenie specjalistyczne i inne formy kształcenia oraz uczestniczyć w prowadzeniu działalności naukowej lub w prowadzeniu kształcenia, na podstawie:

• umów międzynarodowych, na zasadach określonych w tych umowach;
• umów zawieranych z podmiotami zagranicznymi przez uczelnie, na zasadach określonych w tych umowach;
• decyzji ministra;
• decyzji dyrektora NAWA w odniesieniu do jej stypendystów;
• decyzji dyrektora Narodowego Centrum Nauki (NCN) o przyznaniu środków finansowych na realizację badań podstawowych w formie projektu badawczego, stażu lub stypendium, zakwalifikowanych do finansowania w drodze konkursu;
• decyzji administracyjnej rektora, dyrektora instytutu PAN, dyrektora instytutu badawczego lub dyrektora instytutu międzynarodowego.

Minister może również przyznać cudzoziemcowi stypendium, finansowanie lub dofinansowanie do kosztów opłat za usługi edukacyjne oraz ryczałt na koszty podróży, utrzymania i zakwaterowania. Środki finansowe są wypłacane za pośrednictwem NAWA. Cudzoziemcy, którzy podejmą studia III stopnia w szkołach doktorskich prowadzonych przez uczelnie i instytuty naukowe, otrzymają  również stypendium: na początku w wysokości
2 350 zł, a po ocenie śródokresowej – 3 632 złotych brutto. Cudzoziemcy rozpoczynający kształcenie w szkołach doktorskich mogą również ubiegać się o stypendium doktoranckie w ramach programu „Doktorat wdrożeniowy”.

Od następujących grup cudzoziemców, którzy podjęli studia w roku akademickim 2019/2020 (na podstawie nowej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce)  uczelnia publiczna nie będzie pobierać  opłat za kształcenie na studiach stacjonarnych w języku polskim:

• obywateli państw członkowskich UE i państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii, a także członków ich rodzin, mieszkających na terytorium RP,
• posiadających zezwolenie na pobyt stały lub rezydentów długoterminowych UE,
• posiadających zezwolenie na pobyt czasowy w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy o cudzoziemcach,
• posiadających status uchodźcy nadany w RP lub korzystający z ochrony czasowej albo ochrony uzupełniającej na terytorium RP,
• posiadających certyfikat poświadczający znajomość języka polskiego jako obcego co najmniej na poziomie  biegłości językowej C1,
• posiadających Kartę Polaka lub decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia,
• będących małżonkiem, wstępnym lub zstępnym obywatela RP, mieszkającym na terytorium RP,
• którym udzielono zezwolenia na pobyt czasowy w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 151 ust. 1 lub art. 151b ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b ust. 1 tej ustawy lub posiadających wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych.

Cudzoziemiec może być również zwolniony z opłat za powtarzanie określonych zajęć na studiach stacjonarnych z powodu niezadowalających wyników w nauce, kształcenie na studiach w języku obcym oraz kształcenie na studiach podyplomowych, kształcenie specjalistyczne lub kształcenie w innych formach na zasadach określonych w umowie między uczelniami albo umowie międzynarodowej, decyzji administracyjnej rektora, dyrektora instytutu Polskiej Akademii Nauk (PAN) lub dyrektora instytutu badawczego, decyzji ministra lub decyzji dyrektora NAWA w odniesieniu do jej stypendystów.

Jeśli chodzi o dostęp do pomocy materialnej z budżetu państwa, o stypendium socjalne oraz o kredyt studencki mogą się ubiegać cudzoziemcy, którzy:

• posiadają zezwolenie na pobyt stały lub są rezydentami długoterminowi UE,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z okolicznościami, o których mowa  w art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy o cudzoziemcach,
• posiadają status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej albo ochrony uzupełniającej na terytorium RP,
• posiadają certyfikat poświadczający znajomość języka polskiego jako obcego co najmniej na poziomie  biegłości językowej C1,
• posiadają Kartę Polaka lub decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia,
• są małżonkiem, wstępnym lub zstępnym obywatela RP, mieszkającym na terytorium RP,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 151 ust. 1 lub art. 151b ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b ust. 1 tej ustawy lub posiadają wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych.

Wszyscy studenci cudzoziemcy, którzy podjęli w Polsce studia w roku akademickim 2019/2020, są uprawnieni do ubiegania się o pozostałe rodzaje świadczeń pomocy materialnej, tj.: stypendium rektora, stypendium dla osób niepełnosprawnych, zapomogę, stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego, stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową lub samorządową osobą prawną oraz stypendium ministra.